Melodika

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Melodika (nemischadan olingan bo'lib. Melodica) garmonika oilasiga mansub tilchali yasalgan cholgʻu musiqiy asbobidir . Tilchaga havo mundshtug boʻshligʻiga havo puflash orqali yuboriladi. Tovushlar pianino tipidagi klaviaturalar (26-36 klavishali[1]) yordamida shakllantiriladi. A tasnifi boʻyicha chalinadi. Mireka melodik — klaviaturali garmonikaning[1] asosiy bir turi hisobladi.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Shunga oʻxshash asbob Yu.G.Simmerman kompaniyasining 1892-yildagi " Niva " haftalik jurnalining 1-sonida „xalq akkordeon nay“ nomi bilan eʼlon qilingan, bu musiqa asbobiga ogʻizdan puflab yoki oyoq pedali havo yetkazib beriladi.[2]

1958-yilda[3][4]Xohner tomonidan „melodika“ nomi bilan taqdim etilgan u 1960-yillarning boshidan boshlab yakkaxon va orkestr cholgʻusi sifatida jahon miqyosida shuhrat qozondi. Osiyo mamlakatlari musiqa taʼlimida keng tarqaldi.

Turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

    • Soprano va alt-melodika - tenor estradasiga qaraganda baland tonli va baland ovozli kuy turi. Ushbu turdagi baʼzi ohanglar ikki qoʻlda, yaʼni chap qoʻl qora tugmachalarni va oʻng qoʻl oq tugmachalarni chalish uchun yaratilgan. Boshqa shunga oʻxshash asboblar tenor melodikasiga oʻxshash ijro etiladi.
    • Tenor melodikasi past balandlikdagi kuy turidir. Chap qoʻl musiqa asbobining pastki qismidagi tutqichni ushlab turadi, ikkinchisi esa klaviaturani oʻynaydi. Tenor melodikasi ikki qoʻl bilan chalishni nazarda tutadi, bunda cholgʻu tekis yuzaga qoʻyilib, ogʻizga maxsus nay solib chalinadi.
    • Bass melodikasi tenor estradasidan ham pastroq boʻlgan kuy turidir. Bu boshqa turlarga qaraganda kamroq tarqalgan.

Klaviaturali nagʻmalarning boshqa turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Triola ovozi
    • Triola (nem.Triola) — bolalar uchun diatonik turi hisoblanadi.
    • Akkordina -  klaviaturali katta garmon .
    • Vibrandoneon - shakli va ovozi melodikaga oʻxshash musiqa asbobi. Italiyaning " Viktoriya Akkordions " kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan. Klavishlarning turli xil joylashuviga ega.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Мирек А. Справочник по гармоникам 1968.
  2. Акордина // Видео на Youtube
  3. Istoriya melodiki (arxivirovano 7 sent. 2012)
  4. Istoriya melodiki (arxivirovano 7 sent. 2012)

Adabiyot[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Мирек А.М. „Губные гармоники с клавиатурами. Мелодика“,. Справочник по гармоникам. М.: Музыка, 1968 — 31—32 bet. 
  • Мирек А.М. „Губная гармоника“,. Из истории аккордеона и баяна. М.: Музыка, 1967 — 25—26 bet. 
  • Мирек А.М.. Самоучитель игры на мелодике. М.: Музыка, 1972 — 4 bet. 
  • „Губная гармоника“,Музыкальная энциклопедия. М.: Советская энциклопедия, 1974 — 96—97 bet. 
  • „Губная гармоника“,Большая российская энциклопедия. Том 8, М., 2007 — 124 bet.