Truffle: Versiyalar orasidagi farq
„Truffle“ sahifasi tarjima qilib yaratildi |
(Farq yoʻq)
|
18-Noyabr 2022, 19:51 dagi koʻrinishi
Truffle - yer osti askomitset qo'ziqorinining mevali tanasi bo'lib, asosan Tuber jinsining ko'plab turlaridan biridir. Tuberdan tashqari, zamburug'larning ko'plab boshqa avlodlari Geopora, Peziza, Choiromyces, Leukangium va boshqa yuzdan ortiq trufflelar sifatida tasniflanadi. [1] Bu avlodlar pezizomitsetlar sinfiga va pezizallar turkumiga kiradi. Pezizalesdan bir nechta truffle o'xshash bazidiomisetlar, shu jumladan Rhizopogon va Glomus chiqarib tashlanadi. Truffles ektomikorizal zamburug'lardir, shuning uchun odatda daraxt ildizlari bilan yaqin aloqada bo'ladi. Spora tarqalishi zamburug'li hayvonlar, zamburug'lar bilan oziqlanadigan hayvonlar orqali amalga oshiriladi. [2] Bu qo'ziqorinlar ozuqa aylanishida va qurg'oqchilikka chidamlilikda muhim ekologik rollarga ega.
Ba'zi truffle turlari oziq-ovqat sifatida juda qadrlanadi. Frantsuz gastronomi Jan Anthelme Brillat-Savarin truffelni "oshxona olmosi" deb atagan. Ovqatlanadigan truffles italyan, frantsuz [3] va boshqa ko'plab milliy qo'llaniladi. Truffles o'stiriladi va tabiiy muhitdan yig'ib olinadi.
Tarix
Antik davr
Truffellar haqida birinchi eslatma neo-sumerlarning amorit dushmanlarining ovqatlanish odatlari haqidagi yozuvlarida (Urning uchinchi sulolasi, miloddan avvalgi 20-asr) [4] va keyinroq miloddan avvalgi 4-asrda Teofrastning yozuvlarida uchraydi. Klassik davrda ularning kelib chiqishi ko'pchilikni shubha ostiga qo'ygan sir edi Plutarx va boshqalar ularni tuproqdagi chaqmoq, issiqlik va suvning natijasi deb o'ylashgan. Juvenal esa momaqaldiroq va yomg'ir ularning kelib chiqishida muhim rol o'ynaydi. Tsitseron ularni yerning bolalari deb hisoblagan. Dioskorid esa ularni tuberkulyar ildizlar deb hisoblagan. [5]
Klassik davrda Rim va Trakya trufflesning uch turini aniqladi: Tuber melanosporum, T. magnificus va T. magnatum. Buning o'rniga rimliklar terfez deb ataladigan turli xil qo'ziqorinlardan foydalanganlar, ba'zida "cho'l trufflesi" deb ham ataladi. Rimda ishlatiladigan Terfez Lesbos, Karfagen va ayniqsa Liviyadan kelgan, bu erda qadimgi davrlarda qirg'oq iqlimi kamroq quruq edi.[5] Ularning moddasi rangpar, atirgul rangga bo'yalgan. Truffeldan farqli o'laroq, terfez o'ziga xos ta'mga ega emas. Rimliklar terfezni lazzat tashuvchisi sifatida ishlatishgan, chunki terfes atrofdagi lazzatlarni o'zlashtiradi. Qadimgi Rim oshxonasida ko'plab ziravorlar va xushbo'y moddalar ishlatilganligi sababli, terfez bu kontekstga mos kelishi mumkin edi.
O'rta yosh
O'rta asrlarda truffle kamdan-kam qo'llanilgan. Truffle ovini 1481-yilda papalik tarixchi Bartolomeo Platina eslatib o'tgan, u notsa urug'lari truffel ovlashda tengsiz ekanligini qayd etgan, ammo ular sovrinni yemasliklari uchun ularni tumshug'ini yopish kerak.[6]
Uyg'onish davrida trufler Evropada mashhurlikka erishdi va Frantsiya qiroli Frensis I saroyida hurmatga sazovor bo'ldi. Ular 1780-yillarda Parij bozorlarida mashhur bo'lib, mavsumiy ravishda truffle maydonchalaridan olib kelingan, bu yerda dehqonlar uzoq vaqtdan beri ulardan zavqlanishgan. Brillat-Savarin (1825) ular juda qimmat ekanligini ta'kidladilar, ular faqat buyuk zodagonlarning kechki stollarida paydo bo'lib, ayollarni ushlab turishgan. Ularga ba'zan kurka bilan xizmat qilishgan.
Kultivatsiya
Jan-Anthelm Brillat-Savarin (1825) ta'kidlaganidek, trufler uzoq vaqt davomida xonakilashtirish usullaridan voz kechgan.
Eng bilimdon odamlar bu sirni bilishga intilishdi. Ular urug'ni topdilar deb o'ylashdi. Biroq, ularning va'dalari behuda edi. Hech qanday ekishdan keyin hosil bo'lmadi. Ehtimol, bu to'g'ridir, chunki trufflelarning eng katta qadriyatlaridan biri ularning qadrliligidir, ehtimol ular arzonroq bo'lganida, ular unchalik qadrlanmagan bo'lar edi.
Truffles aslida etishtirilishi mumkin. 1808-yildayoq fransuzcha "trufficulture" deb nomlanuvchi truffle etishtirishga urinishlar , muvaffaqiyatli bo'ldi. Odamlar uzoq vaqtdan beri ba'zi daraxtlarning ildizlari orasida truffle o'sib borayotganini kuzatishgan va 1808-yilda Apt shahridan Jozef Talon (département) Frantsiyaning janubidagi Voklyuzildiz tizimida truffel o'simliklari joylashganligi ma'lum bo'lgan eman daraxtlari etagida to'plangan ba'zi ko'chatlarni ko'chirib o'tkazish g'oyasiga ega edi. [7]
Truffellarni qanday etishtirishni aniqlash uchun ba'zi manbalar 1790 yilda truffle etishtirishni boshlagan Loudundan (Frantsiyaning g'arbiy qismida) Per II Mauleonga (1744-1831) ustunlik beradi. Mauleon eman daraxti, toshloq tuproq va truffle o'rtasidagi "aniq simbioz" ni ko'rdi va truffle hosil qilganligi ma'lum bo'lgan daraxtlardan akornalarni olib, bo'rli tuproqqa ekish orqali shunday muhitni ko'paytirishga harakat qildi. Uning tajribasi muvaffaqiyatli o'tdi, yillar o'tib, yangi o'sgan eman daraxtlari atrofidagi tuproqda truffle topildi.
- ↑ Læssøe, Thomas; Hansen, Karen (September 2007). "Truffle trouble: what happened to the Tuberales?". Mycological Research 111 (9): 1075–1099. doi:10.1016/j.mycres.2007.08.004. ISSN 0953-7562. PMID 18022534.
- ↑ Lepp. „Spore release and dispersal“. Australian National Botanic Gardens. 2016-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 5-dekabr.
- ↑ „Truffles“. Traditional French Food Regional Recipes From Around France (2017). 2017-yil 7-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 6-yanvar.
- ↑ Chiera, E. (1934), „Nos. 58 and 112“, Sumerian Epics and Myths, Chicago
- ↑ 5,0 5,1 Ramsbottom J. Mushrooms & Toadstools. Collins, 1953. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "Ramsbottom53" defined multiple times with different content - ↑ Benjamin, D. R. (1995), „Historical uses of truffles“, Mushrooms: Poisons and Panaceas — A Handbook for Naturalists, Mycologists and Physicians, New York: WH Freeman and Company, 48–50-bet, ISBN 978-0716726005
- ↑ Zambonelli, Alessandra „Laying the Foundations“,. Edible Ectomycorrhizal Mushrooms: Current Knowledge and Future Prospects (en). Springer Science & Business Media, 2013-01-30 — 3-16 bet. ISBN 978-3-642-33823-6.