Intervyu (jurnalistika)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Frankfurtdagi Wikimania konferensiyasida nemis radiostansiyasi hodimi bilan suhbat

Intervyu (inglizcha: interview) jurnalistikada jurnalistning ijtimoiy ahamiyatga ega shaxs bilan dolzarb mavzularda suhbati shaklidagi janrlardan biridir[1]. Bundan tashqari, intervyu jurnalistikada axborot olish usullaridan biri hisoblanadi. Jurnalistikada bu janrning kashf etgan shaxs Geynrix Blovits deb ataladi.

Intervyuda ikkita suhbatosh ishtirok etadi: intervyu oluvchi (jurnalist) va suhbatdosh. Ular auditoriyani toʻldirish uchun maʼlumot almashadilar (bu muloqotning uchinchi ishtirokchisidir)[2].

Maqsadga qarab suhbat turlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Suhbat natijasida olingan maʼlumotlar mazmuniga koʻra qiziqishni qondirish uchun ham, professional, shaxsiy yoki korporativ maqsadlar uchun ham moʻljallangan boʻladi. Jurnalistik intervyu oʻz ahamiyat darajasga koʻra alohida ijtimoiy ahamiyatga ega boʻlgan hodisadir.

Axborot intervyusi ushbu janrning eng koʻp qoʻllaniladigan turidir. Axborot intervyusi yangiliklar uchun kerakli maʼlumotlarni yigʻishga moʻljallangan. Qattiy vaqt standart talablari ushbu turdagi intervyuni juda oʻsish darajasini yuqoriga koʻtaradi. Aynan misollar asosida koʻradigan boʻlsak, milliy ahamiyatga ega boʻlgan falokatni yoritish uchun telejurnalist tezda, masalan, bir soat ichida koʻp odamlardan intervyu olishi kerak. Axborot intervyularining asosini jurnalist uchun asosiy savollar tashkil etadi: kim? nima? qayerda? qachon? nega? nima uchun?, ammo ixtisoslashtirilgan ishonchli maʼlumotlarni olish uchun ushbu roʻyxatni sezilarli darajada kengaytirish mumkin.

Operatsion intervyu — bu informatsion suhbatning ixcham turi boʻlib. U muayyan, odatda tor masala boʻyicha turli fikrlarni toʻplashni maqsad qiladi. Ushbu turga blits yoki koʻcha soʻrovi deyiladi. Bunday intervyuning oʻziga xos xususiyati — iloji boricha koʻproq odamlarga beriladigan savollarning standart sobit shaklga ega ekanligidadir. Soʻrovning mavzusiga qarab, unda bir yoki turli ijtimoiy guruh vakillari qatnashishi kerak boʻladi. Blits soʻrovi sotsiologik soʻrovdan dalilli emasligi bilan farq qiladi.

Tergov intervyusi . Bu muammo yoki hodisani jiddiy, batafsilroq oʻrganish uchun amalga tashkillanadi. Odatda bu intervyu batafsil tayyorlanadi, savollarning matni va ularning ketma-ketligi puxta oʻylab topiladi. Suhbatdosh uchun asosiy narsa suhbatdoshning fikrlash jarayonini kuzatish va oʻrganish qobiliyati va kommunikativ plastika va muloqotning vizual shakllaridan malakali foydalanishdir.

Portret intervyu (shaxsiy intervyu) bir qahramonga qaratilgan boʻlib, bu jamoat hayotida oʻzini isbotlagan va shuning uchun keng jamoatchilik fikrini oʻziga tortadigan har qanday shaxs boʻlishi mumkin. „Oddiy odamlar“ bilan portret intervyular juda kam uchraydi. Bu yerda ikkita variant bor: intervyu qahramoni oʻzini biror narsada koʻrsatdi, yoki aksincha, juda tipik boʻlishi lozim boʻladi. Qahramonning shaxsiyatini tashkil etuvchi ob’ektlar, tafsilotlar tomoshabinga etkazilishi zarur boʻlgan muhim jarayondir.

Suhbat (dialog) — jurnalist nafaqat qahramon va tomoshabin oʻrtasida vositachi boʻlibgina qolmay, balki birgalikdagi ijodkorlik tufayli suhbatdosh bilan teng huquqli boʻlgan intervyuning bir turidir. Bu turdagu subatlar uchun majburiy shartlar mavjud bular ijodiy obroʻ va katta professional tajribadir . Albatta bu jarayonda suhbatdoshni toʻgʻri tanlash ham muhimdir. Axir uning yordami bilan jurnalist malakali va qiziqarli material yaratishi kerak boʻladi.

Blits-intervyu (shuningdek, flesh-intervyu) — koʻpincha televizordagi jonli sport koʻrsatuvlarida tanaffus paytida mashq qilinadigan qisqa intervyudir. Jurnalist intervyu olgan sportchi yoki murabbiyga oʻyinning oʻtgan qismi va oʻyinning keyingi qismining istiqbollari haqida bir nechta savollar berishi mumkin boʻladi (jamoaviy sport turlarida — hakamning soʻnggi hushtagidan keyin)[3]. Blits-intervyu 90 soniyadan ortiq davom etmaydi va stadionning maxsus ajratilgan qismida oʻtkaziladi. Koʻpincha — translyatsiya homiylarining logotiplari bilan reklama bannerlari fonida.

Suhbatdoshlar toifalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Agar inglizcha intervyu soʻzining semantikasiga murojaat qiladigan boʻlsak, u inter — oʻzaro taʼsir, oʻzaro yoʻnalish maʼnosini bildirsa, view- qarash, fikr soʻzidan iborat. Shuning uchun intervyu — bu fikr, qarash, fakt va maʼlumot almashishdir.


Anʼanaga koʻra, suhbatdoshlarni uch toifaga boʻlish mumkin:

1) davlat va siyosat arboblari, mutaxassislar va boshqalar. maʼlum bir sohada aniq bilimga ega boʻlgan odamlar; intervyuning maqsadi — bu odam malakasiga toʻgʻri keladigan mavzuni aniqlab maʼlumot olishdir;

2) mashhur shaxslar. Har qanday masala boʻyicha oʻz fikrlarini bilish uchun suhbat oʻtkazilib, ularning faoliyati va hayotining tafsilotlari omma uchun maʼlum va mashxur boʻlgan;

3) oddiy odamlar. Ularni koʻchada, uyda, ishda uchratamiz. Suhbatdan maqsad har qanday voqea haqida jamoatchilik fikrini bilishdir[1]. Ammo bu yerda ham turga boʻlinish mavjud: a) kattalar bilan suhbatlar

b) bolalar bilan suhbatlar .

Suhbatni tashkil etish shakllari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Matbuot anjumani — jamoaviy intervyu boʻlib jurnalistlar axborot manbai boʻlgan shaxs bilan belgilangan vaqtda va joyda uchrashishga taklif qilinadi. Asosan, yigʻilish joyi axborot agentligi, axborot idorasi yoki bunday maqsadlar uchun maxsus jihozlangan xonalarda amalga oshiriladi. Matbuot konferensiyasini chaqirishning maqsadi odatda maʼlum bir axborot hodisasi boʻlganligi uchun, bu yerda maʼlum masala yuzasidan maʼlumot tarqatilishi, aniqlanishi yoki rad etilishi kerak boʻladi. Bunday tadbirlar odatda muntazam ravishda amalga oshiriladi. Tashabbuschi tadbir (bajarilgan yoki rejalashtirilgan), taklif, qaror haqida batafsil hisobot beradi. Shundan soʻng jurnalistlarga savol berishga ruxsat beriladi.
  2. Matbuotga kirish (matbuotga yondashuv) matbuot anjumanining kichik shakli deb atash mumkin. U faqat jurnalistlarni oʻtgan voqea (muzokaralar, uchrashuvlar va boshqalar) natijalari toʻgʻrisida xabardor qilish maqsadida amalga oshiriladi. P.). Chiqish tashabbuskori nyusmeyker yoki uning matbuot xizmati hisoblanadi. Press-relizning matbuot anjumanidan farqi shundaki, u koʻpincha oldindan rejalashtirilmaydi. Biroq, baʼzida matbuotga yondashuv, masalan, oʻz formatiga koʻra, matbuot anjumanlarini oʻtkazishni nazarda tutmaydigan soha tadbirlarining ajralmas qismidir. Yigʻilish tugaydi va undan soʻng darhol nyusmeyker yoki uning matbuot kotibi bayonot beradi va jurnalistlarning savollariga javob beradi, shu bilan birga ularga ozgina va kerakli maʼlumotlarni taqdim etadi.
  3. Brifinglar muntazam ravishda oʻtkaziladi. Ular kompaniya yoki tashkilotlar faoliyati toʻgʻrisida zarur maʼlumotlarni tarqatishga bagʻishlangan. Masalan, Tashqi ishlar vazirligining brifinglarida jurnalistlar tashqi siyosat holati toʻgʻrisida xabardor qilinadi. Shuningdek, ommaviy axborot vositalari xodimlari jahon siyosatidagi voqealarning rasmiy izohini bilib olishlari mumkin.
  4. Davra suhbati murakkab intervyu formatidir. Jurnalist odatdagi intervyudagidek bitta ishtirokchi bilan emas, bir nechta ishtirokchilar bilan suhbat oʻtkazishi kerak. Bunday holda, suhbatdosh moderatorning funksiyalariga ega. U nafaqat savol berish va javoblarni tinglash, balki suhbatni boshqarishi kerak. Bunday suhbat formati diqqat bilan ishlab chiqilishi kerak. Uchrashuvning aniq stsenariysi va strategiyasini eng kichik tafsilotlarigacha oʻylab koʻrish kerak, chunki eng kutilmagan vaziyatlar yuzaga kelishi mumkin.
  5. Telefon orqali suhbatlar qulay va tezkor suhbatdir. Jurnalistning suratga olish jarayoniga borish imkoni boʻlmaganda, undan qatʼiy vaqt cheklovlari sharoitida foydalanish mumkin.
  6. Turli Internet xizmatlari orqali intervyu . Elektron pochta, forum, chat va boshqalar. d. — axborot toʻplash va intervyu oʻtkazishning mumkin boʻlgan usullari. Agar siz rasmiy izoh olishingiz kerak boʻlsa, suhbat etarli boʻlmaydi. Keyin suhbatdosh bilan video havola orqali suhbatlashishingiz mumkin[2].

Tasdiqlash zarurati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Agar suhbat ommaviy axborot vositalarida respondentning soʻzlari eʼlon qilinishi bilan vaqt oraligʻida boʻlsa (yaʼni intervyu jonli efirda boʻlmasa), ikkinchisi koʻpincha ular bilan nashrga tayyor matnni, yakuniy versiyani muvofiqlashtirishni talab qiladi. Bu masala boʻyicha konsensus yoʻq yoki koʻpincha nizolarga olib keladigan uygʻunlashtirish amaliyoti yoʻq[4]. Shu bilan birga, tsenzuraga yoʻl qoʻyilmasligiga bagʻishlangan „Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida“ Federal qonunining 3-moddas[5] matnni tasdiqlash shart emas, mansabdor shaxs muallif boʻlgan hollar bundan mustasno. yoki suhbatdosh. Yaʼni, suhbat nashr etilishidan oldin, agar suhbatdosh bilan boshqacha kelishuv boʻlmasa, agar jurnalist mansabdor shaxs yoki „tashkilotlar, muassasalar yoki jamoat birlashmalari“ vakili bilan gaplashgan boʻlsa, nashrdan oldin matn kelishilgan boʻlishi kerak.

Rossiyaning „Ommaviy axborot vositalari toʻgʻrisida“ gi qonuni jurnalistlar va tahririyatlardan „maʼlumot bergan shaxslarning […], agar u birinchi marta eʼlon qilingan boʻlsa, iqtibos keltirish toʻgʻrisidagi iltimoslarini qondirishni“ talab qiladi[6].

Biroq, ekspertlar jurnalistga bu talabni eʼtiborsiz qoldirishga imkon beruvchi soʻzlarning noaniqligini taʼkidlamoqda .

Jurnalistlar tasdiqlash jarayonida intervyu sifati pasayganini qayd etishadi:

"Umuman olganda, agar ular muvofiqlashtirilgan boʻlsa, suhbatlar koʻp narsani yoʻqotadi. Men oʻquvchi uchun qadriyat haqida gapiryapman: muhim faktlar qoralanadi, haqiqat laklanadi va jurnalist oʻz-oʻzini tsenzuraga yordam beradi, bu ham tsenzuradir, " media maslahatchisi Aleksandr Amzin[4].

Shu munosabat bilan baʼzi yetakchi nashrlar oʻz jurnalistlariga maʼruzachilar bilan intervyu matnini moslashtirish holatlariga salbiy fikir bildiradi.

Biroq, suhbatdan oldin respondentni suhbat yozib olinayotgani va uning aytganlari chop etilishi yoki efirga uzatilishi mumkinligi haqida ogohlantirish tavsiya etiladi[4].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. 1,0 1,1 Yurovskiy, A. Ya. „Televizionnaya jurnalistika“. — M.: MGU, 1994. — 367 s.
  2. 2,0 2,1 Lukina, M. „Texnologiya intervyu: uchebnoe posobie“. — M.: Aspekt Press, 2003. — 254 s.
  3. „«Профутбол»: «Срна давал нашему каналу «интервью», а не «флеш-интервью»“. sports.ru (2013-yil 23-aprel). 2014-yil 27-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 26-may.
  4. 4,0 4,1 4,2 „Вылетит — не поймаешь — Мнения и истории журналистов о просьбах ньюсмейкеров согласовывать комментарии и интервью“. TJournal. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 8-noyabr.
  5. „ФЗ-2124-1 (ред. от 01.03.2020) "О средствах массовой информации", Ст. 3. Недопустимость цензуры“ (русский). 2017-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-iyun.
  6. %20№%202124-1 Zakon RF ot 27.12.1991 № 2124-1 v Vikiteke.
Manba xatosi: <ref> tag with name "rg.ru.praktika" defined in <references> is not used in prior text.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Randall, D. Universal jurnalist. — M .: Xalqaro jurnalistika markazi, 1996-yil.