Golland-shved qilichi
| Gollandiya-Shvetsiya qilichi | |
|---|---|
 1620-1640 yillardagi ofitser qilichi "Skokloster" muzeyi yig'ilishidan. | |
| Turi | Qilich |
| Xizmat tarixi | |
| Ishlatilgan yillari | ~1610[1]—1650[2] |
| Qurolli kuchlarida | Shved armiyasi Golland armiyasi |
| Urushlar va toʻqnashuvlar | O'ttiz yillik urush |
| Tavsifi | |
| Ogʻirligi | 0,760[3]—1,5 |
| Uzunligi | 1 030[3]—1070[1] |
| Tigʻining uzunligi | 867[4]—910[1] |
| Eni | 29[3]—44[5] |
| Tigʻining turi | to'g'ri, ikki qirrali |
| Sopining turi | ochiq / yopiq |
Gollandiya-shved qilichi (inglizcha: Dutch-Swedish sword, shved. nederländsk-svensk värja ) - dastlab Gollandiyada paydo bo'lgan, dengiz savdo aloqalari natijasida Shvetsiyaga kelgan va u yerda keng tarqalgan qilich turi. Gollandiya-shved qilichlari, gollandiyalik va o'ttiz yillik urush davrida Gustav II Adolfning Shved askarlari uchun odatiy sovuq qurol[6][2]. U ba'zan oddiygina "gollandiyalik" yoki "shvedcha" deb ataladi yoki nemischa: offizierdegen (ofitser qilichi) nomi bilan ma'lum bo'lgan bir oz noaniq turdagi pichoqli qurolga ishora qiladi[7].
Shvetsiyaning Livrustkammaren muzeyida Gollandiya-Shved tipidagi unchalik odatiy bo'lmagan qilichlarning ikkita namunasi mavjud. Ioxan III ga tegishli bo'lgan biri 1570-1580 yillarga tegishli bo'lib, uning qalqonli yon halqasi va xochning egilgan uchi (xochning ikkinchi yarmi yo'qolgan), ammo keyingi misollardan farqli o'laroq yumaloq pommel bor. Yana bir qilichning bir yarim tutqichli dastasi va uchida bir tekis kesilgan tig‘i bor, bu esa boshni kesishda qo‘llaniladigan adolat qilichlariga xos edi. Ingliz qurol tarixchisi Evart Okshott uni Gollandiya-Shved turi qilichlarining "ekstremal versiyasi" deb atadi[7] .
Dizayn[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gollandiyalik-shved qilichlari ikki turdagi tutqichlardan biriga ega bo'lishi mumkin - ochiq yoki yopiq. Ikkala holatda ham xoch S shakliga ega edi, uning bir uchi yuqoriga, ikkinchisi pastga egilgan. Xochning tashqi tomonida (qurolni qo'lda ushlab turganda o'ngda) yon himoya halqasi (ba'zan rejada deyarli to'rtburchaklar) bor edi, uning ichida kichik teshiklari bo'lgan qalqon bilan to'ldirilgan. Xochlarning ichki qismida (qo'lda ushlab turganda chap tomonda) bosh barmoqli halqa bor edi, undan foydalanish qurolni mustahkamroq ushlab turishga va kuchliroq zarba berishga yordam berdan. Ba'zan, pichoq yoni, barmoqni dushman qurollarining mumkin bo'lgan zarbalaridan himoya qiladigon kichik qalqon shaklida kengaygan. Fitsvilyam muzeyi kollektsiyasidagi qilichning ajoyib namunasi, dastasining ichki tomonida birinchisidan kichikroq, qalqonsiz, ammo bosh barmog'i uchun undan uzilib qolgan uzuk bilan[2]. Yasalgan pommel yurak shaklida yoki unga yaqin edi.
Pichoqlar keng va tekis, pichoqlangan, pichoqning to'rtdan bir qismi Efesga ulashgan. Ba'zi pichoqlar yassilangan olmos shaklida yanada aniq bir nuqta va kesimga ega edi[7].
Rasmlar galereyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Yopiq versiyaning tashqi qismi -
Yopiq versiyaning ichki qismi -
Ochiq hilt versiyasi -
Qilichning bir yarim qo'l versiyasi (xochni yarmi yo'qolgan)
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Officersvärja“ (sv). Qaraldi: 2015-yil 11-fevral. [sayt ishlamaydi]
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „The Fitzwilliam Museum“ (en). 2015-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 11-fevral.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „värja - Solingen“ (sv). Qaraldi: 2015-yil 11-fevral. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „värja nederländsk-svensk typ“ (sv). Qaraldi: 2015-yil 11-fevral. [sayt ishlamaydi]
- ↑ „värja officer nederländsk-svensk typ“ (sv). 2012-yil 15-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 11-fevral.
- ↑ Brzezinski 1993.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Oakeshott 2000.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Skokloster qal'asi kollektsiyasidan ofitser qilichi, 1620-1640(shved.) )
- Fitzvilyam muzeyi kollektsiyasidan qilich, ~ 1650(ingl.) )
Livrustkammaren muzeyidagi golland-shved qilichlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Iogan III qilichi, 1570-yillar(shved.) )
- Qilich, Solingen, 1615-1630(shved.) )
- Qilich Charlz XVga tegishli , Germaniya, 1620-1640(shved.) )
- Qilich Charlz XVga tegishli, Shvetsiya, 1620-1640(shved.) )
- Solingen pichog'li ofitser qilichi, 1620-1640(shved.) )
- Gollandiya-shved tipidagi bir yarim qo'l qilich, 1620-1640(shved.) )
- Gustav II Adolfga tegishli qilich, 1630 yil(shved.) )