Vyetnam taqvimi: Versiyalar orasidagi farq
„Vietnamese calendar“ sahifasi tarjima qilib yaratildi |
(Farq yoʻq)
|
8-Dekabr 2022, 13:53 dagi koʻrinishi
_B%C3%B9i_Quang_Tu%E1%BA%A5n.png)
Vyetnam taqvimi ( vyetnamcha: âm lịch ; Hán-Nôm : hán-nôm) - bu asosan Oy- Quyosh taqvimiga asoslangan oy taqvimi hisoblanadi . Vyetnamning rasmiy taqvimi 1954 yildan beri Grigorian taqvimi boʻlganligi sababli [1] Vyetnam taqvimi asosan Tết Nguyên Đán va Tết Trung Thu kabi oy quyosh bayramlari va xotiralarini nishonlash uchun qo`llaniladi.
Tarixiy rivojlanishlar
Vyetnamning uchinchi Xitoy hukmronligidan keyin, Vyetnam mustaqillikka erishgandan so'ng, monarxlar Xitoy prototiplari asosida o'zlrarining taqvimlarini yaratdilar va har bir keyingi sulola odamlarga zobitlarni tayinladilar va saltanatda foydalanish uchun kalendarni yaratdilar. [1] Đại Việt sử lược tarixiy xronikalariga ko'ra, Vyetnam hukmdorlari 1029 yildayoq poytaxt Thang Longda (Chữ Hán: hànhín; ya'ni zamonaviy Xanoy ) astronomik/munajjimlik inshootlarini qurishni boshlagan [2] 1324 yildan boshlab Xitoy Yuan sulolasi Thụ Thời ( xitoycha: 授時 ) Vyetnam Trần sulolasi uchun kalendar. [3]
| Kalendar nomi | Foydalanish yili | Eslatmalar |
|---|---|---|
| Thụ Thời ( xitoycha: 授時 ) | 1324 – 1339 | Xitoy Yuan sulolasi tomonidan Vetnam Trần sulolasi tomonidan kiritilgan. |
| Hiệp Kỷ ( Chữ Hán : hàn) | 1339 – 1401 | Ehtimol, hisoblash usullarida hech qanday o'zgarishsiz nom o'zgarishi. [3] |
| Thuận Thiên ( Chữ Hán : huận Thiên) | – yillar | Hiệp Kỷ taqvimi bekor qilindi, uning o'rniga Thuận Thiên keldi. Ularning orasidagi farq haqida hech qanday hujjat yo'q edi. [3] |
| Đại Thống ( xitoycha: 大統 ) | – yillar | 1369 yilda Xitoyning Ming sulolasi tomonidan kiritilgan, Vetnamdagi To'rtinchi Xitoy hukmronligi davrida, Vetnamdagi Ming ma'muriyati Datong taqvimidan foydalangan. 1428 yilda Vetnam Lê sulolasining boshlanishi, Xitoyning Vetnam ustidan hukmronligi tugashi bilanoq, taqvim o'zgartirilganligi haqida hech qanday dalil yo'q edi. [3] |
| Hiệp Kỷ ( Chữ Hán : hán ) — Shíxiàn ( xitoycha: 時憲 ) | – yillar | Hiệp Kỷ o'zining oldingi nomi bilan adashtirmaslik kerak. Bu asosan Xitoy Qing sulolasi tomonidan Vetnam Nguyễn sulolasi uchun kiritilgan Shíxiàn taqvimi edi. [3] |
| Grigorian | 19-asr boshlari | Grigorian taqvimi frantsuzlar tomonidan kiritilgan va Vyetnamning ma'muriy idoralarida Hiệp-kỷ taqvimi bilan bir vaqtda ishlatilgan, bu Vyetnam qirollik saroyida saqlanib qolgan. [1] |
| Hiệp Kỷ ( Chữ Hán : hàn) | – yillar | 1841 yildan boshlab Hiệp Kỷ Vetnam va Xitoy o'rtasidagi bo'ylama farqlar tufayli Shixiandan farq qila boshladi. [3] |
1954 yildan boshlab Vyetnam ma'muriy idoralari rasman Grigorian taqvimidan foydala boshladi, tinch aholi esa frantsuz, xitoy va yapon manbalaridan, masalan, Hiệp Kỷ taqvimidan olingan turli xil mahalliy kalendarlardan foydalanishda davom etishdi. [1] 1967 yil 8 avgustda Shimoliy Vyetnam hukumati Vyetnam standart vaqtini UTC+8 dan UTC+7 ga o'zgartirish, shuningdek, Grigorian taqvimini yagona rasmiy taqvim qilish to'g'risida farmon chiqardi, bu esa oy taqvimidan bayramlar va xotirlashlar bilan cheklanadi. Janubiy Vyetnam keyinchalik 1975 yilda Vyetnam urushi oxirida ushbu o'zgarishga qo'shiladi.
Xitoy taqvimi bilan farq
Xitoy taqvimi astronomik kuzatuvlarga asoslangan va shuning uchun ham mahalliy aniq vaqt deb hisoblanadigan taqvim. Shimoliy Vyetnam 1967 yil 8 avgust kunida UTC+8 dan UTC+7 ga o'tdi, Janubiy Vyetnam 1975 yilda Vyetnam urushi so`ngida xuddi shunday qildi. O'zgarish natijasida Shimoliy va Janubiy Vyetnam 1968 yildagi bayramlarni turli kunlarda nishonladi. [4] Bu ta'sir Pekin uchun 22 dekabr bo'lsa, Xanoyda 21 dekabrga to'g'ri keladi.
Xitoy taqvimining o`n birinchi oyi qishki kunlarni o'z ichiga olishi kerakligi tufayli, bu Vyetnam taqvimiga ko'ra 1984 yil 23 noyabr sanasidan 1984 yil 21 dekabr sanasigacha bo'lgan oy emas, balki 1984 yil 22 dekabr sanasidan 1985 yil 20 yanvar sanasigacha bo'lgan oydir. Buning ta'siri shundaki , Vyetnam Yangi yili 1985 yil 21 yanvarga to'g'ri kelgan, Xitoy Yangi yili esa 1985 yil 20 fevralga to'g'ri kelgan, bu bir oylik farq. O'sha yilning 21 martidan 19 apreligacha davom etgan kabisa oyi Vyetnam taqvimiga kiritilganidan so'ng, ikki kalendar yana kelishib oldi.
Vyetnam burjidagi mushuk Xitoy burjidagi Quyon o'rnini egallaydi. Shunday qilib, Xitoyning quyon yilida tug'ilgan kishi Vyetnamning mushuk yilida ( mẹo / mão ) tug'ilgan hisoblanadi. Vyetnam burji qolgan 11 yil davomida Xitoy burji bilan bir xil hayvonlardan foydalandi, ammo Xitoy burjidagi ho'kiz odatda Vyetnam burjida suv bufalosi ( sửu / trâu ) ga to`g`ri keladi.
Galereya
-
Gregorian sanasi (1926-10-23) va Vyetnam hukmronligi davri sanasi bo`yicha ( Bảo DĐại 1-10-jī10) bilan Annam rezidenti-superior va Viện cơ mật boshlig'i unvonlari ko'rsatilgan qog'oz. -
Vyetnam imperiyasi davrida chiqarilgan hujjatning tepasidagi sana Vyetnam sanasi bo`yicha (10-05-Bảo Đại 20) va "Quyosh" (Gregorian) sanasi (19-06-1945) ko'rsatilgan.
_and_Gregorian_calendar_date_(1926-10-23)_-_Annam_nh%C6%B0_T%C3%A2y_du_h%E1%BB%8Dc_b%E1%BA%A3o_tr%E1%BB%A3_h%E1%BB%99i_(%E5%AE%89%E5%8D%97%E5%A6%82%E8%A5%BF%E9%81%8A%E5%AD%B8%E4%BF%9D%E5%8A%A9%E6%9C%83_-_Soci%C3%A9t%C3%A9_d%E2%80%99encouragement_aux_%C3%A9tudes_occidentales).png)
.png){kind=small}
Yana qarang
Manbalar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Kendall, Laurel. Vietnam: Journeys of Body, Mind, and Spirit. University of California Press, 2003 — 116–117 bet. ISBN 9780520238725. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "vietnamjourneys" defined multiple times with different content - ↑ Volkov, Alexei (2013). "Astrology and Hemerology in Traditional Vietnam". Extrême-Orient Extrême-Occident (35): 113–140. doi:10.4000/extremeorient.282. https://journals.openedition.org/extremeorient/282. Qaraldi: 11 January 2020.Vyetnam taqvimi]]
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Selin, Helaine. Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Springer, 2008 — 356–359 bet. ISBN 9781402045592. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "historyNonWestern" defined multiple times with different content - ↑ Mathematics of the Chinese calendar, pp. 29–30.