Muhammad Hakim-Mirzo
Shahzoda Mirzo Muhammad Hakim, Mirzo Hakim nomi bilan ham mashhur (1553-yil 29-aprel —1585-yil 10-oktabr[1]) – Boburiylar sulolasidan boʻlgan shahzoda, 1556—1585), Boburiylar hukmdori Humoyunning toʻrtinchi oʻgʻli, uchinchi Boburiylar hukmdori Akbarning ukasi.
Tarjimayi holi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1553-yil 29-aprelda Kobulda (Afgʻoniston) tugʻilgan. 1530—1540, 1555—1556-yillarda Shimoliy Hindistonda hukmronlik qilgan Boburiylar humdori Humoyunning (1508—1556) toʻrtinchi oʻgʻli. Uning onasi Mah-i-Kuchuk-begim Sohiba (? – 1564), argunlik Bayram-oʻgʻlonning singlisi va Humoyunning beshinchi xotini edi.
1556-yilda Humoyun vafotidan keyin uning toʻngʻich oʻgʻli Akbar podishohlik unvonini va otasining Shimoliy Hindistondagi mulkini meros qilib olgan, kenja oʻgʻli Shahzoda Muhammad Hakim Afgʻonistonning Kobul hokimi etib tayinlandi, Munimxon esa gubernator boʻlgan.
Kofiristonga yurish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tarixchi Nizomiddin Ahmadning yozishicha, Boburiylar hukmdori Akbar 1582-yilda Katvar kofirlariga qarshi yurishlar olib borgan[2]. Uning yurishlariga ukasi, Naqshbandiya tariqatining soʻfiylik yoʻnalishi tarafdori boʻlgan Kobul hokimi Shahzoda Muhammad Hakim boshchilik qilgan. Musulmonlar Panjshir hududidagi Tajau va Nijrau vodiylarini bosib olgach, Alishang va Alingar daryolarining qoʻshilish joyida Islomobodda qalʼa qurdilar. Ular Alishangga yurishlarini davom ettirdilar va Alingarning musulmon boʻlmaganlarga qarshi hujumlarini boshladilar, Pashoy va ashkun qabilalari oʻrtasidagi zamonaviy chegara boʻlgan Manguga yetib bordilar[3]. 1580-yilda Akbarning diniy va maʼmuriy yangiliklariga qarshi Bengal va Bihar hokimlari tomonidan qoʻzgʻolon koʻtarilgan. Xabar qilinishicha, Jaunpurlik qozi Akbarning bid’atchi xatti-harakatlari tufayli unga qarshi isyonni oqlovchi fatvo bergan. Isyonchilar Kobul hokimi shahzoda Muhammad Hakim va Akbarning ukasi bilan birgalikda harakat qilishgan. 1580-yilda Muhammad Hakim 15000 askar bilan Panjobga bostirib kirgan va Lahorni qamal qilgan. Isyonkor sarkardalari Hakimni Bengalda imperator deb eʼlon qildilar. 1581-yilda Boburiylar imperatori Akbar shaxsan oʻzining isyonkor ukasi Muhammad Hakimga qarshi kurash olib bordi. Akbar qoʻshinidagi turk zobitlariga yaqinlashib, ulardan Kobulga yurishda yordam bermaslikni, balki Moʻgʻul qoʻshinidagi mahalliy aholiga hujum qilishni soʻragan. Kobuldagi viloyat faqat nomiga Boburiylar imperatori Akbarga qaram edi, lekin aslida mustaqil edi. Biroq, Bengal isyonchilaridan tashqari, Akbar saroyidagi baʼzi muhim mansabdor shaxslar ham u bilan aloqador boʻlgan deb gumon qilingan. Rajput rahbari Man Singx Hakimni Lahor qamalini olib tashlashga va Panjobdan Kobulga chekinishga majbur qilgan. Akbar 50 000 kishilik qoʻshinning boshida chekinayotgan ukasini taʼqib qilib, Afgʻonistonga yurish qilgan va oʻsha yilning avgustida, 1581-yilda Boburiylar imperatori Akbar Kobulga kirib, Muhammad Hakimni qochishga majbur qilgan. Muhammad Hakim unga Kobulni boshqarishga ruxsat bergan Akbar bilan sulh tuzishga majbur boʻldi. 1585-yilda shahzoda Muhammad Hakim Mirzo vafot etdi va uning mol-mulki Akbar tomonidan qoʻlga kiritiladi[4]. Hakimning oʻgʻillari Hindistonga surgun qilingan.
Oila[tahrir | manbasini tahrirlash]
Shahzoda Muhammad Hakim Mirzo 1564 yilda Kobulda Badaxshon hukmdori Sulaymon Shoh Mirzo Ilxshiyning qizi va Badaxshon hukmdori Koʻlob sultoni Uvays Qibchoqning qizi Hurram Begimga uylangan. Uning ikki oʻgʻli va bir qizi bor.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „INDIA The Timurid Dynasty GENEALOGY“. 2017-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-noyabr.
- ↑ The Encyclopaedia of Islam, Volume IV. Brill — 409 bet.
- ↑ Alberto M. Cacopardo, Augusto S. Cacopardo. Gates of Peristan: history, religion and society in the Hindu Kush. Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente — 32 bet.
- ↑ Munis D. Faruqui. The Princes of the Mughal Empire, 1504-1719. Cambridge University Press — 137, 139 bet.