Faktcheking: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Fact-checking“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

19-Fevral 2023, 20:15 dagi koʻrinishi

 

Fakt-cheking - bu shubhali hisobot va bayonotlarning faktik to'g'riligini tekshirish jarayoni. Fakt-checking matn yoki kontent e'lon qilinishi yoki boshqa yo'l bilan tarqatilishidan oldin ( ante hoc ) yoki keyin ( post hoc ) o'tkazilishi mumkin. [1] Ichki fakt-checking - bu noshir tomonidan noto'g'ri kontent nashr etilishining oldini olish uchun uyda o'tkaziladigan bunday tekshirish; matn uchinchi shaxs tomonidan tahlil qilinganda, jarayon tashqi fakt tekshiruvi deb ataladi. [2]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, faktlarni tekshirish haqiqatan ham fuqarolar o'rtasidagi tasavvurlarni to'g'rilashi mumkin [3], shuningdek, siyosatchilarni yolg'on yoki chalg'ituvchi da'volarni tarqatishdan qaytaradi. [4] [5] Biroq, tuzatishlar vaqt o'tishi bilan parchalanishi yoki unchalik aniq bo'lmagan da'volarni ilgari suradigan elitaning maslahatlari bilan to'lib ketishi mumkin. [5] Siyosiy faktlarni tekshirish ba'zan fikr jurnalistikasi sifatida tanqid qilinadi. [6] [7] AQSh siyosatidagi fakt-tekshiruvchilarni ko'rib chiqish faktlarni tekshirish noto'g'ri tushunchalarni kamaytirishning samarali usulimi yoki bu usul ishonchlimi yoki yo'qmi degan aralash natijani ko'rsatadi. [8]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Faktlarni tekshirish tarixi

1850-yillarda va keyinchalik sensatsion gazetalar ko'proq faktik ommaviy axborot vositalariga bo'lgan ehtiyojni keltirib chiqardi. Kolin Dikki faktlarni tekshirishning keyingi evolyutsiyasini tasvirlab berdi. [9] Asosiy elementlar 1850-yillarda Associated Pressning tashkil etilishi (qisqa faktik materiallar kerak edi), Nyu-York dunyosidan Ralf Pulitser (uning Aniqlik va adolatli o'yin byurosi, 1912), Genri Lyus va Time jurnali (asl ishchi nomi: Faktlar), va The New Yorkerning mashhur faktlarni tekshirish bo'limi. Yaqinda asosiy ommaviy axborot vositalari onlayn startaplar tomonidan jiddiy iqtisodiy tahdid ostida qoldi. Bundan tashqari, ijtimoiy tarmoqlar orqali noto'g'ri ma'lumotlar va fitna nazariyalarining tez tarqalishi asta-sekin asosiy ommaviy axborot vositalariga kirib bormoqda. Yechimlardan biri ko'proq ommaviy axborot vositalari xodimlariga faktlarni tekshirish vazifasini tayinlashdir, masalan , The Washington Post . Politifact kabi mustaqil faktlarni tekshirish tashkilotlari ham mashhur bo'ldi.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Faktlarni tekshirish turlari

Ante hoc faktlarni tekshirish matnni tarqatishdan oldin tuzatish yoki rad etish uchun xatolarni aniqlashga qaratilgan. Post hoc fakt tekshiruvidan so‘ng ko‘pincha noto‘g‘riliklar to‘g‘risida yozma hisobot taqdim etiladi, ba’zan tekshiruvchi tashkilot tomonidan taqdim etilgan vizual ko‘rsatkich (masalan, The Washington Post Fact Checker’dan Pinokkios yoki PolitiFact’dan TRUTH-O-METER reytinglari). Bir nechta tashkilotlar post hoc fakt tekshiruviga bag'ishlangan: misollar FactCheck.org va AQShdagi PolitiFact va Buyuk Britaniyadagi Full Fact .gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Tashqi post hoc faktlarni tekshirish tashkilotlari birinchi marta 2000-yillarning boshida AQShda paydo boʻlgan [2] va kontseptsiya 2010-yillarda oʻz ahamiyatiga ega boʻlib, boshqa turli mamlakatlarga tarqaldi. [10]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Post hoc fakt tekshiruvi

Mustaqil tashkilotlar tomonidan tashqi post hoc fakt-checking AQShda 2000-yillarning boshida boshlangan. [2] 2010-yillarda, xususan, 2016-yilda Donald Tramp AQSh prezidenti etib saylanganidan so‘ng, fakt-checking mashhurlikka erishdi va asosan Yevropa va Lotin Amerikasidagi ko‘plab mamlakatlarga tarqaldi. Biroq, AQSh faktlarni tekshirish uchun eng katta bozor bo'lib qolmoqda. [10]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Fakt tekshiruvchilari o'rtasidagi izchillik

Bir tadqiqot shuni ko'rsatadiki, PolitiFact, FactCheck.org va The Washington Postning Fact Checker fakt-tekshiruvchilari da'volarni baholashda ko'pchilikka rozi. [11] [12] Biroq, Morgan Marietta, Devid C. Barker va Todd Bouzer tomonidan olib borilgan tadqiqot "so'ralgan savollar va taklif qilingan javoblarda jiddiy farqlarni" aniqladi. Ular bu “bahsli voqelikning qaysi versiyasiga ishonishni hal qilmoqchi bo‘lgan fuqarolar uchun faktcheckingning foydaliligini” cheklab qo‘ygan degan xulosaga kelishdi. [13] Stenford universitetining doktoranti Chloe Limning maqolasida fakt-tekshiruvchilar tekshiradigan bayonotlarda bir-biriga o'xshashlik topildi. PolitiFact tomonidan o'tkazilgan 1178 ta fakt tekshiruvi va The Washington Post ' 325 ta fakt tekshiruvidan atigi 77 tasi ikkala fakt-cheker tomonidan tekshirilgan. Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, fakt-tekshiruvchilar 77 ta bayonotdan 49 tasiga bir xil baho berishgan va 77 ta bayonotdan 22 tasi uchun yaqin reytinglar, taxminan 92% rozilik bildirishgan. Lim shunday xulosaga keldi: "Hech bo'lmaganda, ba'zi hollarda siyosatchilarning strategik noaniqligi faktlarni tekshirish harakatining maqsadlariga to'sqinlik qilishi mumkin". [14] [15] Faktlarni tekshirish jarayoni ba'zan shubhali bo'lib qoladi, qisman fakt-chekerlar shunchaki inson sub'ektlari bo'lganligi sababli, shuningdek, faktlarni tekshirishning ba'zi holatlarining maqsadi noaniq bo'lganligi sababli. [16] [17]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Effektlar

Post hoc faktlarni tekshirish bo'yicha tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bunday harakatlar ko'pincha ma'ruzachining (o'z nutqida ehtiyotkor bo'lishiga olib keladi) va tinglovchining yoki o'quvchining xatti-harakatlarida o'zgarishlarga olib keladi (ularni ko'proq tushunarli qiladi). mazmunning faktik aniqligiga); Kuzatishlar orasida auditoriyaning eng bo'linuvchi mavzulardagi xatolarni tuzatishga to'liq ta'sir qilmaslik moyilligi yoki salbiy hisobotlarni tuzatishga ko'proq ishontirish tendentsiyasi (masalan, "hujum reklamalari") kiradi va fikrlar faqat o'zgarganda o'zgaradi. xatoga yo'l qo'ygan shaxs, avvalambor, o'xshash fikrli kishi edi. gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Noto'g'ri tushunchalarni tuzatish

Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, faktlarni tekshirish fuqarolarning siyosiy reklamadagi da'volarning to'g'riligiga ishonchiga ta'sir qilishi mumkin. [18] Parij Iqtisodiyot va fanlar maktabi iqtisodchilari tomonidan 2020 yilda olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, 2017 yilgi Frantsiya prezidentligiga saylov kampaniyasi paytida Marin Le Penning yolg'onlari (i) saylovchilarni muvaffaqiyatli ishontirishga muvaffaq bo'ldi, (ii) faktlar tekshirilganda o'z ishontirish qobiliyatini yo'qotdi va (iii) bunday qilmadi. da'volari faktlar tekshirilganda, saylovchilarning Le Penni siyosiy qo'llab-quvvatlashini kamaytirish. [19] Journal of Politics jurnalida 2017 yilda o'tkazilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, "shaxslar siyosiy e'tiqodlarini tegishli yo'nalishda, hatto siyosiy partiyalar obro'siga aniq ta'sir ko'rsatadigan faktlar bo'yicha ham doimiy ravishda yangilaydilar, lekin ular buni ehtiyotkorlik bilan va qandaydir tarafkashlik bilan qilishadi. . . Qizig'i shundaki, siyosiy partiyalardan biriga o'xshashlar o'z bilimlarida sof mustaqillardan ko'ra noxolis yoki ehtiyotkor emaslar, dastlabki e'tiqodlariga bog'liq." [20]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Yel universitetining kognitiv olimlari Gordon Pennikuk va Devid G. Rend tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, Facebook- da soxta maqolalar teglari " teglarsiz boshqaruvga nisbatan ularning aniqligini sezilarli darajada pasaytirgan, ammo kamtarlik bilan". [21] Brendan Nyhan boshchiligidagi Dartmut tadqiqoti shuni ko'rsatdiki, Facebook teglari Yel tadqiqotiga qaraganda ko'proq ta'sir ko'rsatadi. [22] [23] Noto‘g‘ri sarlavhadagi “bahsli” teg sarlavhani to‘g‘ri deb hisoblagan respondentlar sonini 29 foizdan 19 foizga, “noto‘g‘ri” yorlig‘i esa bu raqamni 16 foizga kamaytirdi. [22] 2019-yilda o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, “bahsli” teg Facebook foydalanuvchilarining soxta yangiliklarni baham ko‘rish niyatlarini kamaytiradi. [24] Yel tadqiqoti 26 yoshdan kichik bo'lgan Tramp tarafdorlari orasida teskari ta'sir ko'rsatadigan dalillarni topdi, buning natijasida yorliqsiz va yorliqli soxta maqolalar mavjudligi tegsiz soxta maqolalarni yanada aniqroq ko'rsatishga yordam berdi. [21] Facebook "bahsli" teglarining samaradorligini shubha ostiga olgan tadqiqotga javoban, Facebook teglarni 2017 yil dekabr oyida olib tashlashga qaror qildi va uning o'rniga soxta xabarlar haqiqati tekshirilgan maqolalarni soxta xabarlar havolasi yonida joylashtirdi. Facebook. [25]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Psychological Science jurnalida 2017 yilgi tadqiqot natijalariga asoslanib, tuzatishlar orqali noto'g'ri ma'lumotni kamaytirishning eng samarali usullari quyidagilardir: [26]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

  • noto'g'ri ma'lumotlar foydasiga / yoki dalillarning batafsil tavsiflarini cheklash;
  • noto'g'ri ma'lumotni yolg'on deb belgilashdan ko'ra, uning noto'g'ri ekanligi sabablarini ko'rib chiqish;
  • o'quvchilarga voqealar haqidagi bilimlarini yangilash va nima uchun ular birinchi navbatda noto'g'ri tushuncha paydo bo'lganligini tushunishga imkon beradigan yangi va ishonchli ma'lumotlarni taqdim etish;
  • videodan foydalanish, chunki videolar diqqatni oshirish va chalkashlikni kamaytirishda matndan ko'ra samaraliroq ko'rinadi, videolarni matndan ko'ra noto'g'ri tushunishni tuzatishda samaraliroq qiladi.

Ethan Porter va Tomas J. Vud tomonidan olib borilgan yirik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Donald Trump tomonidan tarqatilgan noto'g'ri ma'lumotni bir xil usullar bilan yo'q qilish qiyinroq bo'lib, quyidagi tavsiyalarni ishlab chiqdi: [27] [28]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

  • Ishonchli manbalar eng samarali hisoblanadi, ayniqsa o'zlarining noto'g'ri tushunchalariga qarshi faktlarni hayratda qoldiradiganlar.
  • Kontekstni qo'shish orqali muammoni qayta ko'rib chiqish uni noto'g'ri yoki isbotlanmagan deb belgilashdan ko'ra samaraliroq bo'lishi mumkin.
  • O'quvchilarning o'ziga xosligi yoki dunyoqarashiga qarshi chiqish samaradorlikni pasaytiradi.
  • Soxta g'oyalar keng tarqalmasdan oldin, darhol faktlarni tekshirish samaraliroq bo'ladi.

2019 yilda faktchekingning noto'g'ri ma'lumotlarga ta'siri bo'yicha tadqiqotning meta-tahlili shuni ko'rsatdiki, fakt tekshiruvi siyosiy e'tiqodlarga sezilarli darajada ijobiy ta'sir ko'rsatadi, ammo fakt-chekerlar "haqiqat tarozi" dan foydalanganda, bu ta'sir da'voning faqat bir qismini rad etganda zaiflashgan. va ular tashviqot bilan bog'liq bayonotlarni faktlarni tekshirganda. Shaxslarning ilgari mavjud bo'lgan e'tiqodlari, mafkurasi va bilimlari faktlarni tekshirish qanchalik ta'sir qilganiga ta'sir ko'rsatdi. [29] Journal of Experimental Politology jurnalida 2019-yilda o‘tkazilgan tadqiqot “fuqarolar o‘zlarining mafkurasi va soxta hikoyalar mazmunidan qat’i nazar, soxta yangiliklarga tuzatishlarni qabul qilishga tayyor ekanliklarining kuchli dalillarini” topdi. [30]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

2018 yilgi tadqiqot shuni ko'rsatdiki, agar tuzatish PolitiFact kabi partiyaviy bo'lmagan neytral manbadan ko'ra Breitbart Newsdan kelgan bo'lsa, respublikachilar saylovchilarning firibgarligi haqidagi yolg'on ma'lumotlarini to'g'rilash ehtimoli ko'proq. [31] 2022 yilgi tadqiqot shuni ko'rsatdiki, o'ta o'ng siyosatchining yolg'on bayonoti fakt-chekiga duchor bo'lgan shaxslar yolg'on bayonotni baham ko'rish ehtimoli kamroq. [32]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Ba'zi tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, faktlarni tekshirishga ta'sir qilish noto'g'ri tushunchalarni kamaytirishga barqaror ta'sir ko'rsatdi, [33] [34] [35], boshqa tadqiqotlar esa hech qanday ta'sir ko'rsatmadi. [36] [37]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Olimlar faktlarni tekshirish " teskari ta'sir " ga olib kelishi mumkinmi yoki yo'qligini muhokama qilishdi, buning natijasida noto'g'ri ma'lumotni tuzatish partiyaviy shaxslarni o'z qarashlariga qattiqroq yopishishi mumkin. Bir tadqiqotda bunday " teskari ta'sir " haqida dalillar topildi, [38], biroq boshqa bir qancha tadqiqotlar bunday qilmadi. [39] [40] [41] [42] [43]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Siyosiy nutq

2015 yilgi eksperimental tadqiqot shuni ko'rsatdiki, faktlarni tekshirish siyosatchilarni noto'g'ri ma'lumot tarqatmaslikka undashi mumkin. Tadqiqot shuni ko'rsatdiki, bu siyosiy elita uchun noto'g'ri ma'lumot tarqatish xavfini yoki obro'sini oshirish orqali siyosiy nutqni yaxshilashga yordam berishi mumkin. Tadqiqotchilar "shubhali bayonotlar bilan qo'lga olinsa, ularning obro'si va saylov xavfsizligiga tahdid solishi haqida bir qator xatlar yuborishdi. Ushbu xatlarni yuborgan qonun chiqaruvchilarning salbiy faktlarni tekshirish reytingini olish yoki ularning to'g'riligini jamoatchilik oldida shubha ostiga qo'yish ehtimoli sezilarli darajada kamroq edi, bu faktlarni tekshirish jiddiy xavf tug'dirsa, noaniqlikni kamaytirishi mumkinligini ko'rsatmoqda." [4]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Siyosiy imtiyozlar

Bir eksperimental tadqiqot shuni ko'rsatdiki, debatlar paytida faktlarni tekshirish tomoshabinlarning nomzodlarning debat faoliyatiga bahosiga ta'sir qiladi va "fakt-chek nomzodning halolligini ko'rsatsa, nomzodga ovoz berishga ko'proq tayyor bo'ladi". [44]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

2016-yilgi prezidentlik kampaniyasi davomida Tramp tarafdorlari oʻrtasida oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, Tramp tomonidan qilingan yolgʻon daʼvolarni tekshirish uning tarafdorlarining ushbu soxta daʼvolarga ishonchini kamaytirgan boʻlsa-da, tuzatishlar ularning Trampga boʻlgan munosabatini oʻzgartirmagan. [45]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

2019-yilda o‘tkazilgan tadqiqot shuni ko‘rsatdiki, fakt-cheker siyosatchining qancha yolg‘on bayonotlar berganligini umumlashtiradigan “jamlanma fakt-cheking” siyosatchining alohida bayonotlarini tekshirishdan ko‘ra siyosatchini qo‘llab-quvvatlashni kamaytirishga ko‘proq ta’sir qiladi. [46]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Norasmiy faktlarni tekshirish

Individual o'quvchilar faktlarni tekshirishning ayrim turlarini amalga oshiradilar, masalan, bir xabardagi da'volarni boshqasidagi da'volar bilan solishtirish.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Ravvin Moshe Benovitzning ta'kidlashicha, "zamonaviy talabalar o'zlarining simsiz dunyolaridan shubhalanishni kuchaytirish va dogmani rad etish uchun foydalanadilar". Uning aytishicha, bu qadriyatlar rivojlanishiga ijobiy ta'sir qiladi:gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Fact-checking can become a learned skill, and technology can be harnessed in a way that makes it second nature... By finding opportunities to integrate technology into learning, students will automatically sense the beautiful blending of… their cyber… [and non-virtual worlds]. Instead of two spheres coexisting uneasily and warily orbiting one another, there is a valuable experience of synthesis....[47]

Qirolicha universitetining Belfast tadqiqotchisi Jennifer Rouzning so'zlariga ko'ra, soxta yangiliklar o'quvchilarni chalg'itish maqsadida yaratilganligi sababli, o'qigan maqolalarini tekshirishga urinayotgan onlayn yangiliklar iste'molchilari soxta yangiliklar maqolasi qonuniy degan noto'g'ri xulosaga kelishi mumkin. Rouzning ta'kidlashicha, "Onlayn yangiliklarni tirishqoq iste'molchi yolg'on ma'lumotlardan haqiqatni chiqarish xavfi yuqori bo'lishi mumkin" va yolg'on xabarlar iste'molini kamaytirish uchun faktlarni tekshirishning o'zi etarli emasligini ko'rsatadi. Shunga qaramay, Rouzning ta'kidlashicha, faktlarni tekshirish "soxta yangiliklarga qarshi kurashda yordam berish uchun ta'lim kun tartibida qolishi kerak". [48]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Soxta yangiliklarni aniqlash

So'nggi bir necha yil ichida soxta yangiliklar tobora ko'payib bormoqda, 2016 yilgi saylovlar onlayn media platformalari dezinformatsiya va noto'g'ri ma'lumotni tarqatishga ayniqsa moyil ekanligini ko'rsatdi. [10] Soxta yangiliklar maqolalari odatda satirik yangiliklar veb-saytlaridan yoki individual veb-saytlardan kelib chiqadi, ular yolg'on ma'lumotni tarqatish uchun rag'batlantiradi, yoki klik sifatida yoki maqsadga xizmat qiladi. [49] Ushbu maqolalar odatda noto'g'ri yoki noto'g'ri ma'lumotni qasddan targ'ib qilishga umid qilganligi sababli, bu maqolalarni aniqlash qiyin. Axborot manbasini aniqlashda ko'plab atributlarga e'tibor qaratish kerak, shu jumladan elektron pochta va ijtimoiy media bilan bog'lanish mazmuni. Til, xususan, soxta yangiliklarda haqiqiy maqolalarga qaraganda ko'proq qo'zg'atuvchidir, chunki qisman maqsad chalkashtirish va bosishlarni yaratishdir. Bundan tashqari, n-gramm kodlash va so'zlar sumkasi kabi modellashtirish usullari yangiliklar kursining qonuniyligini aniqlash uchun boshqa lingvistik usullar bo'lib xizmat qildi. Bundan tashqari, tadqiqotchilar vizual asosli ishoralar maqolani turkumlashda ham muhim rol o'ynashini aniqladilar, xususan, ba'zi xususiyatlar rasmning qonuniyligini baholash uchun mo'ljallangan bo'lishi mumkin va bu bizga yangiliklarga ko'proq ravshanlik beradi. [50] Bundan tashqari, ko'plab ijtimoiy kontekstning rol o'ynashi mumkin bo'lgan xususiyatlari, shuningdek, yangiliklarni tarqatish modeli mavjud. " Snopes " kabi veb-saytlar bu ma'lumotni qo'lda aniqlashga harakat qilmoqda, ba'zi universitetlar esa buni o'zlari amalga oshirish uchun matematik modellarni yaratishga harakat qilmoqdalar. [49]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Ba'zi shaxslar va tashkilotlar o'zlarining faktlarni tekshirish harakatlarini internetda nashr etadilar. Bular Snopes.com saytining shahar afsonalariga e'tibor qaratishi yoki Dyuk universiteti qoshidagi Reportyorlar laboratoriyasining jurnalistlarni resurslar bilan ta'minlashga qaratilgani kabi alohida mavzuga ega bo'lishi mumkin.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Soxta yangiliklar va ijtimoiy tarmoqlar

Ijtimoiy medianing qonuniy va tez-tez ishlatiladigan platforma sifatida moslashuvi ushbu sohadagi soxta yangiliklar uchun keng qamrovli xavotirlarni keltirib chiqardi. Facebook, Twitter va Instagram kabi ijtimoiy media platformalari orqali soxta yangiliklarning tarqalishi jamiyatga o'ta salbiy ta'sir ko'rsatish imkoniyatini taqdim etadi, shuning uchun ijtimoiy tarmoqlarda soxta yangiliklarni aniqlash bo'yicha yangi tadqiqot yo'nalishlari tobora kuchayib bormoqda. Biroq, ijtimoiy tarmoqlarda soxta yangiliklarni aniqlash oldingi ma'lumotlarni yig'ish va aniqlash usullarini etarli darajada bo'lmagan qiyinchiliklarga olib keladi. [51] Shunday qilib, tadqiqotchilar psixologiya va ijtimoiy nazariyalarga zid bo'lgan soxta yangiliklar bo'yicha ko'proq ish olib borishga va mavjud ma'lumotlarni yig'ish algoritmlarini ijtimoiy media tarmoqlariga qo'llash uchun moslashtirishga chaqirmoqda. [51] Bundan tashqari, soxta yangiliklarni ijtimoiy media vaqt jadvallaridan filtrlashning avtomatik usullarini topishga da'vat etadigan ko'plab ilmiy maqolalar nashr etildi.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Faktlarni tekshirish va soxta yangiliklarni aniqlash bo'yicha davom etayotgan tadqiqotlar

2016-yilgi Amerika Qo‘shma Shtatlari prezidentlik saylovlaridan beri soxta yangiliklar prezident Tramp va axborot agentliklari tomonidan mashhur muhokama mavzusi bo‘lib kelgan. Soxta yangiliklar haqiqati hamma joyda mavjud bo'lib qoldi va soxta yangiliklarni tushunish, aniqlash va ularga qarshi kurashish bo'yicha ko'plab tadqiqotlar olib borildi. Shuningdek, bir qator tadqiqotchilar 2016 yilgi prezidentlik kampaniyasiga ta'sir qilish uchun soxta yangiliklardan foydalanishni boshladilar. Tadqiqotlardan biri 2016-yilda Tramp tarafdori soxta yangiliklar tanlab olingan konservatorlar va Tramp tarafdorlariga qaratilganligi haqida dalillarni topdi [52] Tadqiqotchilar ijtimoiy media saytlari, xususan, Facebook 2016 yilgi prezidentlik poygasi paytida maqsadli guruhlarga ularning his-tuyg'ularini jalb qilish uchun ma'lum soxta xabarlarni tarqatish uchun kuchli platforma ekanligini aniqladilar. Bundan tashqari, Stenford, NYU va NBER tadqiqotchilari 2016-yil davomida Facebook va Twitter’da soxta yangiliklar bilan shug‘ullanish qanchalik yuqori bo‘lganini ko‘rsatadigan dalillarni topdilar [53]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

So'nggi paytlarda mashinani o'rganish va sun'iy intellekt orqali soxta yangiliklarni aniqlash va aniqlashga yordam berish bo'yicha ko'p ishlar qilindi. [54] [55] [56] 2018-yilda MITning CSAIL tadqiqotchilari odatda soxta yangiliklarda paydo bo‘ladigan umumiy naqshlar, so‘zlar va belgilarni izlash orqali yolg‘on ma’lumotlarni aniqlash uchun mashinani o‘rganish algoritmini yaratdilar va sinovdan o‘tkazdilar. [57] Bundan tashqari, ular boshqa tadqiqotchilarni soxta yangiliklarni aniqlashning yangi usullari va texnologiyalarini o'rganish va ishlab chiqishga undash uchun tarixiy yangiliklar manbalarining katta katalogiga ega ochiq manba ma'lumotlar to'plamini chiqardilar.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

2022-yilda tadqiqotchilar Twitterdagi 800 dan ortiq zamonaviy elitalar uchun, shuningdek, ular bilan bogʻliq taʼsir qilish ballarini ishlab chiqish orqali ommabop va rasmiy shaxslar uchun yolgʻon baholarning maqsadga muvofiqligini koʻrsatdi. [58] [59]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Bundan tashqari, platformada o'rnatilgan (dizayn bo'yicha), shuningdek brauzer bilan integratsiyalangan (hozirda qo'shimchalar shaklida) noto'g'ri ma'lumotni yumshatish namoyishlari mavjud. [60] [61] [62] [63] Postlarda tuzilgan aniqlik baholashlarini taqdim etish va koʻrish kabi harakatlar “hozirda platformalar tomonidan qoʻllab-quvvatlanmaydi”. [60] Odatiy yoki markazlashtirilmagan dizaynlarda foydalanuvchilar tomonidan tanlangan baholash provayderlariga [60] (va ularning ishonchliligiga) ishonish, shuningdek, ko'p miqdordagi xabarlar va maqolalar bunday yondashuvlar duch kelishi mumkin bo'lgan ikkita muammodir. Bundan tashqari, ular chatlarda, bosma ommaviy axborot vositalarida va televidenieda noto'g'ri ma'lumotni yumshata olmaydi.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Xalqaro faktlarni tekshirish kuni

Xalqaro faktlarni tekshirish kuni kontseptsiyasi 2014-yil iyun oyida London Iqtisodiyot maktabida jurnalistlar va fakt-chekerlar uchun konferensiyada taqdim etilgan edi [64] Bayram rasman 2016 yilda yaratilgan va birinchi marta 2017 yil 2 aprelda nishonlangan [65] Xalqaro faktlarni tekshirish kunini o'tkazish g'oyasi Internetda, xususan, ijtimoiy media saytlarida topilgan ko'plab noto'g'ri ma'lumotlar kampaniyalaridan kelib chiqdi. 2016 yilgi saylovlardan so'ng uning ahamiyati oshdi, bu esa soxta xabarlar, shuningdek, bu boradagi ayblovlarni ommaviy axborot vositalarining muammolariga olib keldi. Bayram 2 aprelda o'tkaziladi, chunki "1 aprel ahmoqlar kuni. 2 aprel faktlar kunidir.” [66] Xalqaro faktlarni tekshirish kuniga bag'ishlangan tadbirlar turli ommaviy axborot vositalarining faktlarni tekshirish manbalari, maqolalari va darslarida talabalar va keng jamoatchilik uchun soxta yangiliklarni aniqlash va noto'g'ri ma'lumotlar tarqalishini to'xtatish haqida ko'proq ma'lumot olish uchun o'z hissasini qo'shmoqda. 2020-yilgi Xalqaro faktlarni tekshirish kuni ayniqsa COVID-19 haqidagi maʼlumotlarni qanday aniq aniqlashga qaratilgan.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Bahslar

Siyosiy faktlarni tekshirish fikr jurnalistikasi sifatida tobora ko'proq tanqid qilinmoqda. [67] [6] [7] Tanqid haqiqatni tekshiradigan tashkilotlarning o'zi bir tomonlama yoki "to'g'ri" yoki "noto'g'ri" kabi mutlaq atamalarni tabiatan bahsli da'volarga qo'llash mumkin emasligini o'z ichiga oladi. [68] 2016-yil sentabr oyida Rasmussen Reports milliy telefon va onlayn so‘rovi shuni ko‘rsatdiki, “AQSh saylovchilarining atigi 29 foizi nomzodlarning izohlarini tekshirishga ishonishadi. Oltmish ikki foizi (62%), buning o'rniga, yangiliklar tashkilotlari o'zlari qo'llab-quvvatlagan nomzodlarga yordam berish uchun faktlarni buzib ko'rsatishiga ishonishadi." [69] [70]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Endryu Guess (Prinston universitetidan), Brendan Nayxan (Dartmut kolleji) va Jeyson Reifler (Ekseter universiteti) tomonidan chop etilgan maqolada, soxta yangiliklar iste'molchilari, xususan, Tramp tarafdorlari fakt-checkingga nisbatan unchalik qulay emasligini aniqladi. [71] Gazeta soxta yangiliklar iste'molchilari fakt-cheklarga kamdan-kam duch kelishini aniqladi: "O'rganish davrida soxta yangiliklar veb-saytiga tashrif buyurgan amerikaliklarning yarmiga yaqini, shuningdek, maxsus fakt-cheking veb-saytlaridan birida biron bir fakt-chekni ko'rgan (14,0%). " [71]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Dezinformatsiyani targ'ib qilish uchun fakt-tekshiruvchi sifatida namoyon bo'lgan yolg'on veb-saytlar ham ishlatilgan; bu taktikani ham Rossiya, ham Turkiya qo'llagan. [72]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

COVID-19 pandemiyasi davrida Facebook oʻzining faktlarni tekshirish boʻyicha hamkorlariga asoslanib, “global pandemiya yaratgan yangi koronavirus [73] yolgʻon yoki rad etilgan daʼvolarni olib tashlashini” eʼlon qildi. [74] 2021-yilda Facebook COVID-19 kasalligining Xitoy laboratoriyalaridan kelib chiqqanligi haqidagi taxminlar haqidagi postlarga qoʻygan taqiqini [75] [76] COVID-19 ning kelib chiqishiga oid tadqiqotlardagi oʻzgarishlar, shu jumladan Bayden maʼmuriyatining daʼvolari va uning maktubidan keyin bekor qildi. " Science" jurnalida o'n sakkiz olim yangi tadqiqot o'tkazish zarurligini ta'kidladi, chunki "laboratoriyadan tasodifiy chiqish va zoonotik tarqalish nazariyalari ham hayotiyligicha qolmoqda" [77] [78] . Siyosat The New York Post gazetasining maqolasiga olib keldi, unda laboratoriyada sizib chiqilishini dastlab platformada "noto'g'ri ma'lumot" deb belgilash mumkin bo'ladi. [79] [74] [80] [81] Bu ilmiy konsensus tushunchasi bo'yicha munozaralarni kuchaytirdi. Jurnalist Lori Klark The BMJ tibbiy jurnalida chop etilgan maqolasida shunday dedi: “Ushbu qarorlarning munozarali tabiati qisman ijtimoiy media platformalari dezinformatsiya va dezinformatsiyaning silliq tushunchalarini qanday belgilashiga bog'liq. Ushbu qaror ilmiy konsensus g'oyasiga tayanadi. Ammo ba'zi olimlarning ta'kidlashicha, bu turli xil fikrlarni bo'g'ib, ilm-fan monolit degan noto'g'ri fikrni muammoli ravishda kuchaytiradi." Devid Shpigelxalter, Kembrij universitetining Riskni jamoatchilik tushunish bo'yicha Uinton professori, "yopiq eshiklar ortida olimlar butun vaqtlarini ba'zi fundamental narsalar bo'yicha bahslashish va chuqur kelishmovchiliklar bilan o'tkazishadi", deb ta'kidladi. Klarkning ta'kidlashicha, "Ilmiy da'volarning to'g'ri yoki noto'g'ri ekanligi haqidagi ikkilik g'oya pandemiyani tavsiflovchi bo'linishni keltirib chiqardi". [74]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Nashrdan oldin faktlarni tekshirish

Faqat tekshirilgan nusxani chop etishning afzalliklaridan biri shundaki, u jiddiy, ba'zan qimmatga tushadigan muammolarni oldini oladi. Bu muammolar odamlarga yoki korxonalarga zarar etkazadigan xatolar uchun da'volarni o'z ichiga olishi mumkin, ammo kichik xatolar ham nashrning obro'sini yo'qotishiga olib kelishi mumkin. Obro'-e'tiborni yo'qotish ko'pincha jurnalistlar uchun eng muhim rag'batlantiruvchi omil hisoblanadi. [82]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Fakt tekshiruvi maqola yoki kitobdagi ismlar, sanalar va faktlarning to'g'riligini tekshiradi. [82] Masalan, ular taklif qilinayotgan yangilik maqolasida keltirilgan shaxs bilan bog'lanib, undan bu iqtibos to'g'ri yoki yo'qligini yoki uning ismini qanday yozishni so'rashlari mumkin. Fakt-chekerlar, birinchi navbatda, tasodifiy xatolarni aniqlashda foydalidir; ularga jurnalistik firibgarlik qilmoqchi bo'lganlarga qarshi kafolatlar kafolatlanmagan.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Karyera sifatida

Professional fakt tekshiruvchilari odatda gazetalar, jurnallar va kitob nashriyotlari tomonidan yollangan, ehtimol 1920-yillarning boshida Qo'shma Shtatlarda Time jurnali yaratilishi bilan boshlangan [2] [82], lekin ular dastlab "fakt-tekshiruvchilar" deb atalmagan. . Fakt tekshiruvi intiluvchan yozuvchilar, bo'lajak muharrirlar yoki boshqa loyihalar bilan shug'ullanuvchi frilanserlar bo'lishi mumkin; boshqalari kasbiy professionallardir. [82]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Tarixan, bu soha ayollar ishi hisoblangan va birinchi professional amerikalik fakt tekshiruvi davridan kamida 1970-yillargacha, media kompaniyasidagi fakt tekshiruvchilari butunlay ayollar yoki birinchi navbatda shunday bo'lishi mumkin. [82]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Fakt-chekingda ishlaydiganlar soni nashrga qarab farq qiladi. Ba'zi tashkilotlarda faktlarni tekshirish bo'limlari mavjud. Masalan, The New Yorker jurnali 2003 yilda 16 ta fakt tekshirgichga ega edi [82] va Germaniya haftalik Der Spiegel jurnalining faktlarni tekshirish bo'limi 2017 yilda 70 nafar xodimni hisoblagan [83] Boshqalar esa har bir qism uchun frilanserlarni yollashlari mumkin yoki faktlarni tekshirishni boshqa vazifalar bilan birlashtirishi mumkin. Jurnallar gazetalardan ko'ra faktlarni tekshirish vositalaridan ko'proq foydalanadi. [2] Televideniye va radio dasturlarida kamdan-kam hollarda maxsus fakt tekshiruvchilari qo'llaniladi va buning o'rniga boshqalardan, shu jumladan yuqori lavozimli xodimlardan o'zlarining boshqa vazifalariga qo'shimcha ravishda faktlarni tekshirish bilan shug'ullanishlarini kutishadi. [82]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Asl reportajni tekshirish

Stiven Glass jurnalistik faoliyatini fakt-cheker sifatida boshlagan. U uydirma hikoyalar ixtiro qildi, ularni reportaj sifatida taqdim etdi va The New Republic (va u ishlagan boshqa haftalik jurnallar) fakt-chekerlari hech qachon belgilanmagan. Glassning ba'zi o'ylab topilgan hikoyalarini tahrir qilgan Maykl Kelli fakt-chekerlarni emas, balki o'zini ayblab, shunday dedi: "Har qanday fakt-checking tizimi ishonchga asoslanadi. . . Agar muxbir soxta yozuvlarga tayyor bo'lsa, u tizimni mag'lub qiladi. Qanday bo'lmasin, haqiqiy tekshirish tizimi faktlarni tekshirish emas, balki muharrirdir." [84]gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Faktlarni tekshirish bo'yicha ta'lim

Internetda soxta yangiliklarning tarqalishi bilan ko'plab tashkilotlar o'zlari iste'mol qilayotgan ma'lumotlarni tekshirish uchun o'qishga yordam beradigan ko'rsatmalar yaratishga vaqt ajratdilar. Amerika bo'ylab ko'plab universitetlar universitet talabalariga manbalarini tekshirishda yordam berish uchun resurslar va vositalarni taqdim etadi. Universitetlar talabalarga akademiyadagi nufuzli manbalar bilan puxta tadqiqot o'tkazishga yordam beradigan tadqiqot qo'llanmalaridan foydalanish imkoniyatini beradi. FactCheck.org, OntheMedia.org va PolitiFact.com kabi tashkilotlar odamlarga manbani fakt-tekshirish jarayonini boshqarishga yordam beradigan protsessual ko'rsatmalar beradi.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

MIT va Stenford 2020 yilning kuzida “Haqiqatni fantastikadan saralash: Fuqarolik onlayn mulohazalari” nomli onlayn MOOC kursini boshladilar. [85] Ushbu kurs talabalarga faktlarni tekshirishning asosiy usullarini o'rgatmoqchi bo'lgan o'qituvchilar uchun mo'ljallangan.gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Professional fakt-cheking bo'yicha kitoblar

  • Sarah Harrison Smith spent some time and also headed the fact-checking department for The New York Times. She is the author of the book, The Fact Checker's Bible.
  • Jim Fingal worked for several years as a fact-checker at The Believer and McSweeney's and is co-author with John D'Agata of The Lifespan of a Fact which is an inside look at the struggle between fact-checker (Fingal) and author (D'Agata) over an essay that pushed the limits of the acceptable "artistic license" for a non-fiction work.

Rol bitiruvchilari

Quyida ular o'z kareralarining qaysidir bosqichida, ko'pincha boshqa jurnalistik faoliyatga yoki mustaqil yozuvchilik karerasiga qadam bo'lib, bunday faktlarni tekshirish rolini o'ynaganligi ishonchli tarzda xabar qilingan shaxslar ro'yxati keltirilgan:gshvdehg hsdxvbh hsdxbhjsadx hxbuhsabx ahxvbasuhxba sbx auhsbxhas xhasbxduhbasx saxbausxb hjbxcsuabx jdhbcdsuh x bsbvxcsauhx asxubsaixjashcx uasb

Ma'lumotnomalar

  1. ↑ Fellmeth, Aaron X. „Ante hoc“,. Guide to Latin in International Law. Oxford University Press, 2009. DOI:10.1093/acref/9780195369380.001.0001. ISBN 978-0-19-536938-0. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Graves, Lucas; Amazeen, Michelle A. (25 February 2019), „Fact-Checking as Idea and Practice in Journalism“, Oxford Research Encyclopedia of Communication (inglizcha), Oxford University Press, doi:10.1093/acrefore/9780190228613.013.808, ISBN 9780190228613
  3. ↑ Drutman. „Fact-Checking Misinformation Can Work. But It Might Not Be Enough.“ (en-US). FiveThirtyEight (2020-yil 3-iyun). Qaraldi: 2020-yil 5-dekabr.
  4. ↑ 4,0 4,1 Nyhan, Brendan; Reifler, Jason (1 July 2015). "The Effect of Fact-Checking on Elites: A Field Experiment on U.S. State Legislators". American Journal of Political Science 59 (3): 628–40. doi:10.1111/ajps.12162. ISSN 1540-5907. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Nyhan, Brendan (2021-04-13). "Why the backfire effect does not explain the durability of political misperceptions" (en). Proceedings of the National Academy of Sciences 118 (15): e1912440117. doi:10.1073/pnas.1912440117. ISSN 0027-8424. PMID 33837144. PMC 8053951. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=8053951. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Riddell, Kelly. „Eight examples where 'fact-checking' became opinion journalism“. The Washington Times (2016-yil 26-sentyabr). 2016-yil 26-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 27-sentyabr.
  7. ↑ 7,0 7,1 Graves, Lucas. Deciding What's True: The Rise of Political Fact-Checking in American Journalism. Columbia University Press, 2016 — 27 bet. ISBN 9780231542227. 
  8. ↑ Nieminen, Sakari; Rapeli, Lauri (2018-07-19). "Fighting Misperceptions and Doubting Journalists' Objectivity: A Review of Fact-checking Literature.". Political Studies Review 17 (3): 296–309. doi:10.1177/1478929918786852. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1478929918786852. Qaraldi: 2022-07-16. Faktcheking]]
  9. ↑ Dickey, Colin (Fall, 2019). The rise and fall of facts. Columbia Journalism Review. https://web.archive.org/web/20191207195717/https://www.cjr.org/special_report/rise-and-fall-of-fact-checking.php
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Alexios Mantzarlis. „Fact-Checking 101 - Unesco“. en.unesco.org (2018). 2020-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 19-yanvar.
  11. ↑ Amazeen, Michelle A. (1 October 2016). "Checking the Fact-Checkers in 2008: Predicting Political Ad Scrutiny and Assessing Consistency". Journal of Political Marketing 15 (4): 433–464. doi:10.1080/15377857.2014.959691. ISSN 1537-7857. 
  12. ↑ Amazeen, Michelle A. (2 January 2015). "Revisiting the Epistemology of Fact-Checking". Critical Review 27 (1): 1–22. doi:10.1080/08913811.2014.993890. ISSN 0891-3811. 
  13. ↑ Marietta, Morgan; Barker, David C.; Bowser, Todd (2015). "Fact-Checking Polarized Politics: Does The Fact-Check Industry Provide Consistent Guidance on Disputed Realities?". The Forum 13 (4): 577. doi:10.1515/for-2015-0040. Archived from the original on 6 October 2016. https://web.archive.org/web/20161006175358/https://www.americanpressinstitute.org/wp-content/uploads/2016/02/Marietta-Barker-Bowser-2015-Forum.pdf. Qaraldi: 27 September 2016. Faktcheking]]
  14. ↑ „Checking how fact-checkers check“. 2017-yil 18-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 18-may.
  15. ↑ Lim, Chloe (2018-07-01). "Checking how fact-checkers check" (en). Research & Politics 5 (3): 2053168018786848. doi:10.1177/2053168018786848. ISSN 2053-1680. 
  16. ↑ Cox. „Fact check: Satirical claim that the 9th Circuit Court of Appeals overturned Ginsburg's death“. USA Today. Qaraldi: 2020-yil 17-dekabr.
  17. ↑ „The Stupidest Fact-Check in the History of Fact-Checking“. National Review (2020-yil 29-sentyabr).
  18. ↑ Fridkin, Kim; Kenney, Patrick J.; Wintersieck, Amanda (2 January 2015). "Liar, Liar, Pants on Fire: How Fact-Checking Influences Citizens' Reactions to Negative Advertising". Political Communication 32 (1): 127–151. doi:10.1080/10584609.2014.914613. ISSN 1058-4609. 
  19. ↑ Barrera, Oscar; Guriev, Sergei; Henry, Emeric; Zhuravskaya, Ekaterina (2020-02-01). "Facts, alternative facts, and fact checking in times of post-truth politics". Journal of Public Economics 182: 104123. doi:10.1016/j.jpubeco.2019.104123. ISSN 0047-2727. 
  20. ↑ Hill, Seth J. (16 August 2017). "Learning Together Slowly: Bayesian Learning about Political Facts". The Journal of Politics 79 (4): 1403–1418. doi:10.1086/692739. ISSN 0022-3816. https://escholarship.org/uc/item/7zn1f7dn. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Pennycook, Gordon; Rand, David G. (12 September 2017). Assessing the Effect of "Disputed" Warnings and Source Salience on Perceptions of Fake News Accuracy. 
  22. ↑ 22,0 22,1 Nyhan, Brendan. „Why the Fact-Checking at Facebook Needs to Be Checked“ (en-US). The New York Times (2017-yil 23-oktyabr). 2017-yil 23-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 23-oktyabr.
  23. ↑ Clayton, Katherine; Blair, Spencer; Busam, Jonathan A.; Forstner, Samuel; Glance, John; Green, Guy; Kawata, Anna; Kovvuri, Akhila et al. (11 February 2019). "Real Solutions for Fake News? Measuring the Effectiveness of General Warnings and Fact-Check Tags in Reducing Belief in False Stories on Social Media" (en). Political Behavior 42 (4): 1073–1095. doi:10.1007/s11109-019-09533-0. ISSN 1573-6687. 
  24. ↑ Mena, Paul (2019). "Cleaning Up Social Media: The Effect of Warning Labels on Likelihood of Sharing False News on Facebook" (en). Policy & Internet 12 (2): 165–183. doi:10.1002/poi3.214. ISSN 1944-2866. 
  25. ↑ „Facebook stops putting "Disputed Flags" on fake news because it doesn't work“ (en). Axios (2017-yil 27-dekabr). 2017-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 28-dekabr.
  26. ↑ Chokshi, Niraj. „How to Fight 'Fake News' (Warning: It Isn't Easy)“. The New York Times (2017-yil 18-sentyabr). 2017-yil 18-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-sentyabr.
  27. ↑ Ethan Porter. False Alarm: The Truth About Political Mistruths in the Trump Era. Cambridge University Press, 3 October 2019. DOI:10.1017/9781108688338. ISBN 9781108688338. 
  28. ↑ Fact-Checking Misinformation Can Work. But It Might Not Be Enough.
  29. ↑ Walter, Nathan; Cohen, Jonathan; Holbert, R. Lance; Morag, Yasmin (24 October 2019). "Fact-Checking: A Meta-Analysis of What Works and for Whom". Political Communication 37 (3): 350–375. doi:10.1080/10584609.2019.1668894. ISSN 1058-4609. 
  30. ↑ Porter, Ethan; Wood, Thomas J.; Kirby, David (2018). "Sex Trafficking, Russian Infiltration, Birth Certificates, and Pedophilia: A Survey Experiment Correcting Fake News" (en). Journal of Experimental Political Science 5 (2): 159–164. doi:10.1017/XPS.2017.32. ISSN 2052-2630. 
  31. ↑ Holman, Mirya R.; Lay, J. Celeste (2018). "They See Dead People (Voting): Correcting Misperceptions about Voter Fraud in the 2016 U.S. Presidential Election" (en). Journal of Political Marketing 18 (1–2): 31–68. doi:10.1080/15377857.2018.1478656. 
  32. ↑ Henry, Emeric; Zhuravskaya, Ekaterina; Guriev, Sergei (2022). "Checking and Sharing Alt-Facts" (en). American Economic Journal: Economic Policy 14 (3): 55–86. doi:10.1257/pol.20210037. ISSN 1945-7731. https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/pol.20210037. 
  33. ↑ Carnahan, Dustin; Bergan, Daniel E.; Lee, Sangwon (2020-01-09). "Do Corrective Effects Last? Results from a Longitudinal Experiment on Beliefs Toward Immigration in the U.S." (en). Political Behavior 43 (3): 1227–1246. doi:10.1007/s11109-020-09591-9. ISSN 1573-6687. 
  34. ↑ Porter, Ethan; Wood, Thomas J. (2021-09-14). "The global effectiveness of fact-checking: Evidence from simultaneous experiments in Argentina, Nigeria, South Africa, and the United Kingdom" (en). Proceedings of the National Academy of Sciences 118 (37): e2104235118. doi:10.1073/pnas.2104235118. ISSN 0027-8424. PMID 34507996. PMC 8449384. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=8449384. 
  35. ↑ Velez, Yamil R.; Porter, Ethan; Wood, Thomas J. (2023-02-14). "Latino-Targeted Misinformation and the Power of Factual Corrections" (en). The Journal of Politics: 000–000. doi:10.1086/722345. ISSN 0022-3816. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/722345. 
  36. ↑ Carey, John M.; Guess, Andrew M.; Loewen, Peter J.; Merkley, Eric; Nyhan, Brendan; Phillips, Joseph B.; Reifler, Jason (2022-02-03). "The ephemeral effects of fact-checks on COVID-19 misperceptions in the United States, Great Britain and Canada" (en). Nature Human Behaviour 6 (2): 236–243. doi:10.1038/s41562-021-01278-3. ISSN 2397-3374. PMID 35115678. 
  37. ↑ Batista Pereira, Frederico; Bueno, Natália S.; Nunes, Felipe; Pavão, Nara (2022). "Fake News, Fact Checking, and Partisanship: The Resilience of Rumors in the 2018 Brazilian Elections". The Journal of Politics 84 (4): 000. doi:10.1086/719419. ISSN 0022-3816. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/719419. 
  38. ↑ Nyhan, Brendan; Reifler, Jason (9 January 2015). "Does correcting myths about the flu vaccine work? An experimental evaluation of the effects of corrective information". Vaccine 33 (3): 459–464. doi:10.1016/j.vaccine.2014.11.017. ISSN 1873-2518. PMID 25499651. https://ore.exeter.ac.uk/repository/bitstream/10871/21566/1/Nyhan%20Reifler%20vaccine.pdf. 
  39. ↑ Haglin, Kathryn (1 July 2017). "The limitations of the backfire effect". Research & Politics 4 (3): 2053168017716547. doi:10.1177/2053168017716547. ISSN 2053-1680. 
  40. ↑ Wood, Thomas; Porter, Ethan (2019). "The Elusive Backfire Effect: Mass Attitudes' Steadfast Factual Adherence" (en). Political Behavior 41 (1): 135–163. doi:10.1007/s11109-018-9443-y. ISSN 1573-6687. https://doi.org/10.1007/s11109-018-9443-y. 
  41. ↑ Nyhan, Brendan; Porter, Ethan; Reifler, Jason; Wood, Thomas J. (21 January 2019). "Taking Fact-Checks Literally But Not Seriously? The Effects of Journalistic Fact-Checking on Factual Beliefs and Candidate Favorability" (en). Political Behavior 42 (3): 939–960. doi:10.1007/s11109-019-09528-x. ISSN 1573-6687. 
  42. ↑ Guess, Andrew; Coppock, Alexander (2018). "Does Counter-Attitudinal Information Cause Backlash? Results from Three Large Survey Experiments" (en). British Journal of Political Science 50 (4): 1497–1515. doi:10.1017/S0007123418000327. ISSN 0007-1234. Archived from the original on 6 November 2018. https://web.archive.org/web/20181106005059/https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-political-science/article/does-counterattitudinal-information-cause-backlash-results-from-three-large-survey-experiments/526B71F3BB76A39C1101384D576208D4. Qaraldi: 5 November 2018. Faktcheking]]
  43. ↑ Nyhan, Brendan. „Fact-Checking Can Change Views? We Rate That as Mostly True“. The New York Times (2016-yil 5-noyabr). 2016-yil 6-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-noyabr.
  44. ↑ Wintersieck, Amanda L. (5 January 2017). "Debating the Truth". American Politics Research 45 (2): 304–331. doi:10.1177/1532673x16686555. 
  45. ↑ Nyhan. „Taking Fact-checks Literally But Not Seriously? The Effects of Journalistic Fact-checking on Factual Beliefs and Candidate Favorability“ (2024-yil 5-may). 2018-yil 12-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-oktyabr.
  46. ↑ Agadjanian, Alexander; Bakhru, Nikita; Chi, Victoria; Greenberg, Devyn; Hollander, Byrne; Hurt, Alexander; Kind, Joseph; Lu, Ray et al. (1 July 2019). "Counting the Pinocchios: The effect of summary fact-checking data on perceived accuracy and favorability of politicians" (en). Research & Politics 6 (3): 2053168019870351. doi:10.1177/2053168019870351. ISSN 2053-1680. 
  47. ↑ Moshe Benovitz et al., 2012, "Education: The Social Media Revolution: What Does It Mean for Our Children?" Jewish Action (online), 24 August 2012, New York, NY, USA:Orthodox Union, see [1] (Wayback Machine saytida 5 September 2015 sanasida arxivlangan), accessed 28 July 2015.
  48. ↑ Rose, Jennifer (January 2020). "To Believe or Not to Believe: an Epistemic Exploration of Fake News, Truth, and the Limits of Knowing". Postdigital Science and Education (Springer) 2 (1): 202–216. doi:10.1007/s42438-019-00068-5. 
  49. ↑ 49,0 49,1 Allcott, Hunt (2017). "Social Media and Fake News in the 2016 Election." The Journal of Economic Perspectives". The Journal of Economic Perspectives 31: 211–235. doi:10.1257/jep.31.2.211. Archived from the original on 28 October 2019. https://web.archive.org/web/20191028192904/https://www.nber.org/papers/w23089.pdf. Qaraldi: 2 September 2019. Faktcheking]]
  50. ↑ Liu, Huan; Tang, Jiliang; Wang, Suhang; Sliva, Amy; Shu, Kai (7 August 2017) (en). Fake News Detection on Social Media: A Data Mining Perspective. 
  51. ↑ 51,0 51,1 ShuKai; SlivaAmy; WangSuhang; TangJiliang; LiuHuan (2017-09-01). "Fake News Detection on Social Media" (EN). ACM SIGKDD Explorations Newsletter 19: 22–36. doi:10.1145/3137597.3137600. 
  52. ↑ Guess, Andrew. „Selective Exposure to Misinformation: Evidence from the consumption of fake news during the 2016 U.S. presidential campaign“. Dartmouth (2018-yil 9-yanvar). 2019-yil 23-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-mart.
  53. ↑ Allcott. „Trends in the Diffusion of Misinformation on Social Media“. Stanford (2018-yil oktyabr). 2019-yil 28-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 5-mart.
  54. ↑ „The online information environment“. Qaraldi: 2022-yil 21-fevral.
  55. ↑ Islam, Md Rafiqul; Liu, Shaowu; Wang, Xianzhi; Xu, Guandong (29 September 2020). "Deep learning for misinformation detection on online social networks: a survey and new perspectives" (en). Social Network Analysis and Mining 10 (1): 82. doi:10.1007/s13278-020-00696-x. ISSN 1869-5469. PMID 33014173. PMC 7524036. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7524036. 
  56. ↑ Mohseni, Sina; Ragan, Eric (4 December 2018). "Combating Fake News with Interpretable News Feed Algorithms". arXiv:1811.12349 [cs.SI]. 
  57. ↑ Hao. „AI is still terrible at spotting fake news“ (en). MIT Technology Review. Qaraldi: 2019-yil 6-mart.
  58. ↑ „New MIT Sloan research measures exposure to misinformation from political elites on Twitter“ (en). AP NEWS (2022-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2022-yil 18-dekabr.
  59. ↑ Mosleh, Mohsen; Rand, David G. (21 November 2022). "Measuring exposure to misinformation from political elites on Twitter" (en). Nature Communications 13 (1): 7144. doi:10.1038/s41467-022-34769-6. ISSN 2041-1723. PMID 36414634. PMC 9681735. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=9681735. 
  60. ↑ 60,0 60,1 60,2 Zewe, Adam. „Empowering social media users to assess content helps fight misinformation“ (en). Massachusetts Institute of Technology via techxplore.com. Qaraldi: 2022-yil 18-dekabr.
  61. ↑ Jahanbakhsh, Farnaz; Zhang, Amy X.; Karger, David R. (11 November 2022). "Leveraging Structured Trusted-Peer Assessments to Combat Misinformation". Proceedings of the ACM on Human-Computer Interaction 6 (CSCW2): 524:1–524:40. doi:10.1145/3555637. 
  62. ↑ Elliott. „Fake news spotter: How to enable Microsoft Edge's NewsGuard“ (en). CNET. Qaraldi: 2023-yil 9-yanvar.
  63. ↑ „12 Browser Extensions to Help You Detect and Avoid Fake News“. The Trusted Web (2021-yil 18-mart). Qaraldi: 2023-yil 9-yanvar.
  64. ↑ Elizabeth. „No cake on International Fact-Checking Day. Celebrate by correcting fake news.“. USA Today.
  65. ↑ „How the world celebrated the third International Fact-Checking Day“. Poynter (2019-yil 9-aprel).
  66. ↑ „Don't be fooled: Third annual International Fact-Checking Day empowers citizens around the world to sort fact from fiction“. Poynter (2019-yil 2-aprel).
  67. ↑ Soave. „Facebook, Instagram Posts Flagged as False for Rejecting Biden's Recession Wordplay“. reason.com. Reason (2022-yil 29-iyul). Qaraldi: 2022-yil 1-avgust.
  68. ↑ „Political Fact-Checking Under Fire“ (en). NPR.org. 2018-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 19-yanvar.
  69. ↑ Reports. „Voters Don't Trust Media Fact-Checking – Rasmussen Reports™“. 2016-yil 12-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 17-oktyabr.
  70. ↑ Lejeune. „Poll: Voters don't trust media fact-checkers“ (2016-yil 30-sentyabr). 2016-yil 4-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 17-oktyabr.
  71. ↑ 71,0 71,1 „Selective Exposure to Misinformation: Evidence from the consumption of fake news during the 2016 U.S. presidential campaign“. 2018-yil 2-yanvarda asl nusxadan arxivlangan.
  72. ↑ Moshirnia, Andrew (2020). "Who Will Check the Checkers? False Factcheckers and Memetic Misinformation". Utah Law Review 2020 (4): 1029–1073. ISSN 0042-1448. https://dc.law.utah.edu/ulr/vol2020/iss4/5/. 
  73. ↑ „Facebook reverses course, won't ban lab virus theory“. news.yahoo.com.
  74. ↑ 74,0 74,1 74,2 Clarke, Laurie (2021-05-25). "Covid-19: Who fact checks health and science on Facebook?" (en). BMJ 373: n1170. doi:10.1136/bmj.n1170. ISSN 1756-1833. PMID 34035038. https://www.bmj.com/content/373/bmj.n1170. 
  75. ↑ „Facebook reverses ban on posts claiming Covid-19 came from Chinese lab“ (en). South China Morning Post (2021-yil 28-may).
  76. ↑ „Facebook's reversal on banning claims that covid-19 is man-made could unleash more anti-Asian sentiment“. The Washington Post.
  77. ↑ Kessler, Glenn. „Timeline: How the Wuhan lab-leak theory suddenly became credible“. The Washington Post (2021-yil 25-may). Qaraldi: 2021-yil 30-may.
  78. ↑ Leonhardt, David. „The Lab-Leak Theory“. The New York Times (2021-yil 27-may).
  79. ↑ Smith, Ben. „Is an Activist's Pricey House News? Facebook Alone Decides.“. The New York Times (2021-yil 26-aprel).
  80. ↑ Horwitz, Robert McMillan and Jeff. „Facebook, Twitter Limit Sharing of New York Post Articles That Biden Disputes“. The Wall Street Journal (2020-yil 15-oktyabr).
  81. ↑ „New House GOP Wuhan lab report discredits Facebook 'fact checkers' that censored COVID origin claims“. FOXBusiness (2021-yil 24-may).
  82. ↑ 82,0 82,1 82,2 82,3 82,4 82,5 82,6 Harrison Smith, Sarah. The Fact Checker's Bible: A Guide to Getting it Right. New York: Anchor Books, 2004 — 8–12 bet. ISBN 0385721064. OCLC 53919260. 
  83. ↑ Southern, Lucinda. „Inside Spiegel's 70-person fact-checking team“. Digiday (2017-yil 15-avgust). Qaraldi: 2021-yil 20-noyabr.
  84. ↑ John Watson. „What is Fact Checking? – FactCheck Sri Lanka“. Factchecksrilanka.com (2017-yil 2-aprel). 2017-yil 7-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 7-dekabr.
  85. ↑ „Sorting Truth From Fiction: Civic Online Reasoning“ (en). edX.org. Qaraldi: 2020-yil 2-oktyabr.
  86. ↑ „An Interview With Susan Choi“. 2001-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 18-noyabr.
  87. ↑ „CNN.com – Transcripts“. CNN (2006-yil 1-iyun). 2011-yil 29-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-oktyabr.
  88. ↑ "William Gaddis (American author)". Britannica.com. https://www.britannica.com/eb/article-9035777/William-Gaddis. <!--->
  89. ↑ Skurnick, Lizzie „Content“. Mediabistro.com. 2011-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-oktyabr.
  90. ↑ „Hodge, Roger D.“. 2007-yil 8-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 18-noyabr.
  91. ↑ Kirkpatrick, David D.. „David Kirkpatrick“. The New York Times. 2013-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 15-iyun.
  92. ↑ „Sean Wilsey – About Sean Wilsey – Penguin Group“. Us.penguingroup.com. 2011-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 18-oktyabr. Andoza:Verify source

Qo'shimcha o'qish

"Fakt-tekshiruvchi fabulistga qarshi" . The New York Times . 2016 yil 28 dekabrda asl nusxadan arxivlangan . 2015-yil 27-iyulda olingan .
  • Xeffernan, Virjiniya (2010) "O'rta: "fakt tekshirish" onlayn nimani anglatadi", The New York Times jurnali (onlayn), 2010 yil 20 avgust (bosma nashr, 2010 yil 22 avgust, p. MM14). 2015-yil 27-iyulda foydalanilgan.
  • Silverman, Craig (2010) "Eng yaxshi faktlarni tekshiruvchilar va yangiliklarning aniqligi bo'yicha ekspertlar Germaniyada to'planadi", " Reret the Error" (onlayn), 2010 yil 4 sentyabr
    • Qarang:
      • 2015 yil 28 iyulda foydalanilgan. Tobias Reitz va Kersten Alexander Riechers tomonidan iqtibos keltirildi (2011) "Quo vadis Qualitätssicherung? Corrigo, Konzeption eines Crowdsourced Media Accountability Services", p. 151, Fachbereich Media, 2011 yil 31 may (Hochschule Darmshtadt, Amaliy fanlar universiteti)
      • </ref> 2015-yil 28-iyulda ochilgan.
  • Bergstrom, Karl T. va Jevin West. "Bullshitga qo'ng'iroq qilish: raqamli dunyoda ma'lumotlarni o'ylash." Onlayn ma'ruza INFO 198 / BIOL 106B, 2017, Vashington universiteti.
    • </ref>
  • Nyhan, Brendan. 2020. " Noto'g'ri tushunchalar haqidagi faktlar va afsonalar ". Iqtisodiy istiqbollar jurnali, 34 (3): 220–36. 

Tashqi havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Faktcheking&oldid=3586478" dan olindi