Adicha
 | Bu maqola oʻzbek tilining imlo qoidalariga muvofiq yozilmagan. Qarang: VP:ORFO. |
| Adicha | |
|---|---|
| |
| Tavsif | |
| Uzunligi | 715 |
| Suv sarfi | 512,5 m³/s |
| Davlat | Rossiya |
| Adicha | |
Adicha (saxa.: Адыаччы) (Borong yuqori oqimida) — Saxadagi daryo, Yana daryosining oʻng irmogʻi.
Geografiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uzunligi 715 km, suv havzasi maydoni 89,8 ming km² ni tashkil qiladi. Cherskiy tizmasining gʻarbiy yon bagʻirlaridan boshlanadi. Tomponskiy va Verxoyansk tumanlari hududi orqali keng vodiy boʻylab oqadi[1]. Yana daryosiga uning 648-kilometrida quyiladi.
Gidrologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qor va yomgʻir suvlaridan toʻyinadi. Yillik oʻrtacha suv sarfi boshlanishidan 26 km uzoqlikda 512,5 m³/s[2], 212 km.da — 327,76 m³/s[3], 334 km.da — 300,92 m³/s[4] ni tashkil qiladi. Yilning oktabr oyida muzlashni boshlaydi, qishda 1 oydan 4,5 oygacha muzlaydi; may oyining oxirida foydalanish uchun ochiladi. Katta hajmda muzlar uchrab turishi bilan oʻziga xosdir.
Asosiy irmoqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
(quyilish masofasi)
- 68 km — Tuostax daryosi (oʻng irmoq)
- 222 km — Borulax daryosi (chap)
- 338 km — Charki daryosi (oʻng)
- 351 km — Nelgese daryosi (chap)
- 429 km — Derbeke daryosi (chap)
- 463 km — Delakag daryosi (oʻng)
Xoʻjalikda foydalanish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Daryo transporti uchun qulay.Oyun-Xomoto qishlogʻidan boshlanuvchi 223 km uzunlikdagi qismi Rossiya Federatsiyasining[5] ichki suv yoʻllari roʻyxatiga kiritilgan.
Sovet davrining oxirida daryoda Adichan gidroelektrostantsiyasi qurish rejalashtirilgan edi, ammo mamlakatdagi qayta qurish va iqtisodiy qiyinchiliklar bu loyihani bekor qilinishiga olib keldi.
Suv reestri maʼlumotlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Rossiya suv resurslari federal agentligi tomonidan Rossiya davlat suv reestri hamda RF hududlaridagi suv xoʻjaliklarini geoaxborotlashtirish tizimi maʼlumotlariga koʻra tayyorlangan:
- Havza hududi — Lenskiy
- Daryo havzasi — Yana
- Daryo quyi havzasi — Adicha
- Suv xoʻjaligi uchastkasi — Adicha
Manbaalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Адыча“. Публичная кадастровая карта. 11-iyun 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2013-yil.
- ↑ „Adycha At Yurduk-Kumakh“. Статистика на сайте R-ArcticNET. — Данные наблюдений 1937—1999 гг. 30-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2013-yil.
- ↑ „Adycha At Oiun-Khomoto“. Статистика на сайте R-ArcticNET. — Данные наблюдений 1942—1999 гг. 30-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2013-yil.
- ↑ „Adycha At Ust'-Charky“. Статистика на сайте R-ArcticNET. — Данные наблюдений 1943—1997 гг. 30-aprel 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 25-aprel 2013-yil.
- ↑ „Приказ Минтранса РФ от 17 августа 2012 г. № 316 «Об определении бассейнов внутренних водных путей Российской Федерации»“. Qaraldi: 25-aprel 2013-yil.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Adicha // Bolshaya sovetskaya ensiklopediya : [v 30 t.] / gl. red. A. M. Proxorov. — 3-e izd. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1969—1978.
- Adicha // Slovar sovremennix geograficheskix nazvaniy / Rus. geogr. o-vo. Mosk. sentr; Pod obщ. red. akad. V. M. Kotlyakova. Institut geografii RAN. — Yekaterinburg: U-Faktoriya, 2006.
- Adicha // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.