Burun tomchi vositasi

Burun tomchi vositalari — burun bo'shlig'iga shilliq to'planishi, alllergik rinit kabi holatlarda mahalliy yoki tizimli ravishda qo'llaniladi. Ba'zi hollarda tizimli davolash uchun burun orqali preparatlar yuborish usuli afzalroq, chunki u inyeksiya yoki tabletkalarga maqbul alternativni ta'minlaydi. Moddalar burun orqali juda tez va to'g'ridan-to'g'ri so'riladi^[1]. Ko'pgina farmatsevtik preparatlar tizimli qo'llash uchun burun spreyi sifatida mavjud (masalan, sedativ-analgeziklar, migren, osteoporoz va boshqalar). Ba'zi holatlarda gormonlarni almashtirish terapiyasi, Altsgeymer va Parkinson kasalligini davolashda ishlatilinadi. Burun spreylari qon-miya to'sig'ini kesib o'tishda potentsial qo'llaniladigan dori vositalarini tashishning samarali usuli sifatida qaraladi.

Antigistaminlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Antigistaminlar — gistamin funktsiyasini blokirovka qilib, retseptorlar sezgirligini pasaytiradi va shu bilan yallig'lanish ta'sirini kamaytiradi. Antigistamin burun spreylari o'z tarkibiga quyidagilarni oladi:

Azelastin gidroxloridi
Levokabastin gidroxloridi
Olopatadin gidroxloridi

Kortikosteroidlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kortikosteroid burun spreylari sinusit, allergik rinit va allergik bo'lmagan (ko'p yillik) rinit belgilarini yo'qotish uchun ishlatilishi mumkin. Spreylar burun yo'llarida yallig'lanish va gistamin ishlab chiqarishni kamaytiradi va burunga shilliq tiqilishi, burun oqishi, burun qichishi va aksirishni yengillashtirishi ko'rsatilgan^[2]. Boshqa ta'siri bosh og'rig'i, ko'ngil aynishi va burundan qon ketishini keltirib chiqarishi mumkin. Kortikosteroid burun spreylari tarkibiga quyidagi moddalar kiradi:

Beklometazon dipropionat
Budesonid
Siklesonid
Flunisolid
Flutikazon furoat
Flutikazon propionat
Mometazon
Triamsinolon asetonid

Tuzli spreylar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tuzli spreylar odatda dori vositasi hisoblanmaydi. Quruq yoki qichishish xususiyati beruvchi burun teshigini namlash uchun natriy xloridni o'z ichiga olgan tuzli eritmalar yuboriladi. Bu burun bo'shlig'ini namlashning bir shakli. Shuningdek, tuzli spreylar burun tiqilishidan xalos bo'lish, chang va chang kabi havodagi qichishish xususiyatini beruvchi moddalarni olib tashlashi mumkin, shu bilan sinus allergiyasini yengillashtiradi.

Natriy xloridning uch xil burun spreyi preparatlari mavjud, ular orasida gipertonik (3% natriy xlorid yoki dengiz suvi), izotonik (0,9% natriy xlorid) va gipotonik (0,65% natriy xlorid) mavjud. Izotonik eritmalar inson tanasi bilan bir xil tuz konsentratsiyasiga ega, gipertonik eritmalar esa yuqori tuz miqdoriga ega va gipotonik eritmalar kamroq tuz kpnsentratsiyasi kamroq. Odatda, chaqaloqlar va bolalarda allergik rinitda burundagi shilimshiqni yuvish uchun izotonik sho'r burun spreylari qo'llaniladi. Gipertonik eritmalar shilliq qavatdan namlikni olish va burun tiqilishini bartaraf etishga yordam beradi.

Zanjabil, kapsaitsin va choy daraxti yog'i kabi o'simlik manbalaridan olingan kimyoviy komplekslarni o'z ichiga olgan tabiiy burun spreylari ham mavjud. Biroq, ularning simptomlarga o'lchanadigan ta'siri borligi haqida sinovdan o'tgan dalillar yo'q.

Dekongestant burun spreylari ko'plab mamlakatlarda shifokor retseptisiz beriladi. Ular burun shilliq qavatidagi qon tomirlarini toraytirib, burun yo'llarini juda tez ochadi. Bu turdagi spreylardan uzoq vaqt foydalanish burundagi nozik shilliq qavatlarga zarar yetkazadi va yallig'lanishning kuchayishiga olib keladi, bu rinit medicamentosa yoki rebound effekti deb nomlanadi. Dekongestant burun spreylari faqat qisqa muddatli foydalanish uchun tavsiya etiladi. Masalan: tercihen maksimal dan 5 kundan dan 7 kungacha foydalanish tavsiya etiladi. Ba'zi shifokorlar ulardan maksimal 3 kun foydalanishni maslahat berishadi. Yaqinda o'tkazilgan klinik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, kortikosteroid burun spreyi bu holatni bartaraf etishda foydali bo'lishi mumkin^[3]. Burun dekongestantlari quyidagi moddalarni o'z tarkibiga oladi:

Oksimetazolin
Fenilefrin
Ksilometazolin

Allergik kombinatsiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Burun spreyi sifatida ikkita dori preparatlarini birgalikda qo'llash shifokorlar tomonidan tez-tez tavsiya etiladi.

Kombinatsiyalangan burun spreylari ro'yxati:

Azelastin flutikazon propionat bilan birgalikda (savdo nomlari, shu jumladan Dymista) Ksilometazolin kromoglik kislota bilan birgalikda qo'llaniladi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „Breakthrough: Nasal Spray May Soon Replace Pills for Delivering Drugs to the Brain“. Science Daily. Science Daily (2014-yil 21-may). Qaraldi: 2015-yil 30-mart.
↑ Rizzo MC, Solé D, Naspitz CK (2007). „Corticosteroids (inhaled and/or intranasal) in the treatment of respiratory allergy in children: safety vs. efficacy“. Allergol Immunopathol (Madr). 35-jild, № 5. 197–208-bet. doi:10.1157/13110315. PMID 17923074. S2CID 13622570.
↑ Vaidyanathan S, Williamson P, Clearie K, Kahn F, Lipworth B (July 2010). „Fluticasone reverses oxymetazoline-induced tachyphylaxis of response and rebound congestion“. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 182-jild, № 1. 19–24-bet. doi:10.1164/rccm.200911-1701OC. PMID 20203244.

[1] „Breakthrough: Nasal Spray May Soon Replace Pills for Delivering Drugs to the Brain“. Science Daily. Science Daily (2014-yil 21-may). Qaraldi: 2015-yil 30-mart.

[2] Rizzo MC, Solé D, Naspitz CK (2007). „Corticosteroids (inhaled and/or intranasal) in the treatment of respiratory allergy in children: safety vs. efficacy“. Allergol Immunopathol (Madr). 35-jild, № 5. 197–208-bet. doi:10.1157/13110315. PMID 17923074. S2CID 13622570.

[3] Vaidyanathan S, Williamson P, Clearie K, Kahn F, Lipworth B (July 2010). „Fluticasone reverses oxymetazoline-induced tachyphylaxis of response and rebound congestion“. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine. 182-jild, № 1. 19–24-bet. doi:10.1164/rccm.200911-1701OC. PMID 20203244.

[1]

[2]

[3]