Jaberskiy qal’asi
Jaberskiy qal’asi (belaruscha: Жаберскі замак), Vishnevetskiy qal’asi sifatida ham tanilgan (belaruscha: замак Вішнявецкіх) — Drogichinskiy tumani, Jaber qishlogʻi yaqinidagi sobiq qal’a, XVII-XVIII asr boshlarida mavjud boʻlgan. Qishloqdan 3 km shimoli-gʻarbda, Yaselda daryosining oʻng qirgʻogʻida joylashgan edi. U Dolskiy knyazlariga[1], keyin Vishnevetskiy knyazlariga[2] tegishli edi.
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toʻrtburchak shaklidagi istehkom (taxminan 1,5 gektar maydon) uch tomondan xandaq bilan oʻralgan (kengligi 20 m gacha, chuqurligi 5 m), gʻarbdan — daryo[2] boʻyida joylashgan. Qal’a baland sopol qoʻrgʻon bilan mustahkamlangan boʻlib, uning burchaklarida tayanchlar va emanli qoziqdevor bor edi. Atrof bilan darvoza va koʻprik orqali bogʻlangan[2]. Qal’aning hududida ikkita tosh (yoki tosh poydevorda yogʻoch) binolar mavjud edi — N. Volkov fikriga koʻra, bu binolar saroy va darvoza (yoki mitiqdori saqlanuvchi yertoʻla) boʻlishi mumkin edi[1].
Qal’a XVI-asr oxiri — XVII-asrning 1-yarmida qurilgan, Xmelnitskiy qoʻzgʻoloni va 1654-1667-yillardagi Rossiya-Polsha urushidan keyin u sezilarli darajada zamonaviylashtirilgan. XVII-asrning 2-yarmida qal’a Dolskiylarning, xususan, uni modernizatsiya qilish bilan shugʻullangan Yan Karol Dolskiyning markaziy qarorgohlaridan biri edi. XVII-asr oxirida qal’a Vishnevetskiyga oʻtdi. 1706-yilda Shimoliy urush paytida u Karl XII boshchiligidagi shvedlar tomonidan bosib olingan va vayron qilingan. Keyinchalik qayta tiklanmagan va foydalanilmagan[1].
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Darvoza poydevori saqlanib qolgan. Qal’aning hududi, shu jumladan, binolarning poydevori „qora arxeologlar“[1] dan katta azob chekmoqda.
2015-yil 16-17-aprel kunlari Belarus Milliy Fanlar Akademiyasi Tarix instituti arxeologlari Jaberskiy qal’asida tadqiqot olib bordilar[1].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ткачоў М. Жаберскі замак // Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с.: іл. — ISBN 5-85700-078-5. — С. 209.
- Ткачоў М. Жаберскі замак // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 2 / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1985. — 702 с.: іл. — С. 421.
- Жа́берскі за́мак // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава (белор.) / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — С. 409. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0106-0.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Жаберский замок на сайте Radzima.org
- Жаберский замок на сайте Глобус Беларуси