Ozarbayjonda quvurlar
Ozarbayjon neft sanoatining paydo boʻlgan joylaridan biri boʻlib, uning tarixi neft bilan bogʻliq. Ozarbayjonda neft quvurlaridan XIX asrdan boshlab foydalanilgan. Ozarbayjonda magistral quvurning umumiy uzunligi 4600 kilometr (2900 mil)ni tashkil etadi.
Mamlakat neft sanoatining markazi va uning quvurlari liniyasi Bokuda.
Mamlakatda neft qazib olinishi munosabati bilan Absheron tumanida birinchi neft quvuri tashkil etilgan. Mamlakat neft quvurining umumiy uzunligi 1500 kilometrdan (930 mil) oshib, uning 80 foizi Absheron iqtisodiy rayonida joylashgan. Respublika ichidagi muhim neft quvurlariga quyidagilar kiradi: Shirvan-Boku (sobiq Ali-Bayramli-Boku), 130 km (81 mil); Shirvan – Dashgil, 40 km (25 mil); Dubandi-Boyukshor, 40 km (25 mil); Dubandi-Keshla, 40 km (25 mil); Dashgil-Sangachal-Keshla, 90 km (56 mil); Buzovna-Sabunchi, 20 km (12 mil); va Binagadi-Keshla, 8 km (5,0 mil)[1][2].
Quvurlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bokuda XVII asrdan boshlab neft sanoati mavjuddir. XIX asrdan boshlab neft konlaridan neftni qayta ishlash zavodlariga yetkazib beradigan quvurlar qurilgan. Birinchi quvur 1878-yilda Balaxani konlariga boradigan Boku neftni qayta ishlash zavodi tomonidan qurilgan. 800 kilometr uzunlikdagi (500 mil) Boku-Batumi neft quvuri XX asr boshlarida foydalanishga topshirilgan. Absheron va Kaspiy dengizidagi neft va gaz konlarini ekspluatatsiya qilish Bokuga yangi quvurlarni qurishni talab qildi. Ushbu asosiy neft quvurlari Alibayramli - Boku, Neftdashlari - Boku va Siyazon - Boku. Tabiiy gaz Garadax - Agstafa, Garadagh - Boku, Siyazan - Boku, Neftdashlari - Boku va Zira - Boku quvurlari orqali tashiladi.
Eksport uchun asosiy yoʻnalish variantlari (Yevropaga):
- Boku-Batum quvuri (1897-1907)
- Boku - Grozniy - Novorossiysk (shimoliy yoʻnalish)
- Boku-Tbilisi-Supsa (gʻarbiy yoʻnalish)
- Boku-Tbilisi-Jayhon (Haydar Aliyev nomidagi asosiy neft quvuri)
- Boku-Tbilisi-Erzurum gaz quvuri (Trans-Kaspiy gaz quvuri)
Boku – Grozniy – Tixoretsk – Novorossiysk[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shimoliy yoʻnalish boʻyicha kelishuv 1996-yil 18-fevralda Moskvada imzolangan. Ushbu quvur orqali Ozarbayjon nefti Rossiya Federatsiyasi Qora dengizdagi Novorossiysk portiga yetkaziladi. Boku-Grozniy-Tixoretsk-Novorossiysk (BGTN) neft quvurining umumiy uzunligi 1347 km (837 mil), shu jumladan Ozarbayjonda 231 km (144 mil). Shimoliy yoʻnalish orqali Ozarbayjon neftini tashish 1997-yil 25-oktabrda boshlangan[3].
Boku–Tbilisi–Supsa[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ikkinchi quvur - Ozarbayjon va Gruziya prezidentlarining 1996-yil 8-martdagi kelishuvi asosida amalga oshirilgan gʻarbiy yoʻnalish - Boku - Tbilisi - Supsa. Uning umumiy uzunligi 920 km (570 mil) Ozarbayjonda 480 km (300 mil). Ozarbayjon-Chirag-Gunashli konlaridan Boku orqali asosiy neftni tashiydi. ABOK, SOCAR va Gruziya hukumati oʻrtasida uch tomonlama shartnomalar imzolandi. Ushbu yoʻnalish 1999-yil 17-aprelda foydalanishga topshirilgan va gʻarb mamlakatlariga yiliga 15 million tonna neft eksport qiladi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Strategy of transportation of energy resources“.
- ↑ „Pipe transport. TRACECA ORG“ (en). www.traceca-org.org. 2017-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 6-iyul. (Wayback Machine saytida 2017-07-12 sanasida arxivlangan)
- ↑ „SOCAR - Three Years of Accomplishments by Natig Aliyev“. www.azer.com. Qaraldi: 2018-yil 1-iyul.