Beta Gerkules
Beta Gerkules (b Herculis/b Herculis) — Gerkules yulduz turkumidagi spektral-juft yulduz. Bir nechta tarixiy ismlar mavjud:
- Korneforos yunoncha " Korneforos „ soʻzi “klub koʻtaruvchi" degan maʼnoni anglatadi. Bu nom butun Gerkules yulduz turkumiga ham tegishli[1].
- Rutilikus, Rutilik yoki lotin tilidan, oltin qizil, yaltiroq[2] yoki qoʻltiq degan maʼnoni anglatuvchi buzilgan lotin soʻzidan olingan[3].
Korneforos yulduz turkumining eng yorqin yulduzi boʻlsa-da, u Bayer tomonidan beta harfi bilan belgilandi va alfa Gerkules boshida boʻlgani uchun Ras Algetiga berildi.
Korneforos ― sariq, nisbatan sovuq (4 900 K) G7 spektral sinf giganti, 148 yorugʻlik yili uchun yerdan ajralib turadi va yorqinligi Quyoshdan 175 marta kattaroq porlaydi. Ushbu maʼlumotlardan yulduzning radiusi quyoshdan deyarli 20 baravar katta ekanligini hisoblash mumkin, massasi taxminan 3 quyosh. Yulduzning oʻzi Kapelning asosiy komponentiga oʻxshaydi, faqat bir oz issiqroq va 60 foizga yorqinroq[3].
Gigant kabi yulduz tez rivojlanadi va endi, ehtimol, yulduzning markazida geliyni uglerod va kislorodga aylantirish bilan termoyadroviy reaktsiya sodir boʻladi. Hayotni spektrli B sinf yulduzining asosiy ketma-ketligining issiq yulduzi sifatida boshlab, u Tarozi Beta-ga oʻxshar edi. Endi Yulduz Zuben el Shemali bilan taxminan 200 million yil ichida boʻlishini koʻrsatadi. Uning yoshi uchun yulduz juda keng tarqalgan. Bu magnit faol yulduzlarni koʻrsatadigan rentgen nurlanishining juda kuchli manbai va uglerodga nisbatan ortiqcha azotga ega (ammo bunday yulduzlar uchun juda keng tarqalgan)[3].
Boshqa koʻplab yulduzlar singari, Korneforosning hamrohi bor, lekin u koʻrinmas va faqat 1899-yilda V. V. Kempbell tomonidan oʻtkazilgan spektroskopik tadqiqotlar orqali maʼlum[4]. 2005-yilda, qoʻshimcha hisob-kitoblar tufayli, yoʻldoshning orbital xususiyatlari aniqlandi: aylanish davri 410 kunga teng edi, eksantriklik-0.55, moyillik-53.8 ± 2,3°[5]. Yoʻldosh haqida deyarli hech narsa maʼlum emas, faqat uning massasi quyosh tartibiga toʻgʻri keladi. Korneforos Supernova kabi portlashi uchun yetarlicha katta emas va hayotini juda katta oq mitti sifatida tugatadi[3].
Beta Gerkules CCDM J16302+2129B vizual sherigiga ega boʻlib, koʻrinib turgan kattaligi +10,7 m. Biroq, ular tortishish kuchi bilan bogʻliq emas va faqat optik ikki barobar boʻlishi mumkin.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ The history of the star Kornephoros na constellationsofwords.com(ingl.)
- ↑ Richard Hinckley Allen. „Korneforos“,. Star Names — Their Lore and Meaning, 1899. (Inglizcha)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Kornephoros (Stars, Jim Kaler)(ingl.)
- ↑ W. W. Campbell. The variable velocity of β Herculis in the line of sight(ingl.) // The Astrophysical Journal : journal. — IOP Publishing, 1900. — November (Andoza:Бсокр). — Andoza:Бсокр. — DOI:10.1086/140674. — Andoza:Bibcode.
- ↑ S. Jancart, A. Jorissen, C. Babusiaux, and D. Pourbaix. Astrometric orbits of SB9 stars(ingl.) // Astronomy and Astrophysics : journal. — EDP Sciences, 2005. — October (Andoza:Бсокр). — Andoza:Бсокр. — DOI:10.1051/0004-6361:20053003. — Andoza:Bibcode.