Gurs konslageri
Gurs konslageri Fransiyadagi konslagerdir. Lager Pireneyning g'arbiy chekkasidagi Fransiyaning Gurs qishlog'i hududida joylashgan. Dastlab Ispaniya fuqarolik urushi oxirida Fransiyaga oqib kelgan Ispaniyadan kelgan qochqinlar lageri sifatida 1939-yilda Fransiya hukumati tomonidan tashkil etilgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lager 1939-yilning 15-martidan 25-apreliga qadar barpo etilgan boʻlib, dastlab Ispaniya fuqarolar urushining respublikachilar tomonida boʻlgan sobiq ishtirokchilari uchun moʻljallangan. Ular magʻlubiyatga uchraganidan keyin qochqin sifatida Fransiya chegarasini kesib oʻtgan.
1940-yil boshida Ikkinchi jahon urushi boshlanganidan keyin Germaniyadan kelgan yahudiy qochqinlar fransuz hukumati tomonidan lagerga joylashtirildi.
1940-yilning 10-mayida Belgiya ishg‘ol qilinganidan so‘ng, asosan yahudiy hisoblangan ellikta oila Germaniya tomonidan Fransiyaga surgun qilingan va Gurs lageriga joylashtirilgan.
Vichi rejimi davrida Fransiya fuqaroligiga ega bo'lmagan yahudiylar bilan bir qatorda rejimga muxolif sifatida ko'rilganlar ham lagerga qamalgan.
Germaniyadan yahudiylarning birinchi deportatsiyasi Gauleiter Baden, Robert Vagner, shuningdek, Gauleiter Jozef Byurkel tashabbusi bilan amalga oshirilgan. 1940-yil 22-oktabrda Gestapo va Fransiya hukumati yordami bilan Baden, Pfalz va Saardan 6538 nafar nemis yahudiylari Gursga[1] deportatsiya qilindi. Mannheim (2335 kishi), Geydelberg (1380 kishi), Karlsrue (900 kishi), Baden-Baden (106 kishi), Frayburg va Konstanzdan poyezdlar tashkil etilgan va olib kelingan.
Markaziy arxivlar saqlanib qolgan va bu yerda deportatsiya qilingan yahudiylarning aniq raqamlari mavjud. Mannheimda asosiy temir yo'l stansiyasida va Frayburgda vivili ko'prigida yodgorliklar o'rnatildi.
Jabrlangan hududlarda, Baden janubidagi ko'plab jamoalarda yahudiylarning deportatsiya qilinishining 70 yilligi munosabati bilan xotira tadbirlari va ko'rgazmalar o'tkaziladi[2].
1944-yilda Fransiya nemis bosqinidan ozod qilingandan keyin lagerga nemis harbiy asirlari, shuningdek, fransuz muxolifatchilari joylashtirildi.
Mahkumlar uchun sharoitlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mahbuslar ba'zan yalang'och yerda uxlashlari kerak edi, keyinchalik ularga to'shak o'rniga somon bilan to'ldirilgan qopda uxlashlariga ruxsat berildi. Barakda oilalar ajratilgan. Ochlik, kasallik va halokatli antisanitariya tufayli kuniga oʻrtacha yetti kishi halok boʻlgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Петер Штайнбах (Peter Steinbach): «Страдания — слишком тяжелые и слишком много. О важности массовой депортации немецких евреев юго-запад» (Das Leiden — zu schwer und zu viel. Zur Bedeutung der Massendeportation südwestdeutscher Juden. In: Tribüne — Zeitschrift zum Verständnis des Judentums". 49. Jg. Heft 195. 3. Quartal 2010, S. 109—120; Zeitung Der Sonntag im Markgräflerland, 24. Oktober 2010, S. 2, Aus der Region, Hans Christof Wagner: Reden gegen das Vergessen)
- ↑ museum-offenburg.de, Sammlung Elsbeth Kasser: GURS. Ein Internierungslager — Südfrankreich 1939—1943 — Aquarelle, Zeichnungen und FotografienAndoza:Недоступная ссылка (24. Oktober 2010)
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Camp de Gurs Архивная копия(Fransuzcha) )
- Kamp de Gurs(olm.) )
- Fransiya deportatsiya lagerlari Drancy va Gurs Архивная копия(ingl.) )