Kontent qismiga oʻtish

Rett sindromi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Rett syndrome“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

6-Avgust 2022, 05:52 dagi koʻrinishi

Rett sindromi ( RTT ) irsiy kasallik bo'lib, odatda ayollarda 6-18 oylikdan keyin namoyon bo'ladi.[1] Alomatlar til o'z-o'zini boshqarish va odatiy harakatlardagi buzilishlarni o'z ichiga oladi.[1] Ushbu sindromgba chalinganlar ko'pincha sekinroq o'sadi, yurish qiyinlashadi va boshi hajmi kichikroq bo'ladi .[1][2] Rett sindromining asoratlari kramplar, skolyoz va uyqu muammolarini o'z ichiga olishi mumkin. [1] Vaziyatning og'irligi har xil bo'lishi mumkin.[2]

Rett sindromi X xromosomasida[1] MECP2 genidagi genetik mutatsiyaga bog'liq.[2] Bu deyarli har doim yangi mutatsiya sifatida yuzaga keladi, bir foizdan kam hollarda odamning ota-onasidan meros bo'lib o'tadi.[1] [2] Bu deyarli faqat qizlarda uchraydi;[1] shunga o'xshash mutatsiyaga ega bo'lgan o'g'il bolalar odatda tug'ilgandan keyin ko'p o'tmay o'lishadi.[2] Tashxis simptomlarga asoslanadi va genetik tekshiruv bilan tasdiqlanishi mumkin.[2]

Rett sindromi uchun ma'lum davo yo'q.[2] Davolash simptomlarni biroz bo'lsa-da yaxshilashga qaratilgan.[2] Antikonvulsanlar tueli ta'sirlardan himoyalashda yordam berish uchun ishlatilishi mumkin.[2] Maxsus ta'lim, fizioterapiya va braketlar ham foydali bo'lishi mumkin.[2] Kasallikka chalinganlarning ko'pchiligi o'rta yoshgacha yashaydi.[2]

Kasallik 8500 ayoldan 1 nafarida uchrashi mumkin[1] U birinchi marta 1966 yilda avstriyalik pediatr Andreas Rett tomonidan fanga kiritilgan[2][3] Uning yozuvlari nemis tilida bo'lganligi sababli, ular ingliz tilida so'zlashadigan davlatlarda keng tarqalmagan.[4] Shvetsiyalik pediatr Bengt Xagberg 1983 yilda inglizcha maqola chop etgan va bu holatni Rett nomi bilan atagan.[4] 1999 yilda livanlik amerikalik shifokor Xuda Zog'bi ushbu holatni keltirib chiqaradigan mutatsiyani aniqladi.[4][5]

Belgilari va belgilari

I bosqich

Dastlabki bosqich deb ataladigan I bosqich odatda 6 oydan 18 oygacha boshlanadi.[2] Bu bosqich ko'pincha e'tibordan chetda qoladi, chunki buzilish belgilari biroz noaniq bo'lishi mumkin va ota-onalar va shifokorlar dastlab rivojlanishning bilinmas sekinlashuvini sezmay qolishlari ham mumkin.[2] Kichkintoy kamroq ko'zi bilan aloqa qila boshlaydi va o'yinchoqlarga qiziqishi kamayadi. O'tirish yoki emaklash kabi ko'nikmalarda kechikishlar bo'lishi mumkin.[2] Qo'lni burish va boshning o'sishi kamayishi mumkin, ammo diqqatni jalb qilish uchun bular yetarli emas. Ushbu bosqich odatda bir necha oy davom etadi, lekin bir yildan ko'proq davom etishi mumkin.[2]

II bosqich

II bosqich yoki tez rivojlanuvchi bosqich odatda 1 yoshdan 4 yoshgacha boshlanadi va haftalar yoki oylar davom etishi mumkin.[2] Uning boshlanishi tez yoki asta-sekin bo'lishi mumkin, chunki bola maqsadli qo'l ko'nikmalarini va nutq tilini yo'qotadi.[2] Siqish, yuvish, qarsak chalish yoki urish kabi xarakterli qo'l harakatlari, shuningdek, qo'llarni og'izga qayta-qayta siljitish ko'pincha og'iz bo'shlig'i deb ataladigan ushbu bosqichda boshlanadi.[2] Bola tasodifiy teginish, ushlash orqali qo'llarini orqasida yoki yon tomonlarida uzoq ushlab turishi mumkin.[2] Harakatlar bola uyg'oq bo'lganda davom etadi, lekin uxlash vaqtida yo'qoladi.[2] Nafas olishning buzilishi, masalan, apnea va giperventiliya epizodlari paydo bo'lishi mumkin, ammo uxlash paytida nafas olish odatda yaxshilanadi.[2] Ba'zi qizlarda, shuningdek, ijtimoiy muloqot va muloqotni yo'qotish kabi autizmga o'xshash alomatlarni kuzatiladi.[2] Yurish beqaror bo'lishi mumkin va vosita harakatlarini boshlash qiyin bo'lishi mumkin. Odatda bu bosqichda boshning sekin o'sishi kuzatiladi. [2]

III bosqich

III bosqich yoki plato yoki psevdostatsionar bosqichi odatda 2 yoshdan 10 yoshgacha bo'lgan davrda boshlanadi va yillar davom etishi mumkin.[2] Ushbu bosqichda apraksiya, vosita muammolari va tutilishlar sezilarli darajada ko'zga tashlanadi.[2] Biroq, xulq-atvorda yaxshilanish bo'lishi mumkin, kamroq asabiylashish, yig'lash va autizmga o'xshash xususiyatlar.[2] III bosqichda atrof-muhitga qiziqish ko'proq bo'lishi mumkin va hushyorlik, diqqatni jamlash va muloqot qilish qobiliyatini yaxshilash mumkin.[2] Ko'pgina qizlar hayotlarining ko'p qismini ushbu bosqichda hayotdan ko'z yumadilar.[2]

IV bosqich

IV bosqich yoki bosh miyaning buzilish bosqichi yillar yoki o'nlab yillar davom etishi mumkin[2] Ko'zga ko'ringan xususiyatlar orasida harakatchanlikning pasayishi , umurtqa pog'onasi egriligi va mushaklarning kuchsizligi, qattiqlik, spastisite va qo'l yoki oyoqning g'ayritabiiy holatida mushaklarning qotib qolishi kiradi.[2] Ilgari yurishga qodir bo'lgan qizlar yurishni to'xtatishi mumkin.[2] Idrok, muloqot yoki qo'l qobiliyatlari odatda IV bosqichda pasaymaydi.[2] Qo'llarning takroriy harakatlari kamayishi mumkin va ko'zning ko'rishi odatda yaxshilanadi.

Variantlar

Rett sindromining tipik shaklining belgilari va belgilari yaxshi tasvirlangan. Rett sindromining klassik shaklidan tashqari, yillar davomida bir nechta atipik shakllar tasvirlangan;[6] asosiy guruhlar:

  • Konjenital variant (Rolando varianti): Rett sindromining ushbu og'ir kichik turida bemorlarning rivojlanishi va ularning bosh atrofi tug'ilishdan anormaldir.[7] Rett sindromi bilan og'rigan bemorlarning odatiy tikilib turishlari,ko'z harakatlari ko'pincha yo'qoladi;
  • Rett sindromining Zappella varianti yoki saqlanib qolgan nutq varianti: Rett sindromining ushbu kichik turida bemorlar qo'lda ba'zi ko'nikmalarga ega bo'ladilar va taxminan 5 yoshda (ya'ni regressiya bosqichidan keyin) til qisman tiklanadi. Balandligi, vazni va bosh atrofi ko'pincha normal diapazonda bo'ladi va yaxshi yalpi motor funktsiyasi kuzatilishi mumkin.[8][9][10][11][12] [13] Zappella varianti Rett sindromining engil shaklidir;
  • Hanefeld varianti yoki erta epilepsiya varianti. Rett sindromining ushbu shaklida bemorlarda 5 oylikgacha epilepsiya mavjud.[14]

Rett sindromining ta'rifi yillar davomida takomillashtirildi: atipik shakllar klassik shaklga yaqin bo'lganligi sababli (Hagberg va Gillgerg, 1993), "Rett kompleksi" terminologiyasi kiritildi.[15][16]

Rett sindromi uchun mas'ul bo'lgan genning joylashuvi

Genetik jihatdan Rett sindromi (RTT) X xromosomasida joylashgan MECP2 genidagi mutatsiyalar (metillangan DNKning transkripsiyaviy jimligi va epigenetik regulyatsiyasida ishtirok etadi) tufayli yuzaga keladi va vaqti-vaqti bilan yoki germline mutatsiyalari natijasida paydo bo'lishi mumkin. RTT holatlarining 10% dan kamida CDKL5 yoki FOXG1 genlaridagi mutatsiyalar ham unga o'xshashligi aniqlangan.  Rett sindromi dastlab klinik kuzatuv orqali tashxis qilinadi, ammo MECP2 genida genetik nuqson mavjud bo'lganda tashxis aniq bo'ladi.

Ta'kidlanishicha, Rett sindromi aslida neyrodegenerativ holatdan farqli ravishda neyrorivojlanish holatidir. Buning isboti shundan iboratki, Rett sindromi bilan og'rigan sichqonlarda neyronlar o'limi kuzatilmaydi va ba'zi tadqiqotlar kattalar bo'lganida funktsional MECP2 genini qo'shish orqali ularning fenotiplarini qisman qutqarish mumkinligini ko'rsatdi. Ushbu ma'lumot, shuningdek, kasallikni davolashga qaratilgan keyingi tadqiqotlarga yordam berdi.[17]

Sporadik mutatsiyalar

Rett sindromi holatlarining kamida 95 foizida sabab bolada de novo mutatsiya hisoblanadi. Ya'ni, u ota-onadan ham meros bo'lmaydi. Ota-onalar odatda genotipik jihatdan normal, MECP2 mutatsiyasisiz. 

RTT ning sporadik shakli bo'lgan hollarda mutatsiyaga uchragan MECP2 deyarli faqat X xromosomasining erkak nusxasidagi de novo mutatsiyasidan kelib chiqadi deb taxmin qilinadi.[18] Spermatozoidning mutatsiyasiga nima sabab bo'lganligi hali noma'lum va bunday mutatsiyalar kam uchraydi.

Germline mutatsiyalari

Shuningdek, u metil-CpG-bog'lovchi protein-2, MeCP2 ni kodlovchi genda germline mutatsiyasiga ega bo'lgan fenotipik normal onalardan meros bo'lishi mumkin.[19] Bunday hollarda meros X bilan bog'langan dominant naqshga amal qiladi va deyarli faqat ayollarda kuzatiladi, chunki ko'pchilik erkaklar bachadonda yoki tug'ilgandan ko'p o'tmay o'lishadi.[20] MECP2 X-xromosomaning uzun qo'li oxirida Xq28 da joylashgan. Infantil spazmlar yoki erta boshlangan epilepsiya bilan tavsiflangan RTT ning atipik shakli, shuningdek, siklinga bog'liq kinazga o'xshash 5 ( CDKL5 ) ni kodlovchi genning mutatsiyasidan kelib chiqishi mumkin. Ayn Mervik, Margaret O'Brayen va Norman Delantining gen kasalliklariga bag'ishlangan maqolalarida " Bir genning murakkab kasalliklari va epilepsiya " nomli maqolada ta'kidlanganidek, "Rett sindromi 12 yoshgacha bo'lgan har 12,500 tirik tug'ilgan ayoldan biriga ta'sir qiladi".[21]

Mexanizm

Pontine noradrenergik tanqisligi

Rett sindromi[22] bo'lgan odamlarda norepinefrinning miya darajasi pastroq ([23] da ko'rib chiqilgan). MECP2'nin genetik yo'qolishi, miya yarim korteksi va hipokampusning noradrenerjik innervasyonunun eksklyuziv manbai bo'lgan locus coeruleus'dagi hujayralarning xususiyatlarini o'zgartiradi.[24][25] Bu o'zgarishlarga o'ta qo'zg'aluvchanlik va uning noradrenergik innervatsiyasi faoliyatining pasayishi kiradi.[26] Bundan tashqari, katexolamin sintezida tezlikni cheklovchi ferment bo'lgan tirozin gidroksilaza (Th) mRNK darajasining pasayishi MECP2 - null erkakning butun ko'priklarida, shuningdek, kattalar heterozigot ( MECP2 +/-) urg'ochi sichqonlarda aniqlandi .[27] MeCP2 etishmovchiligi bo'lgan sichqonlarda immunoquantitativ usullardan foydalangan holda, Th proteinining bo'yash darajasi, locus coeruleus THni ifodalovchi neyronlar soni va strukturani o'rab turgan dendritik arborizatsiya zichligi kamaygan.[27] Biroq, locus coeruleus hujayralari o'lmaydi, lekin ko'prikda apoptotik neyronlar aniqlanmaganligi sababli o'zlarining to'liq etuk fenotipini yo'qotish ehtimoli ko'proq.[27]

Tadqiqotchilar shunday xulosaga kelishdi: “Bu neyronlar butun bosh miya va old miyada norepinefrinning asosiy manbai bo‘lib, Rett sindromida nafas olish va idrok kabi buzilgan turli funktsiyalarni boshqarishda ishtirok etganligi sababli, biz lokus koeruleusning muhim joy ekanligini taxmin qilamiz. MECP2 ning yo'qolishi markaziy asab tizimining disfunktsiyasiga olib keladi." Rett sindromini davolashda lokus koeruleusning normal funktsiyasini tiklash potentsial terapevtik ahamiyatga ega bo'lishi mumkin.[26][27]

O'rta miyaning dopaminerjik buzilishlari

Sutemizuvchilar miyasidagi dopaminning ko'p qismi mezensefalonda joylashgan yadrolar tomonidan sintezlanadi. Substantia nigra pars compacta (SNpc), ventral tegmental soha (VTA) va retrorubral maydon (RRF) tirozin gidroksilazasini (Th, ya'ni katexolamin sintezidagi tezlikni cheklovchi ferment) ifodalovchi dopaminerjik neyronlarni o'z ichiga oladi.[28][29][30]

Nigro-striatal yo'l SNpc dan kelib chiqadi va uning asosiy rostral maqsadi - Caudate-Putamen (CPu) ni median old miya to'plami (MFB) orqali nurlantiradi. Bu aloqa kortiko-bazal ganglia-talamo-kortikal halqa tomonidan hisoblangan vosita strategiyalarining qattiq modulyatsiyasida ishtirok etadi.[31]

Haqiqatan ham, bazal gangliyalarning kanonik anatomik funktsional modeliga asoslanib, nigrostriatal dopamin striatal GABAergik o'rta tikanli neyronlarda joylashgan dopaminerjik retseptorlarga ta'sir qilish orqali vosita halqasini modulyatsiya qilishga qodir.[32]

Nigrostriatal yo'lning disregulyatsiyasi odamlarda Parkinson kasalligi (PD) sabab bo'ladi.[33] SNpc neyronlarining toksik va/yoki genetik ablasyonu sichqonlar va primatlarda eksperimental parkinsonizmni keltirib chiqaradi.[34] PD va PD hayvon modellarining umumiy xususiyatlari - bu vosita buzilishlari[35] (gipotoniya, bradikineziya, gipokineziya).

RTT patologiyasi, ba'zi jihatlarda, PD bilan og'rigan bemorlarda kuzatilgan vosita fenotipiga mos keladi.[36][37][38] Postmortem miya namunalari bo'yicha bir nechta neyropatologik tadqiqotlar SNpc o'zgarishini neyromelanin gipopigmentatsiyasi, strukturaning qisqarishi va hatto munozarali apoptoz belgilari bilan tasdiqladi. Bunga parallel ravishda, bir nechta katexolaminlar (dopamin, noradrenalin, adrenalin) va ularning asosiy metabolik qo'shimcha mahsulotlarining kamayishi bilan gipometabolizm ta'kidlangan. [23] RTT ning sichqoncha modellari mavjud va eng ko'p o'rganilganlari Adrian Bird yoki Katelin MakKormik laboratoriyalari tomonidan ishlab chiqilgan konstitutsiyaviy ravishda o'chirilgan Mecp2 sichqonlari.[39][40][41]

RTT fenotipining motor spektriga ko'ra, Mecp2 - null sichqonlari tug'ruqdan keyingi 30 kundan boshlab o'limgacha yomonlashadigan motor anormalliklarini ko'rsatadi. Ushbu modellar MeCP2 etishmovchiligining molekulyar va neyroanatomik korrelyatsiyasini tushuntirish uchun muhim substratni taklif qiladi.[42] Yaqinda (2008) katexolaminergik neyronlarda Mecp2 ning shartli ravishda yo'q qilinishi (Th-Cre sichqonlarini loxP- yong'onli Mecp2 sichqonlari bilan kesib o'tish orqali) vosita simptomatologiyasini takrorlashi ko'rsatildi, bundan tashqari MeCP2 ga ega bo'lmagan sichqonlarda Th ning miya darajasi hujjatlashtirilgan. katexolaminergik neyronlarda faqat motor fenotipida ishtirok etadigan reduksiyalangan.[43]

Biroq, terapevtik vositalarni baholash uchun eng ko'p o'rganilgan model Mecp2 - null sichqonchadir ( MeCP2 dan butunlay mahrum). Shu nuqtai nazardan, Th ni ifodalovchi neyronlarning soni va soma hajmining pasayishi 5 haftalikdan boshlab mavjud va SNpc dan kelib chiqadigan dopaminerjik neyronlarning asosiy maqsadi bo'lgan kaudat-putamenlarda Th immunoreaktivligining pasayishi bilan birga keladi.[44] Bundan tashqari, mikrodisseksiyalangan o'rta miya va striatal sohalarda dopaminerjik tarkibni neyrokimyoviy tahlil qilish besh va to'qqiz haftalik yoshda dopaminning kamayganini aniqladi. Shunisi e'tiborga loyiqki, keyinchalik (to'qqiz haftada) morfologik parametrlar o'zgargan bo'lib qoladi, ammo yomonlashmaydi, fenotip esa o'sib boradi va xulq-atvor kamchiliklari yanada jiddiyroqdir. SNpcda qoladigan neyronlardagi to'liq faollashtirilgan Th (Serine40-fosforillangan izoform) miqdori 5 haftada engil ta'sir qiladi, lekin 9 haftada jiddiy buziladi.[44] Nihoyat, MeCP2 etishmovchiligi bo'lgan sichqonlarda L-Dopani surunkali va og'iz orqali davolashdan foydalangan holda mualliflar ilgari aniqlangan ba'zi motorli nuqsonlarning yaxshilanishi haqida xabar berishdi.[44] Umuman olganda, bu natijalar MeCP2 etishmovchiligi bo'lgan hayvonlarda neyromotor etishmovchilikning ta'siri i sifatida nigrostriatal dopaminerjik yo'lning o'zgarishini ko'rsatadi. 

Kasallikning assotsiatsiyasi mavjud  miyadan olingan neyrotrofik omil (BDNF) bilan. [45]

Rett sindromi patologiyasida MECP2 ning molekulyar funktsiyalari

Sharifi va Yasui tomonidan ko'rib chiqilganidek,[46] MECP2 geni tomonidan kodlangan MECP2 oqsili CpG metillangan DNK joylariga yuqori darajada yaqinlik bilan DNK bilan bog'lanadi va transkripsiyaga ta'sir qiladi. MECP2 5mc (5-metilsitozin) va 5hmc (5-gidroksimetilsitozin) ga o'xshash yaqinlik bilan bog'lanishi mumkin va bu dinukleotidlar sutemizuvchilar genomidagi MECP2 bog'lanish joylarining ko'p qismini tashkil qiladi. MECP2 yuqori tartibli xromatin tuzilishida ishtirok etadi va xromosomalarni siqish uchun zarur ko'rinadi. MECP2 ning DNK bilan bog'lanishi mRNKni birlashtirish hodisalariga ta'sir qiladi. MECP2 DNKni tiklash jarayonlarida ham ishlaydi. MECP2-/+ etishmovchiligi bo'lgan urg'ochi sichqonlar DNKga zarar etkazuvchi moddalar ta'sirida hujayra o'limining yuqori darajasiga ega yoki erta qarishga moyil bo'ladi.[46]

Interaktiv yo'l xaritasi

Rett sindromining interaktiv yo'l xaritasi nashr etildi. [47]

Diagnostika

Genetik sabab topilgunga qadar, Rett sindromi autizm spektrining buzilishi bilan birga ruhiy kasalliklar diagnostikasi va statistik qo'llanmasi (DSM) tomonidan keng tarqalgan rivojlanish buzilishi sifatida belgilangan edi. Ba'zilar bu yakuniy topshiriqqa qarshi bahslashdi, chunki RTT mo'rt X sindromi, tuberous skleroz yoki Daun sindromi kabi autistik bo'lmagan kasalliklarga o'xshaydi, ular ham autistik xususiyatlarni namoyon qiladi.[48] Tadqiqotlar molekulyar mexanizmni isbotlaganidan so'ng, 2013 yilda DSM-5 sindromni ruhiy kasallik sifatida tasniflashdan butunlay olib tashladi.[49]

Rett sindromi diagnostikasi rivojlanish bosqichlarida har qanday anormalliklarni kuzatish uchun bolaning o'sishi va rivojlanishini diqqat bilan kuzatishni o'z ichiga oladi.[50] Bosh o'sishining sustlashishi kuzatilganda tashxis qo'yiladi. Avvalo shunga o'xshash belgilarga ega bo'lgan holatlar chiqarib tashlanishi kerak.[50]

Tashxis qo'yish uchun bajarilishi kerak bo'lgan ma'lum mezonlar mavjud. Qon testi MECP2 mutatsiyasining mavjudligini istisno qilishi yoki istisno qilishi mumkin, ammo bu mutatsiya boshqa kasalliklarda ham mavjud.[51]

Klassik tashxis qo'yish uchun tashxisni aniqlashning barcha to'rtta mezonlari, shuningdek, tashxisni istisno qilish uchun ikkita mezon bajarilishi kerak. Qo'llab-quvvatlovchi mezonlar ham mavjud bo'lishi mumkin, ammo tashxis qo'yish uchun talab ular qilinmaydi. Atipik yoki variantli tashxis qo'yish uchun tashxisni aniqlash uchun to'rtta mezondan kamida ikkitasi, shuningdek, o'n bitta qo'llab-quvvatlovchi mezondan beshtasi mavjud bo'lishi kerak. Simptomlarning regressiya davri, so'ngra tiklanish yoki simptomlarning barqarorlashuvi ham sodir bo'lishi kerak.[51] Bolalarga ko'pincha autizm, miya yarim falaj yoki rivojlanish kechikishining boshqa shakllari bilan noto'g'ri tashxis qo'yiladi. MECP2 mutatsiyasiga ijobiy test tashxis qo'yish uchun yetarli emas.[51]

Belgilar [51]

  • Nozik vosita ko'nikmalaridan foydalanishning kamayishi yoki yo'qolishi
  • Og'zaki nutqning kamayishi yoki yo'qolishi
  • Yurish holatida buzilishlar
  • Qo'llarni siqish / siqish yoki qarsak chalish / urish kabi takrorlanadigan qo'l harakatlarida buzilishlar

Cheklovlari[51]

  • Shikastlangan yoki anoksik/gipoksik miya shikastlanishi, neyrometabolik kasallik yoki simptomlarni yaxshiroq tushuntirishi mumkin bo'lgan og'ir infektsiya
  • Hayotning birinchi olti oyida anormal psixomotor rivojlanish

Mezonlar[51]

  • Uyg'onganida nafas olishning buzilishi
  • Uyg'oq paytida bruksizm
  • Buzilgan uyqu rejimi
  • Anormal mushak tonusi
  • Periferik vazomotor buzilishlar
  • Skolioz/kifoz
  • O'sishning kechikishi
  • Kichkina sovuq qo'llar va oyoqlar
  • Nomaqbul kulish/qichqirish afsunlari
  • Og'riqqa reaktsiyaning pasayishi
  • Ko'z bilan intensiv aloqa (ko'zni ishora qilish)

Differensial diagnostika

Rett sindromining autizmga o'xshash belgilari: •qichqirish •ko'p yig'lash

•ko'z bilan aloqa qilishdan qochish

•ijtimoiy / hissiy o'zaro munosabatning yo'qligi

•ijtimoiy shovqinni tartibga solish uchun og'zaki bo'lmagan xatti-harakatlardan foydalanish sezilarli darajada buzilgan

•nutqni yo'qotish

•hissiy muammolar

•uyqu regressiyasi

Miya falajida ham mavjud bo'lgan Rett sindromining belgilari (Rett sindromida kuzatiladigan turdagi regressiya miya yarim falajida g'ayrioddiy bo'ladi; bu chalkashlik kamdan-kam hollarda bo'lishi mumkin):


•bo'yi past bo'lishi mumkin, ba'zan yurish qiyinligi yoki yutish qiyinligi tufayli noto'g'ri ovqatlanish tufayli g'ayrioddiy tana nisbatlariga ega. •gipotoniya

•kechikish yoki yurish qobiliyatining yo'qligi

•yurish / harakatdagi qiyinchiliklar

•ataksiya

•ba'zilarida mikrosefali - g'ayritabiiy darajada kichik bosh, yomon bosh o'sishi

•oshqozon-ichak muammolari

•spastisitning ba'zi shakllari

•xorea - qo'l yoki yuz mushaklarining spazmodik harakatlari

•distonia

•bruksizm - tishlarni maydalanishi

Davolash

Hozirda Rett sindromini davolash mumkin emas. [2] Davolash funktsiyani yaxshilashga va simptomlarni bartaraf etishga qaratilgan. [2] Ko'p intizomli jamoaviy yondashuv odatda insonni hayot davomida davolash uchun ishlatiladi. Bu jamoa birlamchi tibbiy yordam shifokori, fizioterapevt, kasb-hunar terapevti, defektolog, ovqatlanish mutaxassisi va akademik va kasbiy sharoitlarda yordam xizmatlarini o'z ichiga olishi mumkin. Ba'zi bolalar skoliozni to'xtatish uchun qavslar, qo'l harakatlarini o'zgartirish uchun shinalar va etarli vaznni saqlashga yordam beradigan ovqatlanish dasturlari kabi maxsus jihozlar va yordamlarga muhtoj bo'lishi mumkin. [2]

To'satdan yurak o'limi xavfi ortishi sababli, yillik skrining EKGda uzoq QT sindromi aniqlanganda, beta-bloker kabi antiaritmik vositalar bilan davolanadi. Fenitoin beta-blokerga qaraganda samaraliroq bo'lishi mumkinligi haqida ba'zi dalillar mavjud. [52]

Rett sindromi (RTT) bilan og'rigan bolalarda nafas olish muammolarini engillashtirish uchun tibbiy aralashuvlar hali ham ishlab chiqilayotgan bo'lsa-da, [53] RTT bilan og'rigan bolalarga profilaktika yoki qutqaruv sifatida nafas olish usullari (masalan, qayta nafas olish maskalari), kislorod etkazib berish yoki invaziv bo'lmagan ventilyatsiya buyurilishi mumkin. nafas olish muolajalari. [54] RTT bilan og'rigan odamlarda oksidlovchi stressning yuqori darajasi ularning kardiorespirator salomatligi va funksionalligiga ta'sirini kuchaytiradi, [53] to'satdan yurak o'limi xavfini keskin oshiradi - bu anomaliya bilan bog'liq bo'lgan Rett sindromi bo'lgan bolalarda yuzaga kelish xavfi 300 baravar ortadi. [55] Shu sababli, RTT bo'lgan bolalarda nafas olishning atipik xatti-harakatlarini diqqat bilan kuzatib borish, hayotni saqlab qolish uchun nafas olishni yaxshilash asboblari va tavsiya etilgan strategiyalardan samarali foydalanishga ishonch hosil qilish juda muhimdir. [56]

Belgilangan davolash usullari bola tomonidan ifodalangan nafas olish xarakterli fenotipiga qarab farq qilishi mumkin. Shifokorlar uchta asosiy RTT nafas olish fenotipini aniqladilar; kuchli nafas olish, zaif nafas olish va apneustik nafas olish. [57] Kuchli nafas olish uchun, masalan, bola uyg'oq bo'lganda, nafas olish maskalari ishlatilishi mumkin. [57]

Patogen MECP2 mutatsiyasiga ega bo'lgan erkaklar odatda birinchi 2 yil ichida og'ir ensefalopatiyadan vafot etadilar, agar ularda bir yoki bir nechta qo'shimcha X xromosomalari bo'lmasa yoki somatik mozaika bo'lmasa.

Kasallik bilan og'rigan erkak homilalar kamdan-kam hollarda muddatgacha omon qoladi. Kasallikni qo'zg'atuvchi gen X xromosomasida joylashganligi sababli, X xromosomasida MECP2 mutatsiyasi bilan tug'ilgan ayolda xuddi shu genning go'yoki normal nusxasi bo'lgan boshqa X xromosoma bo'lsa, X xromosomasida mutatsiyaga uchragan erkakda esa yo'q. boshqa X xromosoma, faqat Y xromosoma; shuning uchun uning normal geni yo'q. MECP2 mutatsiyasidan kelib chiqadigan g'ayritabiiy oqsillarga qo'shimcha ravishda normal oqsillarni ta'minlaydigan normal gen bo'lmasa, XY karyotipli erkak homila kasallikning rivojlanishini sekinlashtira olmaydi, shuning uchun MECP2 mutatsiyasiga ega bo'lgan ko'plab erkak homilalar muddatgacha omon qololmaydi. .

Biroq, MECP2 mutatsiyasiga ega bo'lgan urg'ochilar mutant bo'lmagan xromosomaga ega bo'lib, ular uzoqroq yashashlari uchun etarli miqdorda normal protein beradi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, Rett sindromi bo'lgan erkaklar Klinefelter sindromidan kelib chiqishi mumkin, bunda erkak XXY karyotipiga ega.[58] Shunday qilib, mutant bo'lmagan MECP2 geni Rett ta'sirlangan embrionning aksariyat hollarda omon qolishi uchun zarur va embrion, erkak yoki ayol, boshqa X xromosomaga ega bo'lishi kerak.

Biroq, MECP2 mutatsiyasiga ega (ayollarda klassik Rett sindromi bilan bog'liq) 46,XY karyotipli erkaklarning bir necha holatlari mavjud bo'lib, ular neonatal ensefalopatiyadan ta'sirlangan va 2 yoshgacha vafot etgan.[59] Erkaklarda Rett sindromining tez-tezligi noma'lum, bu qisman Rett sindromi bilan bog'liq MECP2 mutatsiyalari bo'lgan erkak homilalarning omon qolish darajasi pastligi va qisman MECP2 mutatsiyasidan kelib chiqqan va Rett sabab bo'lgan belgilar o'rtasidagi farqlarga bog'liq.[59]

Ayollar 40 yilgacha yoki undan ko'proq umr ko'rishlari mumkin. Rett sindromi bo'yicha laboratoriya tadqiqotlari anormalliklarni ko'rsatishi mumkin, masalan:

  • 2 yoshdan boshlab EEG anormalliklari
  • atipik miya glikolipidlari
  • CSF <i id="mwAfg">beta-</i> endorfin va glutamatning yuqori darajalari
  • P moddasining kamayishi
  • CSF nerv o'sish omillari darajasining pasayishi

O'limlarning katta qismi to'satdan sodir bo'ladi, ammo ularning aksariyatida aniqlanmaydigan sabablar yo'q; Ba'zi hollarda o'limga olib keladigan omillar:

  • spontan miya sopi disfunktsiyasi
  • uzoq QT sindromi, qorincha taxikardiyasi yoki boshqa aritmiyalar tufayli yurak tutilishi [60]
  • tutilishlar
  • oshqozon teshilishi

Tarix

Vena shahridagi pediatr Andreas Rett bu holatni birinchi marta 1966 yilda tasvirlab bergan[2][3] Uning yozuvlari nemis tilida bo'lganligi sababli, ular ingliz tilida so'zlashadigan dunyoda keng tarqalmagan. [4] Shvetsiyalik pediatr Bengt Hagberg 1983 yilda inglizcha maqola chop etdi va bu holatni Rett sharafiga nomladi.[4] 1999 yilda livanlik amerikalik shifokor Xuda Zog'bi ushbu holatni keltirib chiqaradigan mutatsiyani topdi.[4][5]

Tadqiqot

Oddiy MECP2 genining tartibga solinadigan ifodasiga erishish uchun hayvonlar modellarida gen terapiyasi o'rganilmoqda.[2] 2022-yil mart oyida Taysha gen terapiyasi Rett sindromi boʻlgan katta yoshli ayollar uchun tadqiqot gen terapiyasini klinik sinovdan oʻtkazish uchun Kanada sogʻliqni saqlash tashkilotidan Klinik sinov arizasi (CTA) ruxsatini olganliklarini eʼlon qildi [61]

Badiiy adabiyotda

2021-yil avgust oyida britaniyalik yozuvchi Viktoriya Skottning “Patience ”(Sabr) romani Zevs rahbari tomonidan nashr etildi.[62] Romanda Rett sindromi bilan kasallangan qahramon tasvirlangan va gen terapiyasidagi so'nggi o'zgarishlar o'rganilgan.

«Manbalar»

Tashqi havolalar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „Rett syndrome“ (en). Genetics Home Reference (2013-yil dekabr). 2017-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "GHR2013" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 2,25 2,26 2,27 2,28 2,29 2,30 2,31 2,32 2,33 2,34 2,35 2,36 2,37 „Rett Syndrome Fact Sheet“. National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 2017-yil 14-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 14-oktyabr. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "NIH2017" defined multiple times with different content
  3. ↑ 3,0 3,1 Rett, A. (1966-09-10). "[On an unusual brain atrophy syndrome in hyperammonemia in childhood]" (de). Wiener Medizinische Wochenschrift 116 (37): 723–726. ISSN 0043-5341. PMID 5300597.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Rett1966" defined multiple times with different content
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Percy, Alan (January 2014). "The American History of Rett Syndrome". Pediatric Neurology 50 (1): 1–3. doi:10.1016/j.pediatrneurol.2013.08.018. PMID 24200039. PMC 3874243. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3874243.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Per2013" defined multiple times with different content
  5. ↑ 5,0 5,1 Amir, Ruthie; Van den Veyver, Ignatia; Wan, Mimi; Tran, Charles; Francke, Uta; Zoghbi, Huda (1999). "Rett syndrome is caused by mutations in X-linked MECP2, encoding methyl-CpG-binding protein 2". Nature Genetics 23 (2): 185–8. doi:10.1038/13810. PMID 10508514.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Huda1999" defined multiple times with different content
  6. ↑ Neul, Jeffrey l.; Kaufmann, Walter E.; Glaze, Daniel G.; Christodoulou, John; Clarke, Angus J.; Bahi-Buisson, Nadia; Leonard, Helen; Bailey, Mark E. S. et al. (2010). "Rett syndrome: Revised diagnostic criteria and nomenclature". Annals of Neurology 68 (6): 944–50. doi:10.1002/ana.22124. PMID 21154482. PMC 3058521. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3058521. 
  7. ↑ Ariani, Francesca; Hayek, Giuseppe; Rondinella, Dalila; Artuso, Rosangela; Mencarelli, Maria Antonietta; Spanhol-Rosseto, Ariele; Pollazzon, Marzia; Buoni, Sabrina et al. (11 July 2008). "FOXG1 is Responsible for the Congenital Variant of Rett Syndrome". The American Journal of Human Genetics 83 (1): 89–93. doi:10.1016/j.ajhg.2008.05.015. PMID 18571142. PMC 2443837. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2443837. 
  8. ↑ Zappella, Michele (1992). "The rett girls with preserved speech". Brain and Development 14 (2): 98–101. doi:10.1016/S0387-7604(12)80094-5. PMID 1621933. 
  9. ↑ Skjeldal, O. H.; Von Tetzchner, S.; Jacobsen, K.; Smith, L.; Heiberg, A. (2007). "Rett Syndrome - Distribution of Phenotypes with Special Attention to the Preserved Speech Variant". Neuropediatrics 26 (2): 87. doi:10.1055/s-2007-979732. PMID 7566462. 
  10. ↑ Sørensen, E.; Viken, B. (1995-02-20). "[Rett syndrome a developmental disorder. Presentation of a variant with preserved speech]" (no). Tidsskrift for den Norske Laegeforening 115 (5): 588–590. ISSN 0029-2001. PMID 7900110. 
  11. ↑ Zappella, M (1997). "The preserved speech variant of the Rett complex: A report of 8 cases". European Child & Adolescent Psychiatry 6 Suppl 1: 23–5. PMID 9452915. 
  12. ↑ Renieri, A.; Mari, F.; Mencarelli, M.A.; Scala, E.; Ariani, F.; Longo, I.; Meloni, I.; Cevenini, G. et al. (March 2009). "Diagnostic criteria for the Zappella variant of Rett syndrome (the preserved speech variant)". Brain and Development 31 (3): 208–16. doi:10.1016/j.braindev.2008.04.007. PMID 18562141. 
  13. ↑ Buoni, Sabrina; Zannolli, Raffaella; De Felice, Claudio; De Nicola, Anna; Guerri, Vanessa; Guerra, Beatrice; Casali, Stefania; Pucci, Barbara et al. (May 2010). "EEG features and epilepsy in MECP2-mutated patients with the Zappella variant of Rett syndrome". Clinical Neurophysiology 121 (5): 652–7. doi:10.1016/j.clinph.2010.01.003. PMID 20153689. 
  14. ↑ Huppke, Peter; Held, Melanie; Laccone, Franco; Hanefeld, Folker (2003). "The spectrum of phenotypes in females with Rett Syndrome". Brain and Development 25 (5): 346–51. doi:10.1016/S0387-7604(03)00018-4. PMID 12850514. 
  15. ↑ Gillberg, d. (1997). "Communication in Rett syndrome complex". European Child & Adolescent Psychiatry 6 Suppl 1: 21–2. PMID 9452914. 
  16. ↑ Zappella, Michele; Gillberg, Christopher; Ehlers, Stephan (1998). "The preserved speech variant: A subgroup of the Rett complex: A clinical report of 30 cases". Journal of Autism and Developmental Disorders 28 (6): 519–26. doi:10.1023/A:1026052128305. PMID 9932238. 
  17. ↑ Guy, J.; Gan, J.; Selfridge, J.; Cobb, S.; Bird, A. (2007). "Reversal of Neurological Defects in a Mouse Model of Rett Syndrome". Science 315 (5815): 1143–7. doi:10.1126/science.1138389. PMID 17289941. PMC 7610836. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=7610836. 
  18. ↑ Trappe, R.; Laccone, F.; Cobilanschi, J.; Meins, M.; Huppke, P.; Hanefeld, F.; Engel, W. (2001). "MECP2 Mutations in Sporadic Cases of Rett Syndrome Are Almost Exclusively of Paternal Origin". The American Journal of Human Genetics 68 (5): 1093–101. doi:10.1086/320109. PMID 11309679. PMC 1226090. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1226090. 
  19. ↑ Zoghbi, Huda Y.; Van Den Veyver, Ruthie E.; Wan, Ignatia B.; Tran, Mimi; Francke, Charles Q.; Zoghbi, Uta (1999). "Rett syndrome is caused by mutations in X-linked MECP2, encoding methyl-CpG-binding protein 2". Nature Genetics 23 (2): 185–8. doi:10.1038/13810. PMID 10508514. 
  20. ↑ „Rett syndrome“. Genetics Home Reference. 2016-yil 27-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 29-may.
  21. ↑ Merwick, Aine; O'Brien, Margaret; Delanty, Norman (2012). "Complex single gene disorders and epilepsy" (en). Epilepsia 53 (s4): 81–91. doi:10.1111/j.1528-1167.2012.03617.x. ISSN 1528-1167. PMID 22946725. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1528-1167.2012.03617.x. 
  22. ↑ Zoghbi, Huda Y.; Milstien, Sheldon; Butler, Ian J.; Smith, E. O'Brian; Kaufman, Seymour; Glaze, Daniel G.; Percy, Alan K. (1989). "Cerebrospinal fluid biogenic amines and biopterin in Rett syndrome". Annals of Neurology 25 (1): 56–60. doi:10.1002/ana.410250109. PMID 2913929. 
  23. ↑ 23,0 23,1 Roux, Jean-Christophe; Villard, Laurent (2009). "Biogenic Amines in Rett Syndrome: The Usual Suspects". Behavior Genetics 40 (1): 59–75. doi:10.1007/s10519-009-9303-y. PMID 19851857.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Roux JC" defined multiple times with different content
  24. ↑ Hokfelt, T. „Distribution maps of tyrosine-hydroxylase-immunoreactive neurons in the rat brain“,. Handbook of Chemical Neuroanatomy, Classical Transmitters in the CNS, Part I Bjorklund: . New York: Elsevier, 1984 — 277–379 bet. 
  25. ↑ Berridge, Craig W; Waterhouse, Barry D (2003). "The locus coeruleus–noradrenergic system: Modulation of behavioral state and state-dependent cognitive processes". Brain Research Reviews 42 (1): 33–84. doi:10.1016/S0165-0173(03)00143-7. PMID 12668290. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Taneja, P.; Ogier, M.; Brooks-Harris, G.; Schmid, D. A.; Katz, D. M.; Nelson, S. B. (2009). "Pathophysiology of Locus Ceruleus Neurons in a Mouse Model of Rett Syndrome". Journal of Neuroscience 29 (39): 12187–95. doi:10.1523/JNEUROSCI.3156-09.2009. PMID 19793977. PMC 2846656. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2846656.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Taneja" defined multiple times with different content
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Roux, Jean-Christophe; Panayotis, Nicolas; Dura, Emmanuelle; Villard, Laurent (2009). "Progressive noradrenergic deficits in the locus coeruleus of Mecp2 deficient mice". Journal of Neuroscience Research 88 (7): 1500–9. doi:10.1002/jnr.22312. PMID 19998492.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Roux" defined multiple times with different content
  28. ↑ Björklund, A. „Dopamine-containing systems in the CNS“,. Handbook of Chemical Neuroanatomy, Classical Transmitters in the CNS, Part l Björklund: . New York: Elsevier, 1984 — 55–122 bet. 
  29. ↑ Hokfelt, T. „Distribution maps of tyrosine-hydroxylase-immunoreactive neurons in the rat brain“,. Handbook of Chemical Neuroanatomy, Classical Transmitters in the CNS, Part I Björklund: . New York: Elsevier, 1984 — 277–379 bet. 
  30. ↑ Björklund, Anders; Dunnett, Stephen B. (2007). "Dopamine neuron systems in the brain: An update". Trends in Neurosciences 30 (5): 194–202. doi:10.1016/j.tins.2007.03.006. PMID 17408759. 
  31. ↑ Parent, André; Hazrati, Lili-Naz (1995). "Functional anatomy of the basal ganglia. I. The cortico-basal ganglia-thalamo-cortical loop". Brain Research Reviews 20 (1): 91–127. doi:10.1016/0165-0173(94)00007-C. PMID 7711769. 
  32. ↑ Gerfen, Charles R. (2000). "Molecular effects of dopamine on striatal-projection pathways". Trends in Neurosciences 23 (10 Suppl): S64–70. doi:10.1016/S1471-1931(00)00019-7. PMID 11052222. 
  33. ↑ Lees, Andrew J; Hardy, John; Revesz, Tamas (2009). "Parkinson's disease". The Lancet 373 (9680): 2055–66. doi:10.1016/S0140-6736(09)60492-X. PMID 19524782. 
  34. ↑ Dauer, William; Przedborski, Serge (2003). "Parkinson's Disease". Neuron 39 (6): 889–909. doi:10.1016/S0896-6273(03)00568-3. PMID 12971891. 
  35. ↑ Jenner, Peter (2009). "Functional models of Parkinson's disease: A valuable tool in the development of novel therapies". Annals of Neurology 64: S16–29. doi:10.1002/ana.21489. PMID 19127585. 
  36. ↑ Fitzgerald, Patricia M.; Jankovic, Joseph; Percy, Alan K. (1990). "Rett syndrome and associated movement disorders". Movement Disorders 5 (3): 195–202. doi:10.1002/mds.870050303. PMID 2388636. 
  37. ↑ Neul, Jeffrey L.; Zoghbi, Huda Y. (2004). "Rett Syndrome: A Prototypical Neurodevelopmental Disorder". The Neuroscientist 10 (2): 118–28. doi:10.1177/1073858403260995. PMID 15070486. 
  38. ↑ Segawa, Masaya (2005). "Early motor disturbances in Rett syndrome and its pathophysiological importance". Brain and Development 27: S54–S58. doi:10.1016/j.braindev.2004.11.010. PMID 16182486. 
  39. ↑ Guy, Jacky; Hendrich, Brian; Holmes, Megan; Martin, Joanne E.; Bird, Adrian (2001). "A mouse Mecp2-null mutation causes neurological symptoms that mimic Rett syndrome". Nature Genetics 27 (3): 322–6. doi:10.1038/85899. PMID 11242117. 
  40. ↑ Chen, Richard Z.; Akbarian, Schahram; Tudor, Matthew; Jaenisch, Rudolf (2001). "Deficiency of methyl-CpG binding protein-2 in CNS neurons results in a Rett-like phenotype in mice". Nature Genetics 27 (3): 327–31. doi:10.1038/85906. PMID 11242118. 
  41. ↑ Nan, X; Ng, H. H.; Johnson, C. A.; Laherty, C. D.; Turner, B. M.; Eisenman, R. N.; Bird, A (1998). "Transcriptional repression by the methyl-CpG-binding protein MeCP2 involves a histone deacetylase complex". Nature 393 (6683): 386–9. doi:10.1038/30764. PMID 9620804. 
  42. ↑ Ricceri, Laura; De Filippis, Bianca; Laviola, Giovanni (2008). "Mouse models of Rett syndrome: From behavioural phenotyping to preclinical evaluation of new therapeutic approaches". Behavioural Pharmacology 19 (5–6): 501–17. doi:10.1097/FBP.0b013e32830c3645. PMID 18690105. 
  43. ↑ Samaco, R. C.; Mandel-Brehm, C.; Chao, H.-T.; Ward, C. S.; Fyffe-Maricich, S. L.; Ren, J.; Hyland, K.; Thaller, C. et al. (2009). "Loss of MeCP2 in aminergic neurons causes cell-autonomous defects in neurotransmitter synthesis and specific behavioral abnormalities". Proceedings of the National Academy of Sciences 106 (51): 21966–71. doi:10.1073/pnas.0912257106. PMID 20007372. PMC 2799790. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2799790. 
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Panayotis, Nicolas; Pratte, Michel; Borges-Correia, Ana; Ghata, Adeline; Villard, Laurent; Roux, Jean-Christophe (2011). "Morphological and functional alterations in the substantia nigra pars compacta of the Mecp2-null mouse". Neurobiology of Disease 41 (2): 385–97. doi:10.1016/j.nbd.2010.10.006. PMID 20951208. 
  45. ↑ Sun, Yi E.; Wu, Hao (2006). "The Ups and Downs of BDNF in Rett Syndrome". Neuron 49 (3): 321–3. doi:10.1016/j.neuron.2006.01.014. PMID 16446133. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Sharifi O, Yasui DH.
  47. ↑ Ehrhart, Friederike; Coort, Susan L. M.; Cirillo, Elisa; Smeets, Eric; Evelo, Chris T.; Curfs, Leopold M. G. (25 November 2016). "Rett syndrome – biological pathways leading from MECP2 to disorder phenotypes". Orphanet Journal of Rare Diseases 11 (1): 158. doi:10.1186/s13023-016-0545-5. PMID 27884167. PMC 5123333. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5123333. 
  48. ↑ Tsai, Luke Y. (1992). "Is Rett syndrome a subtype of pervasive developmental disorders?". Journal of Autism and Developmental Disorders 22 (4): 551–61. doi:10.1007/BF01046327. PMID 1483976. https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/44607/1/10803_2005_Article_BF01046327.pdf. 
  49. ↑ Abbeduto, Leonard. Chapter 8. Neurodevelopmental Disorders, The American Psychiatric Publishing Textbook of Psychiatry, 6 Hales: , Arlington, VA: American Psychiatric Publishing, 18 March 2014. DOI:10.1176/appi.books.9781585625031.rh08. ISBN 978-1-58562-444-7. 
  50. ↑ 50,0 50,1 „Rett syndrome Tests and diagnosis“ (en). Mayo Clinic. 2017-yil 30-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 51,3 51,4 51,5 „About Rett syndrome - Rett Syndrome Diagnosis“ (en-us). www.rettsyndrome.org. International Rett Syndrome Foundation. 2017-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 10-may. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  52. ↑ McCauley, Mark D.; Wang, Tiannan; Mike, Elise; Herrera, Jose; Beavers, David L.; Huang, Teng-Wei; Ward, Christopher S.; Skinner, Steven et al. (2011-12-14). "Pathogenesis of Lethal Cardiac Arrhythmias in Mecp2 Mutant Mice: Implication for Therapy in Rett Syndrome" (en). Science Translational Medicine 3 (113): 113ra125. doi:10.1126/scitranslmed.3002982. ISSN 1946-6234. PMID 22174313. PMC 3633081. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3633081. 
  53. ↑ 53,0 53,1 Mackay, Jessica; Downs, Jenny; Wong, Kingsley; Heyworth, Jane; Epstein, Amy; Leonard, Helen (2017). "Autonomic breathing abnormalities in Rett syndrome: caregiver perspectives in an international database study". Journal of Neurodevelopmental Disorders 9: 15. doi:10.1186/s11689-017-9196-7. ISSN 1866-1947. PMID 28465761. PMC 5410057. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5410057. 
  54. ↑ Harish Kumar, S. (2017-01-19). "Cardio respiratory physiotherapy management in Rett's syndrome - Literature review". International Journal of Pharma and Bio Sciences: 5. https://www.researchgate.net/publication/344295987. 
  55. ↑ Kyle, Stephanie M.; Vashi, Neeti; Justice, Monica J. (February 2018). "Rett syndrome: a neurological disorder with metabolic components". Open Biology 8 (2): 170216. doi:10.1098/rsob.170216. ISSN 2046-2441. PMID 29445033. PMC 5830535. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5830535. 
  56. ↑ De Felice, Claudio; Maffei, Silvia; Signorini, Cinzia; Leoncini, Silvia; Lunghetti, Stefano; Valacchi, Giuseppe; D'Esposito, Maurizio; Filosa, Stefania et al. (April 2012). "Subclinical myocardial dysfunction in Rett syndrome". European Heart Journal -Cardiovascular Imaging 13 (4): 339–345. doi:10.1093/ejechocard/jer256. ISSN 2047-2412. PMID 22113206. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22113206/. 
  57. ↑ 57,0 57,1 Smeets, Eric E. J.; Julu, Peter O. O.; Waardenburg, Dick van; Engerström, Ingegerd Witt; Hansen, Stig; Apartopoulos, Flora; Curfs, Leopold M. G.; Schrander-Stumpel, Connie T. R. M. (2006-11-01). "Management of a severe forceful breather with Rett Syndrome using carbogen" (English). Brain and Development 28 (10): 625–632. doi:10.1016/j.braindev.2006.04.010. ISSN 0387-7604. PMID 16765005. https://www.brainanddevelopment.com/article/S0387-7604(06)00113-6/abstract. 
  58. ↑ Schwartzman, J. S.; Bernardino, Andrea; Nishimura, Agnes; Gomes, Raquel R.; Zatz, Mayana (2001). "Rett Syndrome in a Boy with a 47,XXY Karyotype Confirmed by a Rare Mutation in the MECP2 Gene". Neuropediatrics 32 (3): 162–4. doi:10.1055/s-2001-16620. PMID 11521215. 
  59. ↑ 59,0 59,1 Hardwick, Simon A; Reuter, Kirsten; Williamson, Sarah L; Vasudevan, Vidya; Donald, Jennifer; Slater, Katrina; Bennetts, Bruce; Bebbington, Ami et al. (2007). "Delineation of large deletions of the MECP2 gene in Rett syndrome patients, including a familial case with a male proband". European Journal of Human Genetics 15 (12): 1218–29. doi:10.1038/sj.ejhg.5201911. PMID 17712354. 
  60. ↑ Acampa, M.; Guideri, F. (May 2006). "Cardiac disease and Rett syndrome". Archives of Disease in Childhood 91 (5): 440–443. doi:10.1136/adc.2005.090290. ISSN 1468-2044. PMID 16632674. PMC 2082747. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2082747. 
  61. ↑ {{Yangiliklar manbasi}} andozasidan foydalanishda title= parametri belgilanishi kerak.
  62. ↑ „title“ (en). Head of Zeus. Qaraldi: 2022-yil 7-may. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Rett_sindromi&oldid=2759725" dan olindi