Ikinatlar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Ikinatlar (bur.. ehinad, ehinuud) — Angaraning yuqori boʻyi va Oka havzasida yashagan buryatlar tarkibidagi xalq (qabila). Hozirgi vaqtda ikinatlar Irkutsk viloyati , Ust-Ordinskiy Buryat okrugining baʼzi tumanlari hududida, shuningdek, Buryatiyaning Kabanskiy tumanidagi Kudarinskiy buryatlarining bir qismi sifatida yashaydilar. Ular nijneokinskiy buryatlarining asosini tashkil etdilar.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

17-asr boshlarida buryatlarning etnik guruhlari.

Gʻarbiy moʻgʻul qabilalaridan (oyratlar) ajralib chiqqan ikinatlar 16—17-asrlardan boshlab buryatlar tarkibiga kirgan[1]. Boshqa manbalarga koʻra, ilgari ikinatlar katta hududlarni egallagan, ularning tarixiy hududi Bratsk , Nijneudinsk va Kansk shaharlari orasidagi uchburchakka oʻxshagan. Sharqiy Sibirning ruslar tomonidan mustamlaka qilinishi boshlangan paytda, ikinatlar boshqa Buryat urugʻi — ashibagatlar bilan jang qilishgan[2]. . Ashibagatlar Krasnoyarsk qamoqxonasidagi xizmatchilarni qoʻllab-quvvatladi va ular birgalikda ikinatlarni qattiq magʻlubiyatga uchratdilar. Keyinchalik, ikinatlar Alar va Ungin dashtlarida oʻrnashib, buryat qabilasining bulagat tarkibiga kirgan[3].

Bu urugʻ ajdod nomidan — Ikinata nomidan nomlangan deb taxmin qilinadi. Afsonaga koʻra, Ikinat segenuta urugʻining ajdodi Segeenning jiyani edi. Baʼzi tarixchilar uni Angara mintaqasiga Yenisey daryosidan kelgan deb hisoblashadi[4][5].

Ikinatlar va Balagan buryatlarining bir qismi Jungar xonligi tarkibiga kirgan. Ayni paytda ular Balagan va Nukut viloyatlarida istiqomat qilishadi. Alar tumanida Ikinat qishlogʻi mavjud boʻlib, u oʻz nomini Ikinata urugʻi nomidan olgan.

Ikkinatlarning yirik qabilasiga ikinad, zod, zungar, bukod (buqa), noyod, xurxud, nagatay, zangi (zungi, zangey), narad, balayi, segenud, ashibagad kabi urugʻlar kiradi.

Oʻxshash manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bulagatlar
  • Saganutylar
  • Buryat etnik guruhlari, qabilalari va urugʻlari

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Мельхеев, Матвей Николаевич „Икинат.“,. Географические названия Восточной Сибири. Иркутская и Читинская области. Иркутск: Восточно-Сибирское книжное издательство, 1969. 
  2. ↑ Ойраты в Предбайкалье
  3. ↑ Нанзатов Б. З. „Этногенез западных бурят (VI—XIX вв.). — Иркутск, 2005. — 160 с.“ (ru). Qaraldi: 2018-yil 16-iyun.
  4. ↑ Нанзатов Б. З. Нижнеокинские буряты в XVII—XIX вв.: этнический состав и расселение // Евразия в кайнозое. Стратиграфия, палеоэкология, культуры. — Andoza:Бсокр. — Andoza:Бсокр.
  5. ↑ Нанзатов Б. З.. Иркутские буряты в XIX веке: этнический состав и расселение. Улан-Удэ: Изд-во БНЦ СО РАН, 2018 — 201—206 bet. ISBN 978-5-7925-0546-9. 

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Baldaev S.P. Buryatlarning genealogik anʼanalari va afsonalari. 1-qism. Bulagatlar va ekhiritlar. — Ulan-Ude, 1970. — 362 p.
  • Tsydendambaev T. B. Buryat tarixiy yilnomalari va nasabnomalari. Tarixiy va lingvistik tadqiqotlar. — Ulan-Ude: Buryat kitob nashriyoti, 1972. — 664 p.
  • Tsydendambaev T. B. Buryat tarixiy yilnomalari va nasabnomalari buryatlar tarixiga oid manbalar sifatida. — Ulan-Ude: Rep. tip., 2001. — 255 b.
  • Nanzatov B. Z. XIX asrda buryatlarning qabilaviy tarkibi // Sibir xalqlari va madaniyatlari. Oʻzaro taʼsir shakllanish va modernizatsiya omili sifatida: Maqolalar toʻplami. — Irkutsk, 2003. — S. 15-27.
  • Nanzatov B. Z. Gʻarbiy Buryatlarning etnogenezi (VI — XIX asrlar). — Irkutsk, 2005. — 160 p.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ikinatlar&oldid=4216750" dan olindi