Farhat Hashmi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Finikchik (munozara | hissa)
10 292 edits
„Farhat Hashmi“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

24-Avgust 2022, 17:53 dagi koʻrinishi

 

Farhat Naseem Hashmi (urdu: فرحت ہاشمی) - 1957-yil 22-dekabrda tug`ilgan pokistonlik kanadalik ultrakonservativ[1] islom olimasi, musulmon televideniyesi voizi va Al-Huda instituti asoschisi[2].

U Shotlandiyaning Glazgo universitetida islomshunoslik bo‘yicha falsafa doktori darajasiga ega va avval Islomoboddagi Xalqaro Islom universiteti Usul-ad-Din fakultetida o‘qituvchi va dotsent bo‘lgan[3][4]. Hashmi 1994-yilda Al-Huda xalqaro farovonlik fondiga asos solgan. Jamg'arma ayollarga Qur'on va Hadisni o'rgatish hamda "ayollarga Qur'onni tushunishlariga ko'maklashish orqali ularga ziyrak musulima bo'lishlariga yordam berish" uchun bir qator maktablar ochgan. Jamg'arma hozirda maktablar, seminariyalar va ijtimoiy ta'minot loyihalari tarmog'ini boshqaradi[5][6][7]. 2004-yilda fond Kanadaning Mississauga (Toronto viloyati), Ontario hududida Al-Huda institutini tashkil etgan. Ushbu institut Qur'on va Hadis tafsiri bo'yicha darslar beradi va Avstraliya kabi bir qator xorijiy mamlakatlardan talabalarni jalb qiladi[8][9].

U Pokistonda ham, xorijda ham feministik olima sifatida shuhrat qozongan, buni uning "dars" deb nomlangan diniy darslariga tashrif buyurgan o'n mingga yaqin talaba tasdiqlaydi: Diplom yoki sertifikat olgan ayollar soni taxminan 15 000 nafarni tashkil etadi, rasmiy roʻyxatdan oʻtmasdan uning kurslariga kirganlar soni esa undan ham koʻp[10]. Aksariyat izdoshlari liberal, savodli va zamonaviy hamda ularning ko`p qismini ayollar tashkil qiladi[8][11]. U o'zining vazifasi asosiy oyatlarni yaxshiroq tushunish orqali Islomda yangilanish olib borish ekanligini aytib o`tgan. Prozelitizmning qattiq va qarama-qarshi uslublaridan farqli o'laroq, Hashmi o'z shogirdlariga o'z misollari orqali ixtiyoriy ravishda boshqalarni o'qitish bilan shug'ullanishlari kerakligini ta'kidlaydi[12].

Yoshligi va ta'limi

Farhat Hashmi 1957-yil 22-dekabrda Panjob shtatining Sargoda shahrida tug‘ilgan. Uning otasi Abdurrahmon Hoshmi musulmon olimi va “Jamoat-e-Islomi Pokiston” ning mahalliy rahbari edi[13]. U mahalliy maktabda tahsil olgan; keyin Sargodha ayollar uchun hukumat kollejida tahsil olib, Lahordagi Panjob universitetida arab tili bo'yicha magistrlik darajasini qo`lga kiritdi. U diniy ta'limini uyida, otasi unga islom aqidalarini o'rgatish bilan mashg`ul bo`lganda olgan. U hadis olimi Muhammad Idris Zubayrga turmushga chiqqan va er-xotin Islomoboddagi Xalqaro Islom Universitetida (XIU) o'qituvchi lavozimlarida ishlaganlar. Ko'p o'tmay ular Shotlandiyaga ko'chib o'tishgan va u yerda islomshunoslik bo'yicha doktorlik dasturiga o'qishga kirishgan. Bu vaqt ichida ikkalasi ham Turkiya, Iordaniya, Suriya, Misr va Saudiya Arabistoniga sayohat qilishgan[13].

U 2005-yilda Kanadaga hijrat qilgan[14].

Faoliyati

Hashmi Xalqaro Islom Universitetida ta`lim berish jarayonida ularga norasmiy diniy darslarni bera boshlagan. Pokistonga qaytgach, u "Al-Huda International" kompaniyasini ishga tushirgan; nodavlat ijtimoiy farovonlik jamg'armasi ayollarga islomiy tamoyillarni kundalik hayotlarida qanday talqin qilishlari va keyinchalik qo'llashlari haqida ma'lumot berishga intiladi. Ayol islom olimasi tomonidan faqat ayollar uchun ilg'or maktabning tashkil etilishi ba'zilar tomonidan katta seminariyalarga to'g'ridan-to'g'ri javob sifatida ko'rilgan, ayollar bu maktabni regressiv va juda siyosiylashgan deb bilishgan[15][8]. Hashmi o'zining noan'anaviy o'qitish uslubi va feminizmga qaratilgan o'ziga xos ma'ruzalari bilan mashhur bo`lgan. U o'z ma'ruzalarida zamonaviy o'qitish usullaridan foydalanadi va urdu, arab va ingliz tillaridan tashqari ko'p tillarni biladi, shuning uchun uning talaba qizlarining katta qismi o'qimishli, shaharlik oilalardan bo'lib, u bilan bemalol muloqot qila oladi[15][16][17][18]. Akademik tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Hashmi tomonidan joriy etilgan o'qitishning innovatsion metodlari institutning mashhurligi sabablaridan biridir[19].

Hashmi o'z faoliyatini "Geo TV"da televideniye voizligidan boshlagan va u yerda Ramazon oyida "Shahru Ramadan" dasturini olib borgan. Shuningdek, u "Aag TV' telekanalida "The Quran & You" (tarjimasi:Quron va sen) dasturida ishtirok etgan. U "Geo" kanalining "Fahm ul Qur'on" ko'rsatuvida Qur'on tafsiri bo'yicha ma'ruzalar o'qishda davom etgan. Yaqinda uning ma'ruzalari mustaqil epizodlar sifatida efirga uzatildi[20][21][22]. Televideniye ko'rsatuvlari davomida, noutbukidan ma'ruza o'qiyotganda u hijob va niqob bilan o'ralgan holda efirga chiqadi. Bu "taqvodor an'anaviylik va ommaviy axborot vositalarining farovonligining uyg'unligini aks ettiruvchi tasvir" deb nomlangan[23].

Qarashlar

U ayollarning kundalik e'tiqod masalalarida ko'proq ishtirok etishini ma'qullaydi va ayollar namozlarini o`qishlari kerak va ular uylaridan tashqarida ham namoz o`qishga qodir bo`la olishi kerak degan fikrda[24][25]. Hashmining soʻzlariga koʻra, ayollar hayz koʻrganlarida, qoʻlqop kiyib, Qurʼonni tilovat qilishlari mumkin (yoki oʻqituvchidan Qurʼon oʻrganayotganda yoki boshqalarga Qurʼon oʻrgatganda), baʼzilar esa buni anʼanaga koʻra taqiqlangan deb hisoblaydilar[26][27].

Hashmi islomni qayta tiklash tarafdori bo'lib, o'z izdoshlarini Qur'onni o'zlari uchun talqin qilishga undaydi va ularning qarashlarini kuchli dalillar bilan tasdiqlaydi. U o'z izdoshlarini yaxshiroq musulmon bo'lishga e'tibor berishga chaqiradi va asosan uning ma'ruzalari oilaviy tuzilmalarga qaratilgan. Bu nuqtai nazar uning tanqidchilari tomonidan tanqid qilinadi, ular uning diniy "Dars"larini "jamoat xizmatidan ko'ra shaxsiy va oilaviy rivojlanish uchun" deb da'vo qilishadi. Biroq, Hashmining ta'kidlashicha, agar uning barcha shogirdlari yaxshi tomonga o'zgarishsa, ularning shaxsiy o`zgarishi milliy va global miqyosda aks eta oladi[28][29][30].

Hashmi Kanadada shariat qonunini o'rnatish tarafdori. Uning maishiy masalalardagi qarashlari shariat qonunlarini talqin qilishiga mos keladi. Hoshmiyning fikricha, erkaklar ham, ayollar ham jamiyat ichida muayyan ta’sir doiralariga ega. Odatda erkaklar uydan tashqarida, ayollar esa uyda ishlaydi. Biroq, Hashmining ta'kidlashicha, agar biror kishi o'z kunlik ishlarini bajarib bo`lgan bo'lsa, u boshqalarning vazifalariga ham yordam berishi mumkin. Bu va uning ayollarni qat'iy an'anaviy olimlar tomonidan belgilangan rollardan tashqarida ishlashga chaqiradigan boshqa dalillari konservativ olimlarining jiddiy g'azabiga sabab bo'lgan[31][32] . Hashmi ko'pxotinlilikni qonuniy deb hisoblaydi va musulmon ayollar erlariga ikkinchi marta turmush qurishlariga ruxsat berishlari kerak, shunda "boshqa opa-singillar ham foyda bo`lishlari mumkin" deb ta'kidlagan. Bu erkaklarni Qur'onga ko'ra taqiqlangan nikohsiz munosabatlardan qutqaradi[33] .

Tanqid

Hashmi ayol kishi islom olimasi va Qur'on tarjimoni bo'la olmaydi, deb hisoblagan ba'zi islom ulamolari tomonidan tanqid qilingan[34].

U, shuningdek, ba'zi o'ta konservativ, o'ng qanot va'zgo'ylari va puritan erkaklar tomonidan Islomdagi gender rollarini buzgani uchun, ayniqsa ayollarning uydan tashqarida ta'lim berish va va'z qilish haqidagi qarashlarida tanqid qilingan. Boshqa eskilikka yopishib olgan manbalar uning fidoyilarini "g'arb kiyimlarini kiyish", g'arb mahsulotlarini iste'mol qilish va faqat ayollar uchun norasmiy yig'ilishlar o'tkazishda tanqid qilishgan. Shuningdek, ular uni g'arbiy deb hisoblaydigan internet va audiovizual vositalardan va'z qilishda foydalangani uchun tanqid qilishgan[31][35].

Liberal va dunyoviy nashrlar uni islomni ilg'or talqin qilishda "yetarlicha uzoqqa bormayotgani" uchun va ko‘pxotinlikka yo‘l qo‘ygani uchun tanqid qilingan[36][37]. Garchi Hashmi va Al-Huda zamonaviy Islomning biron bir mazhabiga ergashmasliklarini va dastlabki Islom davrida bo'lgani kabi o'zlarini musulmonlar deb ataganlarini ta'kidlagan bo'lsalar ham[38] uning qat'iy diniy ta'limotlari tufayli uni Raheel Raza kabi ba'zi liberal faollar vahobiy deb atashgan[39].


Manbalar

Havolalar

  1. ↑ „Pakistan's lurch towards ultra-conservativism abetted by Saudi-inspired pyramid scheme – South Asia Journal“.
  2. ↑ Kenney, Jeffrey T.. Islam in the Modern World (en). Routledge, 2013-08-15 — 313–314 bet. ISBN 9781135007959. 
  3. ↑ „Daily Times“. Daily Times.
  4. ↑ „Farhat Hashmi operating in Canada“. Daily Times (2005-yil 6-may). 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 12-mart.
  5. ↑ Courtney Bender, Wendy Cadge, Peggy Levitt, David Smilde, Religion on the Edge: De-centering and Re-centering the Sociology of Religion, p 170. ISBN 0199986991
  6. ↑ Bender, Courtney. Religion on the Edge: De-centering and Re-centering the Sociology of Religion (en). OUP USA, 2012-12-06. ISBN 9780199938643. 
  7. ↑ Ngunjiri, Faith Wambura. Women as Global Leaders (en). IAP, 2015-02-01. ISBN 9781623969660. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Esposito, John L.. The Future of Islam (en). Oxford University Press, 2010-02-04. ISBN 9780199745968.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Esposito" defined multiple times with different content
  9. ↑ „4 female students who went to Syria to join ISIS attended Mississauga school“. CBC News. Qaraldi: 2015-yil 8-dekabr.
  10. ↑ Faiza Mushtaq, « A Controversial Role Model for Pakistani Women », South Asia Multidisciplinary Academic Journal, 4 | 2010
  11. ↑ Ahmed, Ishtiaq. The Politics of Religion in South and Southeast Asia (en). Taylor & Francis, 2011-05-04. ISBN 9781136727030. 
  12. ↑ Kassam, Zayn. Women and Islam (en). ABC-CLIO, 2010. ISBN 9780275991586. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Mushtaq, Faiza (2010-12-08). Laurent Gayer, Ingrid Therwath. "A Controversial Role Model for Pakistani Women" (fr). South Asia Multidisciplinary Academic Journal (4). doi:10.4000/samaj.3030. ISSN 1960-6060. https://samaj.revues.org/3030#ftn7. 
  14. ↑ „Al-Huda: Pakistani institute that 'radicalised' thousands of women“. Hindustan Times (2015-yil 15-dekabr).
  15. ↑ 15,0 15,1 Times, Los Angeles. „Mixed messages at all-female Islamic schools“. GulfNews (2016-yil 17-iyul). Qaraldi: 2017-yil 19-noyabr.
  16. ↑ Ahmad, Sadaf. Transforming Faith: The Story of Al-Huda and Islamic Revivalism Among Urban Pakistani Women (en). Syracuse University Press, 2009. ISBN 9780815632092. 
  17. ↑ Ahmed, Akbar. Journey into Islam: The Crisis of Globalization (en). Brookings Institution Press, 2007-08-30. ISBN 978-0815701330. 
  18. ↑ Mushtaq, Faiza (Autumn 2008). "Al-Huda & its Critics Religious Education for Pakistani Women". ISIM Review 22: 30–32. https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/17240/ISIM_22_Al-Huda_and_its_Critics_Religious_Education_for_Pakistani_Women.pdf?sequence=1. 
  19. ↑ Bayat, Asef. Post-Islamism: The Many Faces of Political Islam (en). OUP USA, 2013-08-01. ISBN 9780199766062. 
  20. ↑ „Dr Farhat Hashmi Archives - EMAANLIBRARY.COM“ (en-US). EMAANLIBRARY.COM. Qaraldi: 2017-yil 20-noyabr.
  21. ↑ „Dr. Farhat Hashmi To Host Shahru Ramadan On Geo“ (en-US). Awami Web (2012-yil 18-iyul). Qaraldi: 2017-yil 20-noyabr.
  22. ↑ „Dr. Farhat Hashmi To Host The Quran & You On Aag TV“ (en-US). Awami Web (2012-yil 18-iyul). Qaraldi: 2017-yil 20-noyabr.
  23. ↑ Kenney, Jeffrey T.. Islam in the Modern World (en). Routledge, 2013-08-15. ISBN 9781135007942. 
  24. ↑ Bender, Courtney. Religion on the Edge: De-centering and Re-centering the Sociology of Religion (en). OUP USA, 2012-12-06. ISBN 9780199938643. 
  25. ↑ Markey, Daniel S.. No Exit from Pakistan: America's Tortured Relationship with Islamabad (en). Cambridge University Press, 2013-10-07. ISBN 9781107436060. 
  26. ↑ (Pakistan) Daily Times, March 17, 2001
  27. ↑ "A controversial role model for Pakistani women" in South Asian Multidisciplinary Academic Journal (SAMAJ) by Faiza Mushtaq in issue 4, 2010
  28. ↑ "Awakening Islam", in Fort Worth Weekly by Shomial Ahmad on 15 April 2009
  29. ↑ Bayat, Asef. Post-Islamism: The Many Faces of Political Islam (en). OUP USA, 2013-08-01. ISBN 9780199766062. 
  30. ↑ Kassam, Zayn. Women and Islam (en). ABC-CLIO, 2010. ISBN 9780275991586. 
  31. ↑ 31,0 31,1 Lipsett, Barbara Diane. Faith and Feminism: Ecumenical Essays (en). Presbyterian Publishing Corp, 2014. ISBN 9780664239695.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Lipsett 2014" defined multiple times with different content
  32. ↑ Follesdal, A.. Real World Justice: Grounds, Principles, Human Rights, and Social Institutions (en). Springer Science & Business Media, 2006-03-30. ISBN 9781402031427. 
  33. ↑ „Farhat Hashmi operating in Canada“. Daily Times (2005-yil 6-may). 2014-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 12-mart.
  34. ↑ Mushtaq, Faiza (December 8, 2010). "A Controversial Role Model for Pakistani Women". South Asia Multidisciplinary Academic Journal (4). doi:10.4000/samaj.3030. http://journals.openedition.org/samaj/3030. 
  35. ↑ Ahmed, Ishtiaq. The Politics of Religion in South and Southeast Asia (en). Taylor & Francis, 2011-05-04. ISBN 9781136727030. 
  36. ↑ Follesdal, A.. Real World Justice: Grounds, Principles, Human Rights, and Social Institutions (en). Springer Science & Business Media, 2006-03-30. ISBN 9781402031427. 
  37. ↑ Bayat, Asef. Post-Islamism: The Many Faces of Political Islam (en). OUP USA, 2013-08-01. ISBN 9780199766062. 
  38. ↑ Ahmed, Akbar. Journey into Islam: The Crisis of Globalization (en). Brookings Institution Press, 2007-08-30. ISBN 978-0815701330. 
  39. ↑ Raza. „The Islamist Role in the 2008 Canadian Elections“. Middle East Forum. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Farhat_Hashmi&oldid=2804728" dan olindi