Aleksandr Yevseyevich Braunshteyn: Versiyalar orasidagi farq
„Alexander E. Braunstein“ sahifasi tarjima qilib yaratildi |
(Farq yoʻq)
|
21-Iyun 2022, 16:31 dagi koʻrinishi
| Aleksandr Yevseyevich Braunshteyn | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
1902-yil 13(26)-may |
| Vafoti | 1986-yil 1-iyul (84 yoshda) |
| Fuqaroligi |
 Sovet Ittifoqi |
| Kasbi | Biokimyo |
Aleksandr Yevseyevich Braunshteyn (1902-1986) - sovet biokimyogari. U Mariya Kritzman bilan birgalikda fermentativ transaminatsiyani va uning B6 vitaminiga bog'liqligini kashf etgani bilan mashhur. Braunshteyn va amerikalik olim Esmond Emerson Snell "B6 vitaminining otalari" sifatida tilga olinadi.[1]
Yoshligi va ta'lim
Braunshteyn 1902-yilda Ukrainaning Xarkiv shahrida (o'sha paytda Xarkov) tug'ilgan. Uning otasi oftalmolog edi. Dastlabki ta'limda u tillarni o'rganishga ishtiyoq ko'rsatdi, kimyoni o'rganishga qiziqdi. Oxir-oqibat 1920-yilda Xarkov davlat tibbiyot institutida tibbiyot bo'yicha o'qishni boshladi. Keyin u Moskvaga ko'chib o'tdi va 1928-yilda Vladimir Engelgardt rahbarligida fan nomzodi ilmiy darajasini oldi.[2]
Akademik martaba
Braunshteyn o'zining dastlabki ilmiy faoliyatini Sog'liqni saqlash xalq komissarligida boshladi. 1936-yilda u A.M.Gorkiy nomidagi Eksperimental tibbiyot institutiga ishga o'tdi. 1945-yilda, Ikkinchi jahon urushi tugagandan so'ng, u o'sha paytdagi yangi SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasi qoshidagi Biologik va tibbiy kimyo institutida laboratoriyaga rahbarlik qildi. 1959-yilda uning sobiq fan nomzodi darajasi uchun maslahatchisi Engelxardt yangi radiatsiya va fizik-kimyoviy biologiya institutini (keyinchalik molekulyar biologiya instituti) tashkil etdi. Braunshteyn u yerda laboratoriyani boshqargan.[2]
Ilmiy tadqiqotlari
Braunshteynning eng mashhur ishi fermentativ transaminatsiyaga va B6 vitaminining (ayniqsa, uning piridoksal fosfat shaklida) bu reaktsiyalarda kofaktor sifatidagi roliga qaratilgan. Braunshteyn Mariya Kritsman bilan birgalikda 1937-yildan boshlangan bir qator ilmiy maqolalarida transaminatsiya hodisasini kashf etdi va uning biologik ahamiyatini bayon qildi.[3] Keyinchalik Braunshteyn va Esmond Emerson Snell tadqiqot guruhlari piridoksal fosfat (PLP) sifatida tanilgan B6 vitaminining biologik faol shakliga bog'liq bo'lgan fermentlarning umumiy katalitik mexanizmini mustaqil ravishda tavsiflab berdilar.[4] O'zining keyingi faoliyatida Braunshteyn rentgen kristallografiyasiga e'tibor qaratdi va transaminaza fermentlarining tuzilishini yechishga harakat qildi.[2]
O'limidan so'ng Braunshteyn hamkasblari tomonidan ilmiy rahbarligi uchun tan olingan. Uning tillar bo'yicha mahorati butun faoliyati davomida, ingliz tili ilmiy til sifatida unchalik mustahkamlanmagan bir paytda xalqaro uchrashuvlarni osonlashtirgani sifatida eslab qolindi. Braunshteyn rus va ingliz tilidagi ilmiy jurnallarda nashr etish bilan bir qatorda ilmiy asarlarni ham tarjima qilgan.[5]
Mukofotlar va unvonlar
- Fan va texnologiya sohasidagi Stalin mukofoti (1941) [2]
- SSSR Tibbiyot fanlari akademiyasining aʼzosi (1945) [2]
- Germaniya Milliy Fanlar Akademiyasi aʼzosi (1958) [6]
- Amerika sanʼat va fanlar akademiyasining xorijiy faxriy aʼzosi (1961)
- Sovet Ittifoqi Fanlar akademiyasining haqiqiy aʼzosi (1964) [2]
- Sotsialistik Mehnat Qahramoni (1972)
- Lenin ordeni (1972)
- Milliy Fanlar Akademiyasi xorijiy aʼzosi (1974) [7]
- Lenin mukofoti (1980)
- Uch Mehnat Qizil Bayroq ordeni
Uning B6 vitamini biokimyosini o'rganishga qo'shgan hissasini e'tirof etgan holda, 1987-yilda piridoksal kataliz bo'yicha muntazam xalqaro simpoziumlar seriyasidagi uchrashuvlar Braunshteyn xotirasiga bag'ishlangan.[1][5]
Manbalar
- ↑ 1,0 1,1 Hackert, Martin L.; Miles, Edith W.; Reed, Lester J. (2009). "Esmond Emerson Snell: 1914-2003". National Academy of Sciences Biographical Memoirs. http://www.nasonline.org/publications/biographical-memoirs/memoir-pdfs/snell-esmond.pdf. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "nas" defined multiple times with different content - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Demidkina, T.V. (13 May 2002). "Alexander Evseevich Braunstein". Biokhimiya 67 (10). PMID 12484355. http://www.protein.bio.msu.ru/biokhimiya/contents/v67/abs/67101302.html. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "tv" defined multiple times with different content - ↑ Cooper, AJ; Meister, A (April 1989). "An appreciation of Professor Alexander E. Braunstein. The discovery and scope of enzymatic transamination.". Biochimie 71 (4): 387–404. doi:10.1016/0300-9084(89)90169-7. PMID 2503044.
- ↑ Schneider, Gunter; Käck, Helena; Lindqvist, Ylva (January 2000). "The manifold of vitamin B6 dependent enzymes". Structure 8 (1): R1–R6. doi:10.1016/S0969-2126(00)00085-X. PMID 10673430.
- ↑ 5,0 5,1 Meister, Alton „Proceedings of the 7th International Congress on Chemical and Biological Aspects of Vitamin B6 Catalysis“,. Professor Alexander E. Braunstein; Some Reminiscences. Birkhäuser Congress Reports, 1987 — 11–13 bet. ISBN 978-3-0348-9308-4. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "meister" defined multiple times with different content - ↑ „Mitgliederverzeichnis“. Academy of Sciences Leopoldina. Qaraldi: 2016-yil 3-noyabr.
- ↑ „Aleksandr E. Braunstein“. National Academy of Sciences Member Directory. Qaraldi: 2016-yil 3-noyabr.