Bechdel testi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Tahrir izohi yoʻq
Tahrir izohi yoʻq
Qator 36: Qator 36:
2018-yilda ssenariy yozish boʻyicha dasturiy taʼminot ishlab chiquvchilarning yozuvchilarga oʻz skriptlarini gender vakilligi uchun tahlil qilish imkonini beruvchi funksiyalarni test ichiga qoʻsha boshladilar. Bunday funksiyalarga ega dasturiy taʼminotlar Highland 2, WriterDuet va Final Draft 11ni oʻz ichiga oladi<ref>{{cite news |last=Agnello |first=Anthony John |title=Something other than a man: 15 games that pass the Bechdel Test |url=http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |access-date=26 July 2012 |work=Gameological |date=July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723010634/http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |archive-date=2012-07-23 |url-status=live }}</ref>.
2018-yilda ssenariy yozish boʻyicha dasturiy taʼminot ishlab chiquvchilarning yozuvchilarga oʻz skriptlarini gender vakilligi uchun tahlil qilish imkonini beruvchi funksiyalarni test ichiga qoʻsha boshladilar. Bunday funksiyalarga ega dasturiy taʼminotlar Highland 2, WriterDuet va Final Draft 11ni oʻz ichiga oladi<ref>{{cite news |last=Agnello |first=Anthony John |title=Something other than a man: 15 games that pass the Bechdel Test |url=http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |access-date=26 July 2012 |work=Gameological |date=July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723010634/http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |archive-date=2012-07-23 |url-status=live }}</ref>.


== Qoʻllanilishi ==
Filmlarga qoʻshimcha ravishda, Bechdel testi teleserial, video oʻyin va [[Komiks|komikslar]] kabi boshqa [[ommaviy axborot vositalari]]da qoʻllanilgan<ref>{{cite web | url=https://www.cultureslate.com/editorials/does-andor-pass-the-bechdel-test | title=Does 'Andor' Pass the Bechdel Test? }}</ref><ref>{{cite book|last1=Gray|first1=Kishonna|title=Race, Gender, and Deviance in Xbox Live: Theoretical Perspectives from the Virtual Margins|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1317521808|page=28|url=https://books.google.com/books?id=Xh-gBAAAQBAJ&pg=PA28}}</ref><ref>{{cite book |last=Anthropy |first=Anna |title=Rise of the videogame zinesters: How freaks, normals, amateurs, artists, dreamers, dropouts, queers, housewives, and people like you are taking back an art form |year=2012 |publisher=Seven Stories Press |isbn=9781609803735 |url=https://books.google.com/books?id=nc3GRXqgPZ8C&pg=PT7 |edition=Seven Stories Press 1st |access-date=2014-04-20 }}</ref><ref>{{cite news |last=Agnello |first=Anthony John |title=Something other than a man: 15 games that pass the Bechdel Test |url=http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |access-date=26 July 2012 |work=Gameological |date=July 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120723010634/http://gameological.com/2012/07/something-other-than-a-man-15-games-that-pass-the-bechdel-test/ |archive-date=2012-07-23 |url-status=live }}</ref><ref name="MTV Geek! 22 February 2012">{{cite news |last=Zalben |first=Alex |title=''Witchblade''/''Red Sonja #1'' Passes The Bechdel Test |url=http://geek-news.mtv.com/2012/02/22/witchbladered-sonja-1-passes-the-bechdel-test-advance-review/ |access-date=26 July 2012 |newspaper=[[MTV Geek!]] |date=22 February 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120515212018/http://geek-news.mtv.com/2012/02/22/witchbladered-sonja-1-passes-the-bechdel-test-advance-review/ |archive-date=2012-05-15 |url-status=live }}</ref>. Teatrda britaniyalik aktyor Bet Uotson 2015-yilda sinovdan oʻtgan pyesalarda „Bechdel testi“ni qoʻllashni taʼkidlaydi<ref>{{Cite web|author = Jo Caird|title = Does your show pass the Bechdel test? {{!}} Opinion|url = https://www.thestage.co.uk/opinion/2015/does-your-show-pass-the-bechdel-test/|website = The Stage|date = 14 October 2015|access-date = 2016-02-05|language = en-US|archive-url = https://web.archive.org/web/20160331183622/https://www.thestage.co.uk/opinion/2015/does-your-show-pass-the-bechdel-test/|archive-date = 2016-03-31|url-status = live}}</ref>.

2021-yilda [[Isroil|Isroilning]] Partner TV deb nomlangan televideniye provayderi sinovdan oʻtgan filmlarga maxsus belgi qoʻshilgan holda oʻz platformalarida sinovni maʼqulladi<ref>{{Cite web |title=פרטנר TV במהלך מפתיע: זו הקטגוריה שתיפתח ביום האישה |url=https://www.ice.co.il/tv/news/article/845673 |access-date=2022-05-04 |website=Ice |language=he}}</ref>.

=== Boshlanishi va muvaffaqiyatsizlik natijasi ===

Bechdeltest.com veb-sayti foydalanuvchi tomonidan tahrirlangan 6500 ga yaqin filmlardan iborat maʼlumotlar bazasi boʻlib, ular testdan oʻtgan-oʻtmaganligi boʻyicha tasniflanadi va qoʻshimcha talablarga koʻra, ayollarga personajlar nomi berilishi shart. 2015-yil aprel holatiga koʻra, ushbu filmlarning 58% sinovning uchta talabidan ham oʻtgan, 10 foizi bittadan, 22 foizi ikkitadan, 10 foizi uchtadan ham oʻta olmagan deb roʻyxatga kiritilgan<ref name=":1">{{Cite journal |last1=Appel |first1=Markus |last2=Gnambs |first2=Timo |date=2022-09-01 |title=Women in fiction: Bechdel-Wallace Test results for the highest-grossing movies of the last four decades. |url=http://doi.apa.org/getdoi.cfm?doi=10.1037/ppm0000436 |journal=Psychology of Popular Media |language=en |volume=12 |issue=4 |pages=499–504 |doi=10.1037/ppm0000436 |issn=2689-6575 |s2cid=252023602}}</ref>.

Entertainment Weekly nashri Mark Xarrisga koʻra, agar testdan oʻtish majburiy boʻlsa, 2009-yilgi eng yaxshi film nominatsiyalari boʻyicha [[Oscar|Oskar]] mukofotining yarmini xavf ostiga qoʻygan boʻlardi. Vokativ yangiliklar sayti 2013-yilda eng koʻp daromad keltirgan filmlarni Bechdel testidan oʻtkazar ekan, ularning qariyb yarmi (baʼzilari shubhali boʻlsa ham) oʻtgan va qolgan yarmi esa muvaffaqiyatsizlikka uchragan degan xulosaga kelindi<ref name="Power 2009">{{cite book |last=Power |first=Nina |title=One-dimensional woman |year=2009 |publisher=Zero Books |isbn=978-1846942419 |pages=39 et seq |url=https://books.google.com/books?id=u3gDWJEJblEC&pg=PA39 |access-date=2014-04-20 }}</ref>.

2018-yilgi [[BBC]] tahlili shuni koʻrsatdiki, eng yaxshi film uchun Akademiya mukofotini qoʻlga kiritgan 89 ta film orasidan 44 tasi (49%) Bechdel testi mezonlariga muvaffaqiyatli javob bergan. Tadqiqot shuni koʻrsatdiki, eng yaxshi film gʻoliblari 1930-yillarda 2018-yilga qaraganda yuqoriroq foizni olgan<ref name="538 2014">{{cite news |newspaper= [[FiveThirtyEight]] |first= Walt |last= Hickey |title= The Dollar-And-Cents Case Against Hollywood's Exclusion of Women |date= 1 April 2014 |url= http://fivethirtyeight.com/features/the-dollar-and-cents-case-against-hollywoods-exclusion-of-women/ |access-date= 2014-04-08 |archive-url= https://web.archive.org/web/20140408002110/http://fivethirtyeight.com/features/the-dollar-and-cents-case-against-hollywoods-exclusion-of-women/ |archive-date= 2014-04-08 |url-status= live }}</ref>. 2022-yilgi tadqiqot shuni koʻrsatdiki, soʻnggi 40 yil ichida jahon boʻylab eng mashhur 1200 ta filmning 49,6 foizi Bechdel testidan oʻtgan<ref>{{cite web |title=Female-led films outperform at box office for 2014-2017 |url=https://shift7.com/media-research |website=Shift7 |access-date=23 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181223221208/https://shift7.com/media-research |archive-date=2018-12-23 |url-status=live }}</ref>.

Yozuvchi Charlz Strossning taʼkidlashicha, sinovdan oʻtgan filmlarning yarmiga yaqini ayollar nikoh yoki chaqaloq haqida gapirgani uchungina oʻtishadi<ref>{{cite news |last1=Desta |first1=Yohana |title=Female-Led Movies Have Outperformed Male-Led Movies for the Last Three Years |url=https://www.vanityfair.com/hollywood/2018/12/female-led-films-study |access-date=23 December 2018 |magazine=Vanity Fair |date=11 December 2018 |language=en}}</ref>. Sinovdan oʻta olmagan asarlar orasida asosan ayollarga bagʻishlangan yoki ayollarga moʻljallangan yoki koʻzga koʻringan ayol qahramonlar aks etgan asarlar kiradi. „Jinsiy aloqa va shahar“ teleseriali toʻrtta ayol bosh qahramondan birining testdan oʻta olmaganini taʼkidlaydi: „Qanday qilib shunday toʻrtta aqlli ayolning yigitlaridan boshqa gaplashadigan gaplari yoʻq? Bu bank bilan yettinchi sinf oʻqishga oʻxshaydigan hisoblar!“ degan sharxlar muxlislar tomonidan kelib tushgan<ref>{{cite web |url=http://www.feministfrequency.com/2012/02/the-2012-oscars-and-the-bechdel-test/ |title=The Oscars and the Bechdel Test |publisher=Feminist Frequency |date=February 15, 2012 |access-date=2013-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131107220345/http://www.feministfrequency.com/2012/02/the-2012-oscars-and-the-bechdel-test/ |archive-date=2013-11-07 |url-status=live }}</ref>.

[[Fantastika]] va [[Ilmiy fantastika|ilmiy-fantastika]] kabi muqobil yoki kelajakdagi dunyoda suratga olingan filmlar Bechdel sinovidan oʻtish ehtimoli koʻproq. Buning sababi, bu janrlarning anʼanaviy [[gender]] rollari va [[Stereotip|stereotiplaridan]] qochish ehtimoli koʻproq boʻlishi mumkin<ref>{{cite web |title=Female-led films outperform at box office for 2014-2017 |url=https://shift7.com/media-research |website=Shift7 |access-date=23 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181223221208/https://shift7.com/media-research |archive-date=2018-12-23 |url-status=live }}</ref>.

=== Moliyaviy tomonlari ===
Bir qator tahlillar shuni koʻrsatdiki, Bechdel sinovidan oʻtish filmning moliyaviy muvaffaqiyati bilan bogʻliq. Vokativ mualliflari 2013-yilda sinovdan oʻtgan filmlar Qoʻshma Shtatlarda jami 4,22 milliard dollar daromad olganini, omadsiz filmlar esa jami 2,66 milliard dollar ishlab topganini aniqladilar va bu ularni Gollivud uchun koʻproq pul topishning bir yoʻli boʻlishi mumkin degan xulosaga kelishga majbur qildi<ref name="Power 2009">{{cite book |last=Power |first=Nina |title=One-dimensional woman |year=2009 |publisher=Zero Books |isbn=978-1846942419 |pages=39 et seq |url=https://books.google.com/books?id=u3gDWJEJblEC&pg=PA39 |access-date=2014-04-20 }}</ref>. FiveThirtyEight tomonidan 1990-yildan 2013-yilgacha chiqarilgan taxminan 1615 ta film maʼlumotlariga asoslangan 2014-yil tadqiqoti sinovdan oʻtgan filmlarning oʻrtacha byudjeti boshqalarnikiga qaraganda 35% pastroq degan xulosaga keldi. Sinovdan oʻtgan filmlar sinovdan oʻta olmagan filmlarga nisbatan Qoʻshma Shtatlarda sarmoyadan tushgan daromad (ROI) taxminan 37 foizga, xalqaro miqyosda esa teng ROIga ega boʻlganini aniqladi<ref name="Smith 2017">{{cite news|last1=Smith|first1=Kyle|title=If You Like Art, Don't Take the Bechdel Test|url=http://www.nationalreview.com/article/449340/bechdel-test-feminist-litmus-test-movies-useless-political-correctness|access-date=18 July 2017|work=National Review|date=10 July 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20170718182407/http://www.nationalreview.com/article/449340/bechdel-test-feminist-litmus-test-movies-useless-political-correctness|archive-date=2017-07-18|url-status=live}}</ref>.

2018-yilda Creative Artists Agency va Shift7 [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]]da 2014-2017-yillarda eng koʻp daromad keltirgan 350 ta filmning daromadlari va byudjeti haqidagi maʼlumotlarni tahlil qildi. Ularning xulosasiga koʻra, ayollar boshchiligidagi filmlar moliyaviy jihatdan boshqa filmlardan ustun boʻlgan va Bechdel sinovidan oʻtgan filmlar (oʻrganilgan filmlarning 60% i) boshqalardan sezilarli darajada oshib ketgan. Ularning taʼkidlashicha, 2012-yildan beri bir milliard dollardan koʻproq daromad olgan filmlarning barchasi ushbu sinovdan oʻtgan<ref>{{cite news|last1=Gettell|first1=Oliver|title=Conservative Film Critic Slammed for Bechdel Test Takedown|url=http://ew.com/movies/2017/07/10/kyle-smith-slammed-bechdel-test-takedown/|access-date=18 July 2017|work=[[EW.com]]|date=11 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170714035354/http://ew.com/movies/2017/07/10/kyle-smith-slammed-bechdel-test-takedown/|archive-date=2017-07-14|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|last1=Maldonado|first1=Alessandra|title="National Review" mansplainer tries to take down Bechdel Test with "cowboy test"|url=http://www.salon.com/2017/07/11/national-review-bechdel-test/|access-date=18 July 2017|work=Salon|date=11 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170714144204/http://www.salon.com/2017/07/11/national-review-bechdel-test/|archive-date=2017-07-14|url-status=live}}</ref>.

2022-yildagi tadqiqot shuni koʻrsatdiki, ishlab chiqarish byudjeti 1980-yildan 2019-yilgacha boʻlgan 1200 ta film boʻyicha Bechdel sinovidan oʻtish ehtimoli bilan salbiy bogʻliqdir. Biroq, yillar davomida oʻtgan filmlarning kuzatilgan oʻsishi yuqori byudjetli filmlar uchun kuchliroq boʻlgan. 1980-yildan 2019-yilgacha Bechdel sinovidan oʻtgan filmlar sonining koʻpayishi daromadi yuqori boʻlgan va tomoshabin bahosi yuqori boʻlgan (IMDb reytinglari orasida) filmlar uchun ham kuchliroq boʻldi<ref>{{cite web |title=Female-led films outperform at box office for 2014-2017 |url=https://shift7.com/media-research |website=Shift7 |access-date=23 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181223221208/https://shift7.com/media-research |archive-date=2018-12-23 |url-status=live }}</ref>.

=== Izohlari ===
Koʻpgina filmlarning Bechdel testidan oʻta olmaganiga oid tushuntirishlar orasida ssenariy mualliflari va boshqa kino mutaxassislari orasida gender xilma-xilligining nisbiy yoʻqligi, shuningdek „seluloid shift“ deb ham atalishini koʻrishimiz mumkin: 2012-yilda har oltita rejissyor, yozuvchi va [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerika Qoʻshma Shtatlari]]dagi 100 ta eng muvaffaqiyatli tijoriy filmlar ortidagi prodyuserlar ayol boʻlgan<ref>{{cite web | url=https://www.cultureslate.com/editorials/does-andor-pass-the-bechdel-test | title=Does 'Andor' Pass the Bechdel Test? }}</ref>.

2017-yilda [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|Amerikaning]] konservativ jurnali National Review jurnalida kino tanqidchisi Kayl Smitning fikricha, Bechdel sinovi natijalarining sababi „Gollivud filmlari jamiyatning ekstremal odamlari – [[Politsiya|politsiyachilar]], [[Jinoyatchi shaxsi|jinoyatchilar]], asosiy qahramonlar – esa ayollar boʻlganligidadir“. Smitning fikriga koʻra, bunday filmlar koʻproq erkaklar tomonidan yaratilgan. Chunki „ayollar filmi gʻoyalari“ asosan munosabatlar haqida boʻlgan va „Gollivud studiyalari uchun yetarli darajada tijorat boʻlmagan“<ref>{{cite news|last1=Bourke|first1=Liz|title=Sleeps With Monsters: Stop Erasing Women's Presence in SFF|url=http://www.tor.com/2017/07/18/sleeps-with-monsters-stop-erasing-womens-presence-in-sff/|access-date=18 July 2017|work=Tor.com|date=18 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170718191005/http://www.tor.com/2017/07/18/sleeps-with-monsters-stop-erasing-womens-presence-in-sff/|archive-date=2017-07-18|url-status=live}}</ref>.
== Cheklanishlar ==
Bechdel testi faqat maʼlum darajada badiiy asarda ayollarning bor-yoʻqligini koʻrsatadi. Asar sinovdan oʻtishi mumkin boʻlgan yomon mazmunga ega boʻlishi mumkin va taniqli ayol qahramonlar ishtirok etgan asar testdan oʻta olmasligi mumkin<ref name="New Yorker 11 April 2011">{{Cite magazine |last1=Friend |first1=Tad |author-link=Tad Friend |date=11 April 2011 |title=Funny Like a Guy: Anna Faris and Hollywood's woman problem |magazine=The New Yorker |page=55 |url=http://www.newyorker.com/reporting/2011/04/11/110411fa_fact_friend |access-date=2011-09-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140701095828/http://www.newyorker.com/reporting/2011/04/11/110411fa_fact_friend |archive-date=2014-07-01 |url-status=live }}</ref>. Asar gender tarafkashligiga bogʻliq boʻlmagan sabablarga koʻra testdan oʻta olmasligi mumkin boʻlgan holatlar bor<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/lifeandstyle/womens-blog/2016/aug/20/why-the-bechdel-test-doesnt-always-work|title=Why the Bechdel test doesn't (always) work|last=Ellis|first=Samantha|date=20 August 2016|work=The Guardian}}</ref><ref name="antipope">{{cite web|last=Stross|first=Charles|title=Bechdel's Law|url=http://www.antipope.org/charlie/blog-static/2008/07/bechdels_law.html|work=Charlie's Diary|date=28 July 2008|author-link=Charles Stross|access-date=26 July 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120825143125/http://www.antipope.org/charlie/blog-static/2008/07/bechdels_law.html|archive-date=2012-08-25|url-status=live}}</ref>. Xarakter yoki suhbat sifatida nima haqida soʻzlashishi muhim emas. Misol uchun, Sir Mix-a-Lot qoʻshigʻi „Baby Got Back“ Bechdel testidan oʻtgan deb taʼriflangan. Chunki u vodiylik qizning boshqasiga „ey xudoyim, Bekki, uning orqasiga qarang“ degan soʻzlari bilan boshlanadi<ref name=JezebelSimulator>[https://jezebel.com/this-bechdel-test-simulator-shows-how-easy-it-is-to-pre-1753250185 This Bechdel Test Simulator Shows How Easy It Is to Predict Who Makes Sexist Movies (Men)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171017232421/https://jezebel.com/this-bechdel-test-simulator-shows-how-easy-it-is-to-pre-1753250185 |date=2017-10-17 }}, by Kara Brown, at ''[[Jezebel (website)|Jezebel]]''; published January 15, 2016; retrieved April 17, 2018</ref><ref>{{cite book|last1=Gomez Maureira |first1=M.A.|last2=Rombout|first2=L.E.|editor1-last=Chorianopoulos|editor1-first=Konstantinos|title=Entertainment Computing - ICEC 2015: 14th International Conference, ICEC 2015, Trondheim, Norway, September 29 - October 2, 2015, Proceedings|date=2015|publisher=Springer|isbn=9783319245898|page=546|chapter=Sonifying Gender Representation in Film |url=https://books.google.com/books?id=vBWcCgAAQBAJ&q=%22the+sonification+process%22}}</ref>.


Ishlarning testdan oʻtgan-oʻtmaganligini miqdoriy tahlil qilishga urinishda, kamida bitta tadqiqotchi Fayt Lourens natijalar sinov qanchalik qatʼiy qoʻllanilishiga bogʻliqligini taʼkidladi. Misol uchun, agar suhbatning istalgan nuqtasida erkak haqida gapirilsa, u boshqa mavzularni ham oʻz ichiga oladi va bu suhbatning sinovdan oʻtishi yoki muvaffaqiyatsizligini bildirishi aniq emas. Yana bir oʻrganish shuki, suhbatning boshlanishi va oxirini qanday aniqlash mumkinligidir<ref>On the [[Fresh Air]] program on NPR on August 17, 2015, in response to a question from host Terry Gross, Bechdel said she would prefer the test be referred to as the „Bechdel–Wallace test“.</ref>.

=== Tanqid ===
Kino tanqidida tobora koʻpayib borayotganiga javoban, Bechdel testi sinovdan oʻtkazadigan asarlarning sifatini hisobga olmagani uchun tanqid qilindi<ref name="Zeisler 2016">{{cite book|title=We Were Feminists Once: From Riot Grrrl to CoverGirl¨, the Buying and Selling of a Political Movement|date=2016|publisher=PublicAffairs|isbn=9781610395892|pages=55–57}}</ref>. Andi Zayslerning soʻzlariga koʻra, bu tanqid sinovning foydaliligi "asl niyatidan tashqariga koʻtarilganligi muammosini koʻrsatadi. Bechdel va Uolles buni oddiy filmning oddiy, oʻylamasdan meʼyoriy syujetlarini koʻrsatishning bir usuli sifatida ifodalagan edi, bu kunlar oʻtib ketmoqda. Bu qandaydir tarzda „feminist boʻlish“ bilan sinonimga aylandi. Bu hech qachon feminizmning oʻlchovi boʻlishi kerak emas edi. Aksincha, madaniy barometrdir." Zayslerning taʼkidlashicha, sinovdan oʻtgan asar „feministik“ degan notoʻgʻri taxmin yaratuvchilarni sinovdan oʻtish uchun yetarli miqdorda ayol personajlari va dialoglarini qoʻshish orqali „tizimni oʻrganishga“ olib kelishi mumkin<ref name="Zeisler 2016">{{cite book|title=We Were Feminists Once: From Riot Grrrl to CoverGirl¨, the Buying and Selling of a Political Movement|date=2016|publisher=PublicAffairs|isbn=9781610395892|pages=55–57}}</ref>. Shu bilan birga ayollarning tashqi muhitda muhim vakilligini inkor etishda davom etadilar. Xuddi shunday, tanqidchi Alyssa Rosenberg Bechdel testi koʻngilochar industriya uchun yana bir „zanjir“ boʻlishi mumkinligidan xavotirda ekanligini bildirdi. U oʻtish uchun „bir necha yuz qirq daqiqalik CGI portlashlari toʻplamiga bir necha feministik qator dialoglarni yozib yuborishi“ mumkin edi<ref>{{cite news |last1=Rosenberg |first1=Alyssa |title=In 2019, it's time to move beyond the Bechdel test |url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2018/12/21/its-time-move-beyond-bechdel-test |access-date=11 May 2019 |newspaper=The Washington Post |date=21 December 2018 |language=en}}</ref>.

[[Telegraf|Telegraf]] [[Kinotanqidchi|kinotanqidchisi]] Robbi Kollin sinovni „tahlil va baho berishdan ustun qoʻyish va statistik toʻplash“ sifatida maʼqullamadi va Bechdel testidan oʻtmagan yoki oʻtgan alohida filmlardan koʻra boshqa filmlar yaxshi oʻylab topilgan ayol qahramonlarning yoʻqligi muammosi muhokama mavzusi boʻlishi kerakligini aytdi<ref>{{cite news|last=Collin|first=Robbie|title=Bechdel test is damaging to the way we think about film|url=https://www.telegraph.co.uk/culture/film/10450463/Bechdel-test-is-damaging-to-the-way-we-think-about-film.html|access-date=15 November 2013|newspaper=The Telegraph|date=15 November 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131118061927/http://www.telegraph.co.uk/culture/film/10450463/Bechdel-test-is-damaging-to-the-way-we-think-about-film.html|archive-date=2013-11-18|url-status=live}}</ref>. FiveThirtyEight yozuvchisi Uolt Xikining taʼkidlashicha, test biron bir filmning gender tengligi modeli ekanligini oʻlchamaydi va undan oʻtish yozilish sifatini, ayol rollarining ahamiyatini yoki chuqurligini taʼminlamaydi. Lekin u „bu eng yaxshisi“ deb yozgan. Filmdagi gender tengligi boʻyicha test ehtimol, bundan ham muhimi, bizda mavjud boʻlgan yagona test"<ref name="Smith 2017">{{cite news|last1=Smith|first1=Kyle|title=If You Like Art, Don't Take the Bechdel Test|url=http://www.nationalreview.com/article/449340/bechdel-test-feminist-litmus-test-movies-useless-political-correctness|access-date=18 July 2017|work=National Review|date=10 July 2017|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20170718182407/http://www.nationalreview.com/article/449340/bechdel-test-feminist-litmus-test-movies-useless-political-correctness|archive-date=2017-07-18|url-status=live}}</ref>.

Bechdel testi 2022-yilda yozuvchi Xanna Rosin tvitida „Olov oroli“ gey-romantik komediyasini tanqid qilganida kichik bahs-munozaraga sabab boʻldi. Rosinning tvitida testni osiyolik gey erkaklar, marginal guruh haqidagi filmda qoʻllashga uringani uchun tanqid qilindi va baʼzilari „Olov oroli“ kabi film Bechdel testi tanqid qilish uchun moʻljallangan film turi emasligini taʼkidladi<ref name=":0">{{cite web |last1=Segarra |first1=Edward |title=Hanna Rosin apologizes for 'thoughtless' Twitter criticism of 'Fire Island' after going viral |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/movies/2022/06/07/hanna-rosin-apologizes-controversial-tweet-hulu-fire-island-bechdel-test/10004388002/ |website=USA Today |access-date=8 June 2022}}</ref>. Bunga javoban Alison Bechdel [[Twitter|Twitter’da]] testga „natija“ qoʻshganini aytdi, unga koʻra „ikki erkak bir-biri bilan Jeyn Osten romani asosida tuzilgan ssenariyda Elis Munro hikoyasining ayol qahramoni haqida gapiradi“<ref name=":0">{{cite web |last1=Segarra |first1=Edward |title=Hanna Rosin apologizes for 'thoughtless' Twitter criticism of 'Fire Island' after going viral |url=https://www.usatoday.com/story/entertainment/movies/2022/06/07/hanna-rosin-apologizes-controversial-tweet-hulu-fire-island-bechdel-test/10004388002/ |website=USA Today |access-date=8 June 2022}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bechdel |first1=Alison |title=Okay, I just added a corollary to the Bechdel test: Two men talking to each other about the female protagonist of an Alice Munro story in a screenplay structured on a Jane Austen novel = pass. #FireIsland #BechdelTest |url=https://twitter.com/AlisonBechdel/status/1534331494721900546 |website=Twitter |access-date=8 June 2022}}</ref>.
== Manbalar ==
== Manbalar ==
{{manbalar}}
{{manbalar}}

25-Dekabr 2023, 16:45 dagi koʻrinishi

Amerikalik karikaturachi Alison Bechdel testini yaratdi va unga nom berdi.

Bechdel testi (/ˈbɛkdəl/ BEK-dəl),[1] shuningdek, Bechdel-Wallace testi sifatida ham tanilgan, kino va boshqa xayoliy ayollarning vakillik oʻlchovidir. Sinovda erkak emas, balki turli mavzular haqida suhbatlashadigan kamida ikkita ayol qahramon ishtirok etishi soʻraladi. Baʼzi iteratsiyalarga ikkita ayol qahramon personajlarining nomi berilishi sharti qoʻshiladi[2]. Test badiiy adabiyotda ayollarning faol ishtiroki koʻrsatkichi sifatida qoʻllaniladi. Badiiy asarning sinovdan oʻtgani yoki oʻta olmagani asardagi ayollarning umumiy vakilligini koʻrsatishi shart emas. Buning oʻrniga, test jamiyatda ayollarning faol ishtirok etish koʻrsatkichi sifatidava gender tengsizligiga eʼtibor qaratish uchun ishlatiladi. Media sanoati tadqiqotlari shuni koʻrsatadiki, sinovdan oʻtgan filmlar oʻtmaganlarga qaraganda moliyaviy jihatdan yaxshiroq ishlaydi.

Sinov amerikalik karikaturachi Alison Bechdel sharafiga nomlangan boʻlib, uning 1985-yilda „Dykes to Watch Out For test“ komikslarida birinchi marta paydo boʻlgan. Bechdel bu gʻoyaning kelib chiqishini doʻsti Liz Uolles va Virjiniya Vulfning asarlaridan olganiga ishora qiladi. Bechdelning soʻzlariga koʻra, dastlab" alternativ feministik gazetadagi kichik lezbiyen hazil" degan maʼnoni anglatadi[3]. Test 2000-yillarda yanada kengroq muhokama qilindi. Garchi Bechdel hech qachon jiddiy qabul qilinmasligini taʼkidlashda davom etgan boʻlsa ham, undan ilhomlangan bir qator variantlar va sinovlar paydo boʻldi[4].

Tarixi

Ommabop xayoliy jins tasviri

Virjiniya Vulf 1929-yilda yozgan „Oʻziga xos xona“ asarida zamonaviy adabiyotda ayollarning tasviri haqida yozgan:[5]

Ayollar oʻrtasidagi bu munosabatlarning barchasi xayolparast ayollarning ajoyib galereyasini tezda, juda oddiy tasvirlashdir. Va men oʻqishim davomida ikkita ayol doʻst sifatida tasvirlangan har qanday holatni eslashga harakat qildim. Ammo deyarli istisnosiz ular erkaklarga boʻlgan munosabatda ularning his-tuygʻulari namoyon boʻlardi. Jeyn Osten davriga qadar fantastikadagi barcha buyuk ayollarni nafaqat boshqa jins vakillari deb oʻylash gʻalati edi. Ayolning hayotining bir qismi esa qanchalik kichikligi keyin ayonlashadi[6].

Toʻrtta tadqiqot natijalariga koʻra, filmdagi ayol va erkak qahramonlar

Filmda 1950-yildan 2006-yilgacha boʻlgan 855 ta moliyaviy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlgan AQSh filmlarida gender tasvirlarini oʻrganish shuni koʻrsatdiki, har bir ayol qahramon uchun oʻrtacha ikkita erkak qahramon bor. Bu nisbat vaqt oʻtishi bilan barqaror boʻlib qoldi. Ayollar erkaklarnikiga qaraganda ikki baravar koʻproq jinsiy aloqada boʻlishgan va bu vaqt oʻtishi bilan ortib borgan[7].

Geena Davis instituti tomonidan 2014-yilda ommaviy axborot vositalarida gender boʻyicha oʻtkazilgan tadqiqotga koʻra, 2010-2013-yillarda butun dunyo boʻylab suratga olingan 120 ta filmda nomlari koʻrsatilgan qahramonlarning atigi 31 foizi ayol boʻlgan, filmlarning 23 foizida esa ayol bosh qahramon boʻlgan. Direktorlarning 7% ayollar edi[8]. 2007-yildan 2014-yilgacha boʻlgan davrda eng koʻp daromad keltirgan 700 ta filmni oʻrgangan yana bir tadqiqot shuni koʻrsatdiki, soʻzlashuvchi qahramonlarning atigi 30 foizi ayollar edi[9]. 2016-yilda tijoriy jihatdan muvaffaqiyatli boʻlgan 2,005 ta film ssenariylarini tahlil qilishda Hanah Anderson va Mett Daniels filmlarning 82 foizida erkaklar uchta eng yaxshi soʻzlovchi rollardan ikkitasiga ega boʻlishlarini, ayollar esa filmlarning atigi 22 foizida eng koʻp dialogga ega ekanligini aniqladi[10].

Mezon va variantlari

Hozirda Bechdel testi deb nomlanuvchi qoidalar ilk bor 1985-yilda Alison Bechdelning „Dykes to Watch Out“ komikslarida paydo boʻlgan. „Qoida“ deb nomlangan chiziqda kelajakdagi qahramonlar Mo va Gingerga oʻxshagan ikki ayol filmni koʻrishni muhokama qiladi va bir ayol filmga faqat quyidagi talablarga javob bersa borishini tushuntiradi:[11][12]

  • Filmda kamida ikkita ayol boʻlishi,
  • bir-birlari bilan oʻzaro suhbatlashadigan boʻlishi,
  • erkaklar haqida emas, balki boshqa narsalar haqida suhbatlashishi kerak.[13][14].

Boshqa ayol bu gʻoya juda yomon, ammo yaxshi ekanini tan oladi. Oʻz talablariga javob beradigan filmlarni topa olmay, birga uyga ketadilar.[15] Ip konteksti kino va oʻyin-kulgidagi gʻayrioddiy ayollarning begonalashuviga ishora qildi va bunda ayollar turli filmlardagi qahramonlarning harakatlariga taqlid qilishi isbotlangan[16].

Sinov, shuningdek, „Bechdel-Uollas testi“[17], „Bechdel qoidasi“[18], „Bechdel qonuni“[19], yoki „Mo filmi“[20] deb ham ataladi. Bechdel test gʻoyasini doʻsti va karate mashgʻulotlari boʻyicha hamkori Liz Uollesga bergan[21] Keyinchalik u Uolles Vulfning „Oʻziga xos xona“ asaridan ilhomlanganiga ishonchi komil ekanligini yozdi[22].

Sinovning bir nechta variantlari taklif qilingan. Masalan, ikki ayolga qahramonlar deb nom berish yoki kamida 60 soniyalik suhbat boʻlishi kerak.[23][24]. Sinov, shuningdek, hisoblash tahlili yondashuvidan ham akademik qiziqish uygʻotdi[25]. 2018-yil iyun oyida Oksford ingliz lugʻatiga „Bechdel testi“ atamasi qoʻshildi[26].

Neda Ulabining soʻzlariga koʻra, test aks sado beradi. Chunki „bu mashhur madaniyatda yetishmayotgan narsani ifodalaydi. Biz ekranda koʻrayotgan ayollar soni emas, balki ularning hikoyalari chuqurligi va tashvishlari doirasi ahamiyatlidir“. Din Spade va Kreyg Uils testni „ommaviy axborot vositalari vakillari zararli gender meʼyorlarini qanday tatbiq etishi haqidagi sharh“ deb taʼriflagan va bu orqali ayollarning erkaklarga boʻlgan munosabatlarini boshqa munosabatlardan koʻra koʻproq tasvirlab bergan va ayollarning hayoti faqat erkaklar bilan bogʻliq boʻlgan darajada muhimligini koʻrsatgan[27].

Kino va televideniye sanoatida foydalanilishi

Sinov 2010-yillarda asosiy tanqidga aylandi va „feministik tanqidchilar televideniye, filmlar, kitoblar va boshqa ommaviy axborot vositalarini baholaydigan standart“ sifatida taʼriflayi[28]. 2013-yilda The Daily Dot Internet-madaniyat veb-sayti buni „deyarli maishiy ibora, film ayollarga mos keladimi yoki yoʻqligini tasvirlash uchun umumiy stenografiya“ deb taʼriflagan[29]. Tinch okeani qirgʻogʻi (2013) kabi Gollivudning yirik spektakllarining sinovdan oʻta olmagani ommaviy axborot vositalarida chuqur muhokama qilindi[30]. 2013-yilda toʻrtta Shvetsiya kinoteatri va Skandinaviyadagi Viasat Film kabel televideniyesi Bechdel testini oʻzlarining baʼzi reytinglariga kiritdilar va bu Shvetsiya Kino Instituti tomonidan qoʻllab-quvvatlandi[31].

2014-yilda Yevropa kino fondi Eurimages oʻz loyihalarida gender tengligi haqida maʼlumot toʻplash harakatlari doirasida Bechdel testini taqdim etish mexanizmini qoʻllab quvvatladi. Bu „skript oʻquvchilari tomonidan taqdim etilishi uchun skriptning Bechdel tahlilini“ talab qiladi[32].

2018-yilda ssenariy yozish boʻyicha dasturiy taʼminot ishlab chiquvchilarning yozuvchilarga oʻz skriptlarini gender vakilligi uchun tahlil qilish imkonini beruvchi funksiyalarni test ichiga qoʻsha boshladilar. Bunday funksiyalarga ega dasturiy taʼminotlar Highland 2, WriterDuet va Final Draft 11ni oʻz ichiga oladi[33].

Qoʻllanilishi

Filmlarga qoʻshimcha ravishda, Bechdel testi teleserial, video oʻyin va komikslar kabi boshqa ommaviy axborot vositalarida qoʻllanilgan[34][35][36][37][38]. Teatrda britaniyalik aktyor Bet Uotson 2015-yilda sinovdan oʻtgan pyesalarda „Bechdel testi“ni qoʻllashni taʼkidlaydi[39].

2021-yilda Isroilning Partner TV deb nomlangan televideniye provayderi sinovdan oʻtgan filmlarga maxsus belgi qoʻshilgan holda oʻz platformalarida sinovni maʼqulladi[40].

Boshlanishi va muvaffaqiyatsizlik natijasi

Bechdeltest.com veb-sayti foydalanuvchi tomonidan tahrirlangan 6500 ga yaqin filmlardan iborat maʼlumotlar bazasi boʻlib, ular testdan oʻtgan-oʻtmaganligi boʻyicha tasniflanadi va qoʻshimcha talablarga koʻra, ayollarga personajlar nomi berilishi shart. 2015-yil aprel holatiga koʻra, ushbu filmlarning 58% sinovning uchta talabidan ham oʻtgan, 10 foizi bittadan, 22 foizi ikkitadan, 10 foizi uchtadan ham oʻta olmagan deb roʻyxatga kiritilgan[41].

Entertainment Weekly nashri Mark Xarrisga koʻra, agar testdan oʻtish majburiy boʻlsa, 2009-yilgi eng yaxshi film nominatsiyalari boʻyicha Oskar mukofotining yarmini xavf ostiga qoʻygan boʻlardi. Vokativ yangiliklar sayti 2013-yilda eng koʻp daromad keltirgan filmlarni Bechdel testidan oʻtkazar ekan, ularning qariyb yarmi (baʼzilari shubhali boʻlsa ham) oʻtgan va qolgan yarmi esa muvaffaqiyatsizlikka uchragan degan xulosaga kelindi[42].

2018-yilgi BBC tahlili shuni koʻrsatdiki, eng yaxshi film uchun Akademiya mukofotini qoʻlga kiritgan 89 ta film orasidan 44 tasi (49%) Bechdel testi mezonlariga muvaffaqiyatli javob bergan. Tadqiqot shuni koʻrsatdiki, eng yaxshi film gʻoliblari 1930-yillarda 2018-yilga qaraganda yuqoriroq foizni olgan[43]. 2022-yilgi tadqiqot shuni koʻrsatdiki, soʻnggi 40 yil ichida jahon boʻylab eng mashhur 1200 ta filmning 49,6 foizi Bechdel testidan oʻtgan[44].

Yozuvchi Charlz Strossning taʼkidlashicha, sinovdan oʻtgan filmlarning yarmiga yaqini ayollar nikoh yoki chaqaloq haqida gapirgani uchungina oʻtishadi[45]. Sinovdan oʻta olmagan asarlar orasida asosan ayollarga bagʻishlangan yoki ayollarga moʻljallangan yoki koʻzga koʻringan ayol qahramonlar aks etgan asarlar kiradi. „Jinsiy aloqa va shahar“ teleseriali toʻrtta ayol bosh qahramondan birining testdan oʻta olmaganini taʼkidlaydi: „Qanday qilib shunday toʻrtta aqlli ayolning yigitlaridan boshqa gaplashadigan gaplari yoʻq? Bu bank bilan yettinchi sinf oʻqishga oʻxshaydigan hisoblar!“ degan sharxlar muxlislar tomonidan kelib tushgan[46].

Fantastika va ilmiy-fantastika kabi muqobil yoki kelajakdagi dunyoda suratga olingan filmlar Bechdel sinovidan oʻtish ehtimoli koʻproq. Buning sababi, bu janrlarning anʼanaviy gender rollari va stereotiplaridan qochish ehtimoli koʻproq boʻlishi mumkin[47].

Moliyaviy tomonlari

Bir qator tahlillar shuni koʻrsatdiki, Bechdel sinovidan oʻtish filmning moliyaviy muvaffaqiyati bilan bogʻliq. Vokativ mualliflari 2013-yilda sinovdan oʻtgan filmlar Qoʻshma Shtatlarda jami 4,22 milliard dollar daromad olganini, omadsiz filmlar esa jami 2,66 milliard dollar ishlab topganini aniqladilar va bu ularni Gollivud uchun koʻproq pul topishning bir yoʻli boʻlishi mumkin degan xulosaga kelishga majbur qildi[42]. FiveThirtyEight tomonidan 1990-yildan 2013-yilgacha chiqarilgan taxminan 1615 ta film maʼlumotlariga asoslangan 2014-yil tadqiqoti sinovdan oʻtgan filmlarning oʻrtacha byudjeti boshqalarnikiga qaraganda 35% pastroq degan xulosaga keldi. Sinovdan oʻtgan filmlar sinovdan oʻta olmagan filmlarga nisbatan Qoʻshma Shtatlarda sarmoyadan tushgan daromad (ROI) taxminan 37 foizga, xalqaro miqyosda esa teng ROIga ega boʻlganini aniqladi[48].

2018-yilda Creative Artists Agency va Shift7 Amerika Qoʻshma Shtatlarida 2014-2017-yillarda eng koʻp daromad keltirgan 350 ta filmning daromadlari va byudjeti haqidagi maʼlumotlarni tahlil qildi. Ularning xulosasiga koʻra, ayollar boshchiligidagi filmlar moliyaviy jihatdan boshqa filmlardan ustun boʻlgan va Bechdel sinovidan oʻtgan filmlar (oʻrganilgan filmlarning 60% i) boshqalardan sezilarli darajada oshib ketgan. Ularning taʼkidlashicha, 2012-yildan beri bir milliard dollardan koʻproq daromad olgan filmlarning barchasi ushbu sinovdan oʻtgan[49][50].

2022-yildagi tadqiqot shuni koʻrsatdiki, ishlab chiqarish byudjeti 1980-yildan 2019-yilgacha boʻlgan 1200 ta film boʻyicha Bechdel sinovidan oʻtish ehtimoli bilan salbiy bogʻliqdir. Biroq, yillar davomida oʻtgan filmlarning kuzatilgan oʻsishi yuqori byudjetli filmlar uchun kuchliroq boʻlgan. 1980-yildan 2019-yilgacha Bechdel sinovidan oʻtgan filmlar sonining koʻpayishi daromadi yuqori boʻlgan va tomoshabin bahosi yuqori boʻlgan (IMDb reytinglari orasida) filmlar uchun ham kuchliroq boʻldi[51].

Izohlari

Koʻpgina filmlarning Bechdel testidan oʻta olmaganiga oid tushuntirishlar orasida ssenariy mualliflari va boshqa kino mutaxassislari orasida gender xilma-xilligining nisbiy yoʻqligi, shuningdek „seluloid shift“ deb ham atalishini koʻrishimiz mumkin: 2012-yilda har oltita rejissyor, yozuvchi va Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi 100 ta eng muvaffaqiyatli tijoriy filmlar ortidagi prodyuserlar ayol boʻlgan[52].

2017-yilda Amerikaning konservativ jurnali National Review jurnalida kino tanqidchisi Kayl Smitning fikricha, Bechdel sinovi natijalarining sababi „Gollivud filmlari jamiyatning ekstremal odamlari – politsiyachilar, jinoyatchilar, asosiy qahramonlar – esa ayollar boʻlganligidadir“. Smitning fikriga koʻra, bunday filmlar koʻproq erkaklar tomonidan yaratilgan. Chunki „ayollar filmi gʻoyalari“ asosan munosabatlar haqida boʻlgan va „Gollivud studiyalari uchun yetarli darajada tijorat boʻlmagan“[53].

Cheklanishlar

Bechdel testi faqat maʼlum darajada badiiy asarda ayollarning bor-yoʻqligini koʻrsatadi. Asar sinovdan oʻtishi mumkin boʻlgan yomon mazmunga ega boʻlishi mumkin va taniqli ayol qahramonlar ishtirok etgan asar testdan oʻta olmasligi mumkin[19]. Asar gender tarafkashligiga bogʻliq boʻlmagan sabablarga koʻra testdan oʻta olmasligi mumkin boʻlgan holatlar bor[54][55]. Xarakter yoki suhbat sifatida nima haqida soʻzlashishi muhim emas. Misol uchun, Sir Mix-a-Lot qoʻshigʻi „Baby Got Back“ Bechdel testidan oʻtgan deb taʼriflangan. Chunki u vodiylik qizning boshqasiga „ey xudoyim, Bekki, uning orqasiga qarang“ degan soʻzlari bilan boshlanadi[56][57].


Ishlarning testdan oʻtgan-oʻtmaganligini miqdoriy tahlil qilishga urinishda, kamida bitta tadqiqotchi Fayt Lourens natijalar sinov qanchalik qatʼiy qoʻllanilishiga bogʻliqligini taʼkidladi. Misol uchun, agar suhbatning istalgan nuqtasida erkak haqida gapirilsa, u boshqa mavzularni ham oʻz ichiga oladi va bu suhbatning sinovdan oʻtishi yoki muvaffaqiyatsizligini bildirishi aniq emas. Yana bir oʻrganish shuki, suhbatning boshlanishi va oxirini qanday aniqlash mumkinligidir[58].

Tanqid

Kino tanqidida tobora koʻpayib borayotganiga javoban, Bechdel testi sinovdan oʻtkazadigan asarlarning sifatini hisobga olmagani uchun tanqid qilindi[59]. Andi Zayslerning soʻzlariga koʻra, bu tanqid sinovning foydaliligi "asl niyatidan tashqariga koʻtarilganligi muammosini koʻrsatadi. Bechdel va Uolles buni oddiy filmning oddiy, oʻylamasdan meʼyoriy syujetlarini koʻrsatishning bir usuli sifatida ifodalagan edi, bu kunlar oʻtib ketmoqda. Bu qandaydir tarzda „feminist boʻlish“ bilan sinonimga aylandi. Bu hech qachon feminizmning oʻlchovi boʻlishi kerak emas edi. Aksincha, madaniy barometrdir." Zayslerning taʼkidlashicha, sinovdan oʻtgan asar „feministik“ degan notoʻgʻri taxmin yaratuvchilarni sinovdan oʻtish uchun yetarli miqdorda ayol personajlari va dialoglarini qoʻshish orqali „tizimni oʻrganishga“ olib kelishi mumkin[59]. Shu bilan birga ayollarning tashqi muhitda muhim vakilligini inkor etishda davom etadilar. Xuddi shunday, tanqidchi Alyssa Rosenberg Bechdel testi koʻngilochar industriya uchun yana bir „zanjir“ boʻlishi mumkinligidan xavotirda ekanligini bildirdi. U oʻtish uchun „bir necha yuz qirq daqiqalik CGI portlashlari toʻplamiga bir necha feministik qator dialoglarni yozib yuborishi“ mumkin edi[60].

Telegraf kinotanqidchisi Robbi Kollin sinovni „tahlil va baho berishdan ustun qoʻyish va statistik toʻplash“ sifatida maʼqullamadi va Bechdel testidan oʻtmagan yoki oʻtgan alohida filmlardan koʻra boshqa filmlar yaxshi oʻylab topilgan ayol qahramonlarning yoʻqligi muammosi muhokama mavzusi boʻlishi kerakligini aytdi[61]. FiveThirtyEight yozuvchisi Uolt Xikining taʼkidlashicha, test biron bir filmning gender tengligi modeli ekanligini oʻlchamaydi va undan oʻtish yozilish sifatini, ayol rollarining ahamiyatini yoki chuqurligini taʼminlamaydi. Lekin u „bu eng yaxshisi“ deb yozgan. Filmdagi gender tengligi boʻyicha test ehtimol, bundan ham muhimi, bizda mavjud boʻlgan yagona test"[48].

Bechdel testi 2022-yilda yozuvchi Xanna Rosin tvitida „Olov oroli“ gey-romantik komediyasini tanqid qilganida kichik bahs-munozaraga sabab boʻldi. Rosinning tvitida testni osiyolik gey erkaklar, marginal guruh haqidagi filmda qoʻllashga uringani uchun tanqid qilindi va baʼzilari „Olov oroli“ kabi film Bechdel testi tanqid qilish uchun moʻljallangan film turi emasligini taʼkidladi[62]. Bunga javoban Alison Bechdel Twitter’da testga „natija“ qoʻshganini aytdi, unga koʻra „ikki erkak bir-biri bilan Jeyn Osten romani asosida tuzilgan ssenariyda Elis Munro hikoyasining ayol qahramoni haqida gapiradi“[62][63].

Manbalar

  1. ↑ „Alison Bechdel Audio Name Pronunciation“. TeachingBooks.net. 2017-yil 30-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 30-dekabr.
  2. ↑ Raalte, Christa van „1. No Small-Talk in Paradise: Why Elysium Fails the Bechdel Test, and Why We Should Care“,. Media, Margins and Popular Culture (en). Springer, 2015. ISBN 9781137512819. 
  3. ↑ Morlan, Kinsee. „Comic-Con vs. the Bechdel Test“. San Diego City Beat (2014-yil 23-iyul). 2015-yil 16-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 15-avgust.
  4. ↑ Trent, John F. „Alison Bechdel Claims Feminist Bechdel Test Was Originally A Joke, Dismayed About Films Taking Shortcuts With "Strong Female Characters"“ (en-US). Bounding Into Comics (2023-yil 5-oktyabr). Qaraldi: 2023-yil 9-noyabr.
  5. ↑ „Bechdel-Test: Frauen spielen keine Rolle“ (2012-yil 8-avgust). 2012-yil 15-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 19-avgust.
  6. ↑ Woolf, Virginia „Chapter V“,. A Room of One's Own. Hogarth Press, 1929. 
  7. ↑ Bleakley, A.; Jamieson, P. E.; Romer, D. (2012). "Trends of Sexual and Violent Content by Gender in Top-Grossing U.S. Films, 1950–2006". Journal of Adolescent Health 51 (1): 73–79. doi:10.1016/j.jadohealth.2012.02.006. PMID 22727080. 
  8. ↑ Sakoui, Anousha; Magnusson, Niklas. „'Hunger Games' success masks stubborn gender gap in Hollywood“. Chicago Tribune (2014-yil 22-sentyabr). 2014-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 22-sentyabr. With reference to: Smith, Stacy L.; Pieper, Katherine „Gender Bias Without Borders: An Investigation of Female Characters in Popular Films Across 11 Countries“ (en-US). See Jane. 2016-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-aprel.
  9. ↑ Smith, Stacy L.; Choueiti, Marc; Pieper, Katherine; Gillig, Traci; Lee, Carmen „Inequality in 700 Popular Films: Examining Portrayals of Gender, Race, & LGBT Status from 2007 to 2014“. USC Annenberg School for Communication and Journalism. 2015-yil 8-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 6-avgust.
  10. ↑ Swanson, Ana. „The problem with almost all movies“ (en-US) (2016-yil 12-aprel). 2016-yil 2-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-aprel. With reference to: Anderson, Hanah; Daniels, Matt „The Largest Analysis of Film Dialogue by Gender, Ever“ (en-US). Polygraph. 2016-yil 16-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 16-aprel.
  11. ↑ Bechdel, Allison. Dykes to Watch Out For. Firebrand Books (October 1, 1986). ISBN 978-0932379177
  12. ↑ Martindale, Kathleen. Un/Popular Culture: Lesbian Writing After the Sex Wars. Albany, NY: State Univ. of New York Press, 1997 — 69 bet. ISBN 978-0791432891. 
  13. ↑ „'The Rule' comic page posted on Alison Bechdel's online photostream“ (2005-yil 16-avgust). 2015-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 6-may.
  14. ↑ Alison Bechdel. „The Rule“. DTWOF: The Blog (2005-yil 16-avgust). 2018-yil 17-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 16-sentyabr.
  15. ↑ Bechdel, Allison. Dykes to Watch Out For. Firebrand Books (October 1, 1986). ISBN 978-0932379177
  16. ↑ „The Bechdel Test Is And Always Has Been Queer“. www.intomore.com. Qaraldi: 2020-yil 11-dekabr.
  17. ↑ On the Fresh Air program on NPR on August 17, 2015, in response to a question from host Terry Gross, Bechdel said she would prefer the test be referred to as the „Bechdel–Wallace test“.
  18. ↑ Ulaby, Neda „The 'Bechdel Rule,' Defining Pop-Culture Character“. NPR (2008-yil 2-sentyabr). 2018-yil 22-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 2-iyul.
  19. ↑ 19,0 19,1 Friend, Tad (11 April 2011). „Funny Like a Guy: Anna Faris and Hollywood's woman problem“. The New Yorker. 55-bet. 2014-07-01da asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 2011-09-17.
  20. ↑ Bechdel, Allison. „Testy“. Alison Bechdel blog. Posted November 8, 2013 (Wayback Machine saytida 2015-04-04 sanasida arxivlangan).
  21. ↑ „The Oscars and the Bechdel Test“. Feminist Frequency (2012-yil 15-fevral). 2013-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.
  22. ↑ Suh, Haley. „Words To Know By Now: Binge-Watching, Bechdel Test Added To Oxford English Dictionary“ (en). Forbes (2018-yil 15-iyun). 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-iyun.
  23. ↑ Spade, Dean; Willse, Craig. The Oxford Handbook of Feminist Theory. Oxford University Press, 2016 — 556 bet. ISBN 9780199328581. 
  24. ↑ Steiger, Kay „No Clean Slate: Unshakeable race and gender politics in The Walking Dead“,. Triumph of The Walking Dead. BenBella Books, 2011 — 104 bet. ISBN 9781936661138. 
  25. ↑ Romano, Aja. „The Mako Mori Test: 'Pacific Rim' inspires a Bechdel Test alternative“ (2013-yil 18-avgust). 2015-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-sentyabr.
  26. ↑ McGuinness, Ross. „The Bechdel test and why Hollywood is a man's, man's, man's world“ (2013-yil 18-iyul). 2015-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-sentyabr.
  27. ↑ „Swedish cinemas take aim at gender bias with Bechdel test rating“. The Guardian. Associated Press (2013-yil 6-noyabr). 2014-yil 28-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.
  28. ↑ „Gender equality within Eurimages: current situation and scope for evolution“. European Women's Audiovisual Network. 2015-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 6-avgust.
  29. ↑ Ryzik, Melena. „Is your script gender-balanced? The new test helping filmmakers get it right“. The Independent (2018-yil 21-may). 2018-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-iyun.
  30. ↑ „Does 'Andor' Pass the Bechdel Test?“.
  31. ↑ Gray, Kishonna. Race, Gender, and Deviance in Xbox Live: Theoretical Perspectives from the Virtual Margins. Routledge, 2014 — 28 bet. ISBN 978-1317521808. 
  32. ↑ Anthropy, Anna. Rise of the videogame zinesters: How freaks, normals, amateurs, artists, dreamers, dropouts, queers, housewives, and people like you are taking back an art form, Seven Stories Press 1st, Seven Stories Press, 2012. ISBN 9781609803735. 
  33. ↑ Agnello, Anthony John. „Something other than a man: 15 games that pass the Bechdel Test“. Gameological (2012-yil iyul). 2012-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-iyul.
  34. ↑ „Does 'Andor' Pass the Bechdel Test?“.
  35. ↑ Gray, Kishonna. Race, Gender, and Deviance in Xbox Live: Theoretical Perspectives from the Virtual Margins. Routledge, 2014 — 28 bet. ISBN 978-1317521808. 
  36. ↑ Anthropy, Anna. Rise of the videogame zinesters: How freaks, normals, amateurs, artists, dreamers, dropouts, queers, housewives, and people like you are taking back an art form, Seven Stories Press 1st, Seven Stories Press, 2012. ISBN 9781609803735. 
  37. ↑ Agnello, Anthony John. „Something other than a man: 15 games that pass the Bechdel Test“. Gameological (2012-yil iyul). 2012-yil 23-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-iyul.
  38. ↑ Zalben, Alex. „Witchblade/Red Sonja #1 Passes The Bechdel Test“ (2012-yil 22-fevral). 2012-yil 15-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-iyul.
  39. ↑ Jo Caird. „Does your show pass the Bechdel test? | Opinion“ (en-US). The Stage (2015-yil 14-oktyabr). 2016-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-fevral.
  40. ↑ „פרטנר TV במהלך מפתיע: זו הקטגוריה שתיפתח ביום האישה“ (he). Ice. Qaraldi: 2022-yil 4-may.
  41. ↑ Appel, Markus; Gnambs, Timo (2022-09-01). "Women in fiction: Bechdel-Wallace Test results for the highest-grossing movies of the last four decades." (en). Psychology of Popular Media 12 (4): 499–504. doi:10.1037/ppm0000436. ISSN 2689-6575. http://doi.apa.org/getdoi.cfm?doi=10.1037/ppm0000436. 
  42. ↑ 42,0 42,1 Power, Nina. One-dimensional woman. Zero Books, 2009 — 39 et seq bet. ISBN 978-1846942419. 
  43. ↑ Hickey, Walt. „The Dollar-And-Cents Case Against Hollywood's Exclusion of Women“ (2014-yil 1-aprel). 2014-yil 8-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 8-aprel.
  44. ↑ „Female-led films outperform at box office for 2014-2017“. Shift7. 2018-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-dekabr.
  45. ↑ Desta, Yohana. „Female-Led Movies Have Outperformed Male-Led Movies for the Last Three Years“ (en) (2018-yil 11-dekabr). Qaraldi: 2018-yil 23-dekabr.
  46. ↑ „The Oscars and the Bechdel Test“. Feminist Frequency (2012-yil 15-fevral). 2013-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 8-noyabr.
  47. ↑ „Female-led films outperform at box office for 2014-2017“. Shift7. 2018-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-dekabr.
  48. ↑ 48,0 48,1 Smith, Kyle. „If You Like Art, Don't Take the Bechdel Test“ (en). National Review (2017-yil 10-iyul). 2017-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-iyul.
  49. ↑ Gettell, Oliver. „Conservative Film Critic Slammed for Bechdel Test Takedown“. EW.com (2017-yil 11-iyul). 2017-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-iyul.
  50. ↑ Maldonado, Alessandra. „"National Review" mansplainer tries to take down Bechdel Test with "cowboy test"“. Salon (2017-yil 11-iyul). 2017-yil 14-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-iyul.
  51. ↑ „Female-led films outperform at box office for 2014-2017“. Shift7. 2018-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-dekabr.
  52. ↑ „Does 'Andor' Pass the Bechdel Test?“.
  53. ↑ Bourke, Liz. „Sleeps With Monsters: Stop Erasing Women's Presence in SFF“. Tor.com (2017-yil 18-iyul). 2017-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-iyul.
  54. ↑ Ellis, Samantha. „Why the Bechdel test doesn't (always) work“. The Guardian (2016-yil 20-avgust).
  55. ↑ Stross, Charles „Bechdel's Law“. Charlie's Diary (2008-yil 28-iyul). 2012-yil 25-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-iyul.
  56. ↑ This Bechdel Test Simulator Shows How Easy It Is to Predict Who Makes Sexist Movies (Men) (Wayback Machine saytida 2017-10-17 sanasida arxivlangan), by Kara Brown, at Jezebel; published January 15, 2016; retrieved April 17, 2018
  57. ↑ Gomez Maureira, M.A.; Rombout, L.E. „Sonifying Gender Representation in Film“,. Entertainment Computing - ICEC 2015: 14th International Conference, ICEC 2015, Trondheim, Norway, September 29 - October 2, 2015, Proceedings. Springer, 2015 — 546 bet. ISBN 9783319245898. 
  58. ↑ On the Fresh Air program on NPR on August 17, 2015, in response to a question from host Terry Gross, Bechdel said she would prefer the test be referred to as the „Bechdel–Wallace test“.
  59. ↑ 59,0 59,1 We Were Feminists Once: From Riot Grrrl to CoverGirl¨, the Buying and Selling of a Political Movement. PublicAffairs, 2016 — 55–57 bet. ISBN 9781610395892. 
  60. ↑ Rosenberg, Alyssa. „In 2019, it's time to move beyond the Bechdel test“ (en) (2018-yil 21-dekabr). Qaraldi: 2019-yil 11-may.
  61. ↑ Collin, Robbie. „Bechdel test is damaging to the way we think about film“ (2013-yil 15-noyabr). 2013-yil 18-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-noyabr.
  62. ↑ 62,0 62,1 Segarra, Edward „Hanna Rosin apologizes for 'thoughtless' Twitter criticism of 'Fire Island' after going viral“. USA Today. Qaraldi: 2022-yil 8-iyun.
  63. ↑ Bechdel, Alison „Okay, I just added a corollary to the Bechdel test: Two men talking to each other about the female protagonist of an Alice Munro story in a screenplay structured on a Jane Austen novel = pass. #FireIsland #BechdelTest“. Twitter. Qaraldi: 2022-yil 8-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bechdel_testi&oldid=3991167" dan olindi