Kontent qismiga oʻtish

Reinhard Selten: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Creobek (munozara | hissa)
Reinhard Selten“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

10-Oktyabr 2022, 13:41 dagi koʻrinishi

Reinhard Justus Reginald Selten ( nemischa: [ˈʁaɪ̯nhaʁt ˈzɛltn̩] ( tinglang); 1930-yil 5- oktyabr – 2016-yil 23-avgust) nemis iqtisodchisi, 1994-yilda Iqtisodiyot fanlari bo‘yicha Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan( Jon Harsanyi va Jon Nesh bilan birgalikda). U, shuningdek, cheklangan ratsionallik sohasidagi ishi bilan mashhur va eksperimental iqtisodiyotning asoschilaridan biri hisoblanadi.

Biografiyasi

Selten hozirgi Polshaning Quyi Sileziyadagi Breslau (Vrotslav) shahrida tug`ilgan. Otasi yahudiy Adolf Selten (koʻr kitob sotuvchisi bo`lgan; 1942-yilda vafot etgan[1][2]). Onasi Käthe Lyuter protestant bo`lgan[2][3]. Reinhard Selten protestant ruhida tarbiyalangan[3].

Saksoniya va Avstriyada qisqa muddatli oilaviy surgundan so'ng, Selten urushdan keyin Germaniyaning Gessen shahriga qaytib keldi va o'rta maktabda biznes yozuvchi John D.McDonaldning Fortune jurnalida o'yin nazariyasi haqidagi maqolasini o'qidi. U o'sha vaqtlarda maktabga borib qaytayotganida, "hayolida boshlang'ich geometriya va algebra masalalari yechib" kelgan[1][2]. U Frankfurtdagi Gyote universitetida matematika bo'yicha o'qigan va 1957- yilda universitetni bitirib diplomini qo`lga kiritadi. Keyin u 1967-yilgacha Heinz Sauermannning ilmiy yordamchisi bo'lib ishlaydi. 1959-yilda u Elizabet Langreiner bilan turmush quradi. 1961-yilda u Frankfurtda matematika bo'yicha doktorlik dissertatsiyasini ham oldi.

U Berkeley universitetida tashrif buyurgan professor bo'lgan va 1969-yildan 1972-yilgacha Berlin universitetida va 1972- yildan 1984-yilgacha Bielefeld universitetida dars bergan. Keyin u Bonn universitetida professor bo`ladi. U yerda u BonnEconLab - eksperimental iqtisodiy tadqiqotlar laboratoriyasini qurdi va labaratorida nafaqaga chiqqanidan keyin ham faol bo'ldi.

Selten Germaniyaning Bonn universitetida faxriy professor bo'lgan va bir qancha faxriy doktorlik unvonlariga ega bo'lgan. U 1959-yildan[3] esperantist boʻlgan va xotini bilan Esperanto harakati orqali tanishgan[4]. U San-Marino Xalqaro Fanlar Akademiyasining a'zosi va hammuassisi edi.

2009-yilgi Yevroparlament saylovlari uchun u Yevropaning Germaniya uchun eng yaxshi nomzod bo`ldi[5].

Ishi

O'yin nazariyasidagi ishi uchun Selten 1994-yilda Iqtisodiyot fanlari bo'yicha Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi (Jon Harsanyi va Jon Nesh bilan birgalikda). Selten Germaniyada birinchi bo`lib Nobel mukofotiga sazovor bo`lgan shaxs bo`ldi[1].

U, shuningdek, cheklangan ratsionallik sohasidagi faoliyati bilan ham mashhur edi. Gerd Gigerenzer bilan u "Bounded Rationality: The Adaptive Toolbox" (2001-yil) kitobini tahrir qildi. U keng ko'lamli shaklda ifodalanganligi sababli Selten's Horse deb nomlangan o'yinning namunasini ishlab chiqdi. Uning so'nggi ishi "Impuls muvozanati nazariyasi va uning qo'shimcha mezon bilan kengayishi" edi.

Bibliografiya

  • Preispolitik der Mehrproduktenunternehmung in der statischen Theorie, Berlin-Heidelberg-New York: Springer-Verlag, 1970, ISBN 978-3-642-48888-7 - in Nemis tilida
  • General Equilibrium with Price-Making Firms (with Thomas Marschak), Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, Berlin-Heidelberg-New York: Springer-Verlag, 1974, ISBN 978-3-662-07369-8
  • A General Theory of Equilibrium Selection in Games (with John C. Harsanyi), Cambridge, Massachusetts: MIT-Press. (1988)
  • Models of Strategic Rationality, Theory and Decision Library, Series C: Game Theory, Mathematical Programming and Operations Research, Dordrecht-Boston-London: Kluwer Academic Publishers. (1988)
  • Game Equilibrium Models IV, Berlin, New York, Springer Verlag, 1991, ISBN 978-3-662-07369-8.
  • Rational Interaction - Essays in Honor of John C. Harsanyi, Berlin, New York, Springer-Verlag, 1992, ISBN 978-3-642-08136-1.
  • Enkonduko en la Teorion de Lingvaj Ludoj – Ĉu mi lernu Esperanton? (with Jonathan Pool), Berlin-Paderborn: Akademia Libroservo, Institut für Kybernetik. (1995) – in Esperanto tili
  • Game Theory and Economic Behavior: Selected Essays, 2. vol Cheltenham-Northampton: Edward Elgar Publishing. (1999)
  • New edition of: Models of Strategic Rationality (1988), with a Chinese Introduction. Outstanding Academic Works on Economics by Nobel Prize Winners. Dordrecht-Boston-London: Kluwer Academic Publishers. (2000)
  • Chinese Translation of: Models of Strategic Rationality (1988). Outstanding Academic Works on Economics by Nobel Prize Winners. Dordrecht-Boston-London: Kluwer Academic Publishers. (2000)
  • Russian Translation of: A General Theory of Equilibrium Selection in Games (with John C. Harsanyi), Cambridge, Massachusetts: MIT-Press. (2000)
  • Gigerenzer, G., & Selten, R. (Eds.). (2001). Bounded rationality: The adaptive toolbox. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
  • Impulse Balance Theory and its Extension by an Additional Criterion. BoD. (2015)

Yana qarang

  • Subgame mukammal Nash muvozanati

Manbalar

Tashqi havolalar

  1. 1,0 1,1 1,2 Roberts, Sam, "Reinhard Selten, Whose Strides in Game Theory Led to a Nobel, Dies at 85", New York Times, September 2, 2016. Retrieved 2016-09-03.
  2. 2,0 2,1 2,2 O'Connor, J J, and E F Robertson, "Reinhard Selten", www-history.mcs.st-and.ac.uk, November 2010. Retrieved 2016-09-03.
  3. 3,0 3,1 3,2 From Les Prix Nobel. The Nobel Prizes 1994, Editor Tore Frängsmyr, [Nobel Foundation], Stockholm, 1995
  4. Lins, Ulrich & Ertl, István. "Intervjuo kun Reinhard Selten, Nobelpreemiito" Esperanto (n° 1065-12, December 1994, p. 203
  5. Eŭropo – Demokratio – Esperanto: Germanio