Uilyam Etti

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
William Etty
Tavalludi 10-mart 1787-yil
Angliya, Buyuk Britaniya
Vafoti 13-noyabr 1849-yil(1849-11-13)
(62 yoshda)
Angliya, Buyuk Britaniya va Irlandiya
Fuqaroligi United Kingdom of Great Britain and Ireland va Kingdom of Great Britain
Taʼlimi Tomas Lourens
Kasbi Rassom
Otasi Matthew Etty
Onasi Esther Calverley

William Etty (1787 yil 10 mart — 1849 yil 13 noyabr) Qirollik san'at akademiyasining ingliz rassomi, kiyimsiz odamlarning qomatlarini o'z ichiga olgan tarixiy rasmlari bilan mashhur edi.U kiyimsiz va natyurmortlarning birinchi Britaniyalik rassomi edi.Yorkda tug'ilgan, u 12 yoshida maktabni tugatgan va Xullda shogirdikka tushdi.U shogirdlikni yetti yilda tugatdi va Londonga ko'chib o'tdi va u yerda 1807-yilda Qirollik Akademiyasi maktablariga o'qishga kirdi.U yerda u Tomas Lourens qo'l ostida tahsil oldi va boshqa rassomlarning asarlarini nusxalash bo'yicha turli xil mashqlar qildi.Yetti qirollik san'at akademiyasida haqiqiy ranglarni bo'yash qobiliyati uchun hurmatga sazovor bo'lgan, ammo Londondagi birinchi yillarida unchalik tijorat yoki tanqidiy muvaffaqiyatlarga erishmagan edi.1821-yilda chizilgan Ettyning Kleopatraning Kilikiyaga kelishi asari ko‘plab kiyimsiz tasvirlarni aks ettirgan va ko‘rgazmada katta olqishlarga sazovor bo‘lgan edi. Uning muvaffaqiyati tarixiy sahnalarni kiyimsiz odamlar ko'rinishida yana bir nechta tasvirlashga turtki bo'ldi.1820-yillarda Qirollik akademiyasida ko'rgazmasiga qo'ygan asarlarining bittasidan tashqari hammasida kamida bitta kiyimsiz odam qomati bor edi va u odobsizlik bilan shuhrat qozondi.Shunga qaramay, u tijorat sohasida muvaffaqiyat qozondi va tanqidchilar tomonidan e'tirof etildi va 1828-yilda qirollik akademigi etib saylandi, bu o'sha paytda rassom uchun mavjud bo'lgan eng yuqori sharaflardan biri edi.1830-yillarda Etty ko'proq daromad keltiruvchi, ammo unchalik hurmatga sazovor bo'lmagan portret sohasi keng tarqala boshladi va keyinchalik muhim natyurmortlarni chizgan birinchi ingliz rassomiga aylandi.U erkak va ayol kiyimsiz holatidagi rasmlarini bo'yashni davom ettirdi, bu esa matbuotning ayrim elementlari tomonidan qattiq tanqid va qoralanishlarga sabab bo'ldi.

Etti juda uyatchan odam kamdan-kam muloqot qiladi va hech qachon uylanmaydi. 1824-yildan to vafotigacha jiyani Betsi (Elizabet Etty) bilan yashadi.Hatto Londonda ham u tug'ilib o'sgan York shahriga katta qiziqish bildirgan va shaharning birinchi san'at maktabini tashkil etishda va York shahar devorlarini saqlab qolishga muhim rol o'ynagan.

Foni[tahrir | manbasini tahrirlash]

Well-dressed man and an elderly woman
Ser Uotkin Uilyams-Vinn va uning onasi Frensis Shak, Joshua Reynolds, tax.  1768–69. 19-asr boshlarida Reynoldsning uslubi Britaniya san'atida hukmronlik davri.

18-asr oxiri va 19-asr boshlarida Britaniya rassomchiligi Qirollik Badiiy Akademiyasining (RA) birinchi prezidenti Joshua Reynolds (1723–1792) tomonidan kuchli taʼsir koʻrsatdi.Reynolds san'atning maqsadi "o'z sub'ektlarini shunchaki haqiqat bilan cheklanib qolmasdan, she'riy tarzda tasavvur qilish va tasvirlash" va rassomlar Rubens, Paolo Veroneze va Rafael kabi Uyg'onish davri rassomlariga taqlid qilishlari va o'z mavzularini mukammallikka yaqin qilishlari kerak deb hisoblardi[1].Reynolds o'limidan so'ng, uning "San'at to'g'risida" munozaralari rassomning ideallashtirilgan mavzularni bo'yash burchi haqidagi tushunchasini ulug'laydi, Buyuk Britaniyaning san'at bo'yicha asosiy nazariy asari bo'lib qoldi[2].Qirollik akademiyasi Britaniya san'atida ustunlik qildi, har yili Royal Academy yozgi ko'rgazmasi taqvimdagi eng muhim voqealardan biri edi[2].Qirollik akademiyasi, shuningdek, yangi rassomlarni tayyorlashda samarali monopoliyaga ega bo'lgan va tasdiqlangan texnikaga juda tor e'tibor qaratgan holda o'qitiladigan nufuzli Qirollik Akademiyasi san'at maktablarini ham nazorat qildi[2][3]. M.V.Tyorner (Qirollik akademiyasining kuchli tarafdori) kabi rassomlar o'ziga xos britaniyalik uslublarni yaratish uchun Eski ustalar ta'siridan uzoqlasha boshlagan bo'lsalarda, ular Reynolds tomonidan o'rnatilgan tamoyillarga amal qilishdi[4].

O'sha paytda Qirollik akademiyasida va tanqidchilar orasida mavjud bo'lgan fikrlarga ko'ra, rasmning eng nufuzli shakli tarixiy rasm deb hisoblangan, unda badiiy asar hikoyalarni tasvirlaydi. Bunday asarlar britaniyalik rassomlarga o'zlarini o'sha paytda faol bo'lgan Evropa rassomlari, shuningdek, Eski Ustalar bilan teng yoki hatto undan yuqori ko'rsatishga imkon berdi, deb hisoblar edi[5].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Warner 1996, s. 20.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Warner 1996, s. 44.
  3. ↑ Myrone 2011, s. 49.
  4. ↑ Warner 1996, s. 21.
  5. ↑ Burnage 2011e, s. 236.

Bibliography[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Burnage, Sarah „Etty and the Masters“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011a — 154–97 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah „History Painting and the Critics“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011b — 106–54 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah „The Life Class“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011c — 198–227 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah „Painting the Nude and 'Inflicting Divine Vengeance on the Wicked'“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011d — 31–46 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah „Portraiture“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011e — 228–50 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah; Bertram, Beatrice „Chronology“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011 — 20–30 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Burnage, Sarah; Hallett, Mark „Introduction“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011 — 12–16 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Edwards, Jason „Queer and Now: On Etty's 'Autobiography' (1849) and 'Male Nude with Arms Up-Stretched' (c. 1830)“,. William Etty: Art & Controversy. London: Philip Wilson Publishers, 2011 — 91–100 bet. ISBN 978-0-85667-701-4. OCLC 800599710. 
  • Farr, Dennis. William Etty. London: Routledge and Kegan Paul, 1958. OCLC 2470159. 
  • Gilchrist, Alexander. Life of William Etty, R.A.. London: David Bogue, 1855a. OCLC 2135826. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Uilyam_Etti&oldid=4305100" dan olindi