Ararat tekisligi

Ararat tekisligi—(armancha: Արարատյան դաշտ'^{[lower-alpha 1]}), Turkiyadagi Igʻdir tekisligi (turkcha: Iğdır Ovası) deb ataladi^[1]. Arman togʻlarining eng katta tekisliklaridan biri hisoblanadi. U Sevan havzasidan gʻarbda, Gegham togʻlari etaklarida choʻzilgan. Shimolda tekislik Aragats togʻi va janubda Ararat togʻi bilan chegaradosh.

Aras daryosi tomonidan ikki qismga boʻlingan, shimoliy qismi Armanistonda, janubiy qismi Turkiyada joylashgan^[2]. Tekislikning turk qismi Muhim qushlar yashash hududidir^[3].

Etimologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta asr arman tarixchisi Movses Khorenatsi oʻzining "Armaniston tarixi" asarida Ararat tekisligi Amasiyaning nevarasi Xushbichim Qirol Ara sharafiga nomlanganligini yozgan^[4].

Iqlimi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ararat tekisligi va Sevan havzasi quyoshli iqlimga ega va Armanistonning eng quyoshli hududlaridan biri boʻlib, yiliga 2700 soat quyosh nurini o'ziga oladi. Quyosh nurlarining eng qisqa davomiyligi oʻrmon zonasining oʻrta togʻli hududlarida (taxminan 2000 soat) kuzatiladi. Togʻ etaklarida iyun-oktyabr oylari orasida quyoshsiz kun kam boʻladi^[5].

Qishloq xoʻjaligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ararat tekisligi Armanistonning umumiy yer maydonining 4% ni tashkil qiladi, ammo u Armaniston dehqonchilik mahsulotlarining 40% hosilni yetkazib beradi^[5]. Tekislikning Turkiya qismidagi 1525 gektar maydonda oʻrik yetishtiriladi^[6].

Arxeologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu hudud neolit yoki ilk xalkolit davridan beri rivojlanib kelgan.

Aratashenda birinchi kulolchilik na'munalari miloddan avvalgi V ming yillikning oxirlarida yoki miloddan avvalgi 4000 yillardan oldin paydo boʻlgan^[7].