Shilluk

Shilluk (oʻzining nomi Cholo, Sholo) — Janubiy Sudandagi xalq. Etnik guruh Oq Nilning gʻarbiy sohilidagi Kordofan provinsiyasi chegaralarigacha boʻlgan yerlarni egallaydi. Sharqiy qirgʻoqda ularning hududlari Nilning Sobat daryosiga qoʻshilish joyidan va Sobatdan 20 mil yuqoriga choʻzilgan.

Shilluklar Angliya-Misr Sudanidagi negroid xalqlarining eng koʻp aholi soni — 430-450 ming kishi edi. Shilluk tili (boshqa nomlar: Kolo, Dholo, Chulla, Shulla) Nilo-Saxara makro oilasining Shari-Nil oilasining Sharqiy Sudan boʻlimining nilot guruhining luo tillarining shimoliy kichik guruhiga kiradi.

Ular bir-biriga yaqin aholi punktlarida yashaydilar. Asosiy kasbi chorvachilik, dehqonchilik. Ular chaqqon ovchilar va baliqchilardir. Temirni qayta ishlash qadimdan yaxshi rivojlangan. Qurollar — nayzalar, qalqonlar, kaltaklar.

Negroidlar vakillari uchun tashqi maʼlumotlar xosdir, terining rangi agat-qora. Erkaklar odatda kiyim kiymaydilar, ayollar buzoq terisidan tikilgan fartuk kabi narsalarni kiyishadi. Angliya-Misr nazoratining oʻrnatilishi bilan shilluklar kiyim-kechaklarni qabul qila boshladilar (Berzina S. Ya. 1999).

Alur, Acholi, Burun, Maban, Anuak, Jur, Turi, Bor bilan birgalikda Shilluklar bir paytlar Xartumgacha shimolga choʻzilgan etnografik tadqiqotlarda „ilohiy shohlik“ deb ataladigan kuchli negr qirolligini tashkil qilganlar. Biroq, milodiy V asrga kelib kamaydi (Westermann D. 1970:187-194).

Yomgʻir yuboradigan oddiy nilot xudosi Juok hurmatga sazovor. U bilan xalq oʻrtasidagi vositachi Nyikang (Nyakang), qirollarning (retlarning) afsonaviy ajdodi boʻlib, uning mujassamlanishi hisoblanadi. Koʻp jasoratlarni bajarib, Nyikang oʻz sharafiga kult oʻrnatadi, soʻng shamol bilan uchub ketadi, boshqa manbaga koʻra^[1], oʻzini boʻgʻib oʻldiradi. Shu munosabat bilan, ehtimol, keksa podshohlarni marosim bilan boʻgʻish odati boʻlgan. Shilluklar orasida nasroniylik keng tarqalgan, ammo anʼanalar hali ham kuchli. Shunday qilib, har bir qabilada hali ham Nyikanga ziyoratgohi mavjud boʻlib, unga faqat ruhoniylar va Retaning bevasi kirish huquqiga ega (Tokarev S.A. 1976:202-215).

Shilluklar Yuqori Nilning yagona xalqi boʻlib, ular yagona rahbarni barcha qabilalarning hukmdori deb tan oladilar. Garchi ular patriarxal oilalarda yashasalar ham, boshliqning rahbarligi har doim opa-singilning farzandlariga yoki boshqa ayol qarindoshlariga oʻtadi.