Kontrabas balalayka
Kontrabas balalayka — oʻlchamiga koʻra eng yirik va dinamikasi boʻyicha balalayka oilasining eng kuchli va eng past ohangli cholgʻu asbobi. Rus xalq cholgʻu asboblari ansambli yoki orkestrining ovozi uchun asos boʻlgan asosiy bas funktsiyasini bajaradi.
Konstruksiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| mensura | Uzunlik | parda |
|---|---|---|
| 1100-1180 | 1600-1700 | 16-17[1] |
Tanasining pastki burchagiga metall shpil biriktirilgan boʻlib, u tayanch vazifasini oʻtaydi — asbobning bu pozitsiyasi qoʻshimcha rezonans effektini ham beradi va tovush uzunroq, hajmdor hamda uchuvchan boʻladi.
Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
| String | Nota | Oktava | Natatsyia |
|---|---|---|---|
| 1 | D (Re) | Katta | 
|
| 2 | A1 (La1) | Nazoratoktavasi | |
| 3 | E1 (Mi1) |
Kontrabas balalaykaning ochiq torlari ovozi uning toʻrtinchi tuzilishini tashkil qiladi. Birinchi qatordan boshlanuvchi ohanglar ketma-ketligida eng yuqori ohang: Re (katta oktava); La, Mi (qarshi oktavalar). Kontrabas domra ham xuddi shunday tuzilishga ega.
Qoʻshni torlar orasidagi intervallar: D{p.4}A1{p.4}E1 (Helmholtz boʻyicha harfli notalashtirish, p.4 — mukammal toʻrtinchi).
Klaviaturada 17 pardadan iborat kontrabas balalaykaning musiqiy diapazoni ikkita toʻliq oktava va sakkiz yarim ton oraligidadir. Bu kontraoktavaning bir qismi, katta oktava, kichik oktava va birinchisining bir qismi hisoblanadi: Mi kontraoktavasidan birinchi oktava Doʻga qadar.
Oʻqish qulayligi uchun stavedagi yozuvlar ijro etiladigan haqiqiy tovushdan bir oktava balandroq yoziladi.
Chalish texnikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Kontrabas balalaykaning shakli va oʻlchamlari unda tik turgan holda qulay musiqa chalishga imkon beradi. Ammo, orkestrdagi ijrochi, qoida tariqasida, oʻtirib chaladi.
Ovoz taxminan 60x60 mm oʻlchamdagi charm mediator yordamida chiqariladi, bu esa uni kuchaytiradi va yanada chuqurroq yangraydi. Baʼzida yengil, yumshoq va uchuvchi tovushga erishish uchun pizzikato texnikasi qoʻllaniladi, bu holda torlar bosh, koʻrsatkich yoki oʻrta barmoq bilan chertiladi.
Kontrabas balalaykada musiqa chalish oson emas. Ushbu cholgʻu asbobining qalin torlari chinakam jaranglashi uchun koʻp jismoniy kuch sarflashga toʻgʻri keladi. Chap qoʻl bilan torni fretboardga qattiq bosish zarur, oʻng qoʻl bilan esa plektr yordamida torga yumshoq, lekin chuqur va kuchli urish kerak boʻladi.
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Balalayka-stansiyalar orasidagi oʻtishlarning birida kontrabas
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Комаров Н.А., Федюнин С.Н.. Изготовление и ремонт щипковых музыкальных инструментов. М.: Легпромбытиздат, 1988 — 114—116 bet. ISBN 5-7088-0195-6.