Aleksandra Kostenyuk

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Alexandra Kosteniuk
Aleksandra Konstantinovna Kostenyuk

Kostenyuk ayollar o'rtasidagi Evropa jamoaviy chempionatida, Varshava 2013
Tugʻilgan sanasi: 23-aprel 1984-yil
Tugʻilgan joyi:  Rossiya
Yashash joyi:  Rossiya (until May 2022)
FIDE (since May 2022)[lower-alpha 1]
Unvoni: Grossmeyster (2004)
Maksimal reytingi: 2561 (2018-yil, yanvar)
Hozirgi reytingi : 2521 [3]
Mukofotlari:

Vatanga xizmatlari uchunorden medali

'

Aleksandra Konstantinovna Kostenyuk (1984 — yil 23-aprelda tugʻilgan, Perm, SSSR) — rossiyalik shaxmatchi, grossmeyster (2004), shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasida oʻn ikkinchi jahon chempioni (2008-yil sentyabridan 2010 -yil dekabrigacha). Ikki karra Rossiya chempioni (2005, 2016). Evropa chempioni (2004). Shveysariya chempioni (2011). Jahon shaxmat olimpiadasining uch karra g‘olibi (2010, 2012, 2014), FIDE onlayn shaxmat olimpiadasining ikki karra g‘olibi (2020, 2021), besh karra Yevropa jamoalar chempionati g‘olibi (2007, 2009, 2015, 2017[4])Rossiya jamoasi tarkibida jamoaviy jahon chempionatlarining ikki karra gʻolibi (2017, 2021[5]) va toʻrt karra medal sovrindori (2011, 2013, 2015, 2019)[6]. Rapid boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni (2021). Blits shaxmat boʻyicha vitse-jahon chempioni (2012, 2014, 2016). Blits boʻyicha vitse-jahon chempioni (2021). Fisher shaxmat boʻyicha ikki karra jahon chempioni (2006, 2008). Rapid boʻyicha ayollar oʻrtasida ikki karra Yevropa chempioni (2015, 2019)[7] . Ayollar oʻrtasidagi blits boʻyicha uch karra Yevropa chempioni (2001, 2017, 2019)[8][9]. Shaxmat bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi birinchi jahon kubogi g‘olibi (2021).

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bolalikda

U 1984-yil 23-aprelda Perm shahrida tugʻilgan, 1985-yilda ota-onasi bilan Moskvaga koʻchib oʻtgan, etti yoshida u poytaxt chempioni boʻlgan. 2003-yilda Rossiya davlat jismoniy tarbiya va sport universitetini tamomlagan .

2011-yilda Moskva davlat jismoniy tarbiya akademiyasining „Intellektual o‘yinlar texnologiyalari va konsepsiyasi“ asosiy o‘quv dasturi bo‘yicha magistraturaning 1-kursiga o‘qishga kirdi.

Aleksandra otasi bilan ikki yil davomida uning bu kungacha bosib oʻtgan yoʻllari haqida „Qanday qilib 14 yoshda grossmeyster boʻlish mumkin“ nomli kitobini chop etishti. Kitob rus, ingliz va ispan tillarida nashr etilgan.

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning otasi, Rossiyada xizmat koʻrsatgan murabbiy [10] Konstantin Kostenyuk murabbiyi. Oksana ismli singlisi bor, u ham shaxmatchi.

Rossiyalik grossmeyster Pavel Tregubovga bilan turmush qurgan.

Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Besh yoshida otasidan shaxmat o‘ynashni o‘rgangan.

2001-yilda shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasida jahon vitse-chempioni. 2004-yilda ayollar oʻrtasida shaxmat boʻyicha Yevropa chempioni (Drezden, Germaniya). 2005-yilda ayollar shaxmati boʻyicha Rossiya chempioni. 2006-yil avgust oyida Aleksandra Elizabet Petzni 5½-2½ hisobida magʻlub etib, tasodifiy shaxmat boʻyicha birinchi jahon chempioni boʻldi. U 2008-yilda Yekaterina Lahnoni 2½-1½ hisobida magʻlub etib, unvonini muvaffaqiyatli himoya qilgan.

Aleksandraning faoliyati davomidagi eng yuqori yutugʻi 2008-yil 18-sentyabrda Nalchikdagi turnirda xitoylik Xou Yifanni 2½-1½ hisobida magʻlub etib, shaxmat boʻyicha ayollar oʻrtasidagi jahon chempioni unvoniga erishganidir.

2004-yil noyabr oyida Kostenyuk xalqaro erkaklar grossmeyster unvoniga sazovor boʻlgan dunyodagi 10-ayol boʻldi [11]. Bungacha u 14 yoshida ayollar oʻrtasida grossmeyster (dunyodagi eng yosh grossmeysterlardan biri) va xalqaro master unvoniga sazovor boʻlgan.

Kostenyuk 2008-yilda Drezdendagi shaxmat olimpiadasida

Rossiya fuqaroligidan tashqari, shveytsariya [12] fuqaroligiga ham ega, shuningdek, u shaxmat boʻyicha Shveysariya chempionatida ham ishtirok etishi mumkin. 2011-yilda ayollar oʻrtasida Shveysariya chempionatida, 2012-yilda erkaklar oʻrtasida [13] uchinchi oʻrinni qoʻlga kiritgan boʻlsa, 2013-yilda esa Shveysariya tarixida birinchi marta 9 balldan 6,5 ball toʻplab, mutlaq chempion boʻldi. Shveysariyalik Ralf Buss tay-brekda 2:0 [14] hisobida zafar quchdi.

2016-yilda Kostenyuk 66-chi milliy chempionatning superfinalida gʻalaba qozonib, yana Rossiya chempioni boʻldi.

Shaxmat targʻibotchisi, model va „shaxmat elchisi“dir. U Stanislav Govoruxinning „Ayolni duo qiling“ filmida rollardan birini oʻynagan. U „Qanday qilib 14 yoshda grossmeyster boʻlish mumkin“, „Aleksandra Kostenyuk bilan shaxmat oʻyna“ va „Shaxmat malikasining kundaliklari“, „Men kabi oʻyna!“ kitoblarining muallifi. U muntazam ravishda kross yuguradi va marafonlarda qatnashadi [15]. 2007-yildan beri Aleksandra Kostenyuk har yili shaxmat boʻyicha „Aleksandra Kostenyuk kubogi“ bolalar xalqaro turnirlarini oʻtkazib keladi, unda Rossiya va boshqa mamlakatlardan yuzlab bolalar uchta yosh tasnifida ishtirok etadilar: 6 yoshgacha, 8 yoshgacha va 10 yoshgacha, soʻnggi 12-turnir 2019-yil 26-27 noyabr kunlari Skolkovoda boʻlib oʻtdi [16].

Aleksandra, 2020-yilgi Rossiya chempionatida uchinchi oʻrinni egallagan.

2021-yil noyabr oyida Riga shahrida FIDE Ayollar oʻrtasidagi Shveysariya turnirida 8-oʻrinni egalladi[17].

28-dekabr, 2021-yil xotin-qizlar o‘rtasida tezkor shaxmat (rapid) bo‘yicha jahon chempioni bo‘ldi. U birinchi marta bu unvonni qoʻlga kiritdi [18], ilgari u uch marta ikkinchi boʻlgan.

Reyting oʻzgarishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Elo oʻzgarishi[19]

Mukofotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • 1-darajali "Vatanga xizmatlari uchun" ordeni (2014-yil 25-oktyabr) — jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga qoʻshgan ulkan hissasi hamda sportdagi yuksak natijalari — Tromso (Norvegiya) shahrida boʻlib oʻtgan XXXXI Butunjahon shaxmat olimpiadasida erishgan yutugʻi uchun[20].

Kitoblari[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Qanday qilib 14 yoshda grossmeyster boʻlish mumkin. Moskva, 2001. 202, [2] b., [16] l. kasal. ISBN 5-89069-053-1 .
  • Shaxmatni qanday oʻrgatish kerak: maktabgacha shaxmat darsligi / Aleksandra Kosteniuk, Natalya Kosteniuk. Moskva: Rus shaxmat uyi, 2008. 142 b. ISBN 978-5-94693-085-7 .
  • Shaxmat malikasining kundaliklari. Moskva, 2009 yil. ISBN 978-5-91148-012-7 .
  • Men kabi oʻynang! Qanday qilib 14 yoshda grossmeyster boʻlish mumkin. Rostov-na-Donu: Feniks-T, 2019. 222 b. ISBN 978-5-907002-47-0 .
  • Eng aqlli bolalar uchun shaxmat kitobi, Moskva, 2015 ISBN 978-5-990282-54-4

Filmografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yil Nomi Rol
2003 f Blagoslavite jenshinu Vera (Mashani qizi) ru

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Russian Grandmasters Leave Russia: 'I Have No Sympathy For This War', chess.com, 1 May 2022
  2. ↑ FIDE Condemns Military Action; Takes Measures Against Russia, Belarus, chess.com, 28 February 2022
  3. ↑ [1]
  4. ↑ „Результаты командного чемпионата Европы среди женщин 2017г.“. 2017-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-noyabr.
  5. ↑ „Сборная России выиграла командный ЧМ по шахматам“. championat.com. 2022-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 5-yanvar.
  6. ↑ „Александра Костенюк“. kosteniuk.com. 2021-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 26-may.
  7. ↑ „Результаты индивидуального чемпионата Европы по быстрым шахматам среди женщин 2019г.“. 2021-yil 21-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-dekabr.
  8. ↑ „Результаты индивидуального чемпионата Европы по блицу среди женщин 2017г.“. 2017-yil 4-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-oktyabr.
  9. ↑ „Результаты индивидуального чемпионата Европы по блицу среди женщин 2019г.“. 2020-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 11-dekabr.
  10. ↑ „Приказ о присвоении почётного спортивного звания «Заслуженный тренер России» № 9-нг от 9 февраля 2010 г.“. 2010-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 6-mart.
  11. ↑ „How Alexandra Kosteniuk became the Chess Queen ®“ (en). en.chessqueen.com. Chess Queen Alexandra Kosteniuk's Chess Blog (2013-yil 22-may). 2021-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  12. ↑ „Александра Костенюк: «Нельзя забывать, что Илюмжинов сделал очень много для шахмат» // Chess-News. — 17.07.2013.“. 2015-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
  13. ↑ „Костенюк стала бронзовым призёром чемпионата Швейцарии по шахматам среди мужчин // NESWru.com. — 21.07.2012.“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
  14. ↑ „Александра Костенюк выиграла мужской чемпионат Швейцарии // Российская шахматная федерация. — 19.07.2013.“. 2016-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 9-avgust.
  15. ↑ „Результаты Александры Костенюк в беговых дисциплинах“ (en). athlinks.com. 2021-yil 12-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 11-may.
  16. ↑ „Кубок Александры Костенюк“ (en). Кубок Александры Костенюк. 2020-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 3-may.
  17. ↑ „2021 FIDE Chess.com Women's Grand Swiss“ (ru). Chess-Results.com. Chess-Tournament-Results-Server (2021-yil 7-noyabr). 2022-yil 31-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 2-fevral.
  18. ↑ „Россиянка Костенюк стала чемпионкой мира по быстрым шахматам“. 2021-yil 29-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 29-dekabr.
  19. ↑ Numbers according to FIDE Elo lists. Data sources: FIDE (period since 2001), OlimpBase (period 1971 to 2001)
  20. ↑ „Указ Президента Российской Федерации от 25 октября 2014 года № 680 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»“. 2014-yil 21-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 29-oktyabr.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksandra_Kostenyuk&oldid=3799477" dan olindi