Uch dara to'g'oni

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Three Gorges Dam
三峡大坝

The dam in September 2009
Uch dara to'g'oni is located in Hubei
Uch dara to'g'oni
Location in Hubei Province
Uch dara to'g'oni is located in China
Uch dara to'g'oni
Uch dara to'g'oni (China)
Mamlakat China
Manzil Sandouping, Yiling District, Hubei
Koordinatalar 30°49′23″N 111°00′12″E / 30.82306°N 111.00333°E / 30.82306; 111.00333 G OKoordinatalari: 30°49′23″N 111°00′12″E / 30.82306°N 111.00333°E / 30.82306; 111.00333 G O
Maqsad Flood control, power, navigation
Holat Operational
Qurilish boshlandi December 14, 1994
Ochilish sana 2003[1]
Qurilish narxi ¥203 billion (US$31.765 billion)[2]
Ega(lari) China Yangtze Power (subsidiary of China Three Gorges Corporation)
Toʻgʻon va suv oʻtkazgichlar
Toʻgʻon turi Gravity dam
Impounds Yangtze River
Balandligi 181 m (594 ft)
Uzunlik 2,335 m (7,661 ft)
Kengligi (cho'qqi) 40 m (131 ft)
Kengligi (tayanch) 115 m (377 ft)
Dam hajmi 27.2 million m3 (35.6 million cu yd)
Toʻkilgan joy sigʻimi 116,000 m3/s (4,100,000 cu ft/s)
suv ombori
yaratadi Three Gorges Reservoir
Umumiy sigʻimi 39.3 km3 (31,900,000 acre·ft)
Sugʻorish hududi 1,000,000 km2 (390,000 mi²)
Sirt hududi 1,084 km2 (419 mi²)[3]
Maksimal uzunlik 600 km (370 mi)[4]
Oddiy balandlik 175 m (574 ft)

Uch dara to'g'oni Yangtszi daryosi bo'ylab, Yiling tumani, Yichang, Xubey provinsiyasi, Xitoyning markaziy qismida joylashgan, Uch daraning quyi oqimida joylashgan Sanduping shahri tomonidan o'ralgan gidroelektr to'g'ondir . Uch dara to'g'oni o'rnatilgan quvvati bo'yicha dunyodagi eng katta elektr stantsiyasi bo'lgan (22,500 MW ) 2012 yildan beri. Bor ekan[5][6] Toʻgʻon daryo havzasidagi yillik yogʻingarchilik miqdoriga qarab yiliga oʻrtacha 95±20 TVt/soat elektr energiyasi ishlab chiqaradi.[7] 2020-yilgi kuchli musson yomg‘irlaridan so‘ng to‘g‘onning yillik ishlab chiqarishi deyarli 112 TVt/soatga yetdi va 2016-yilda Itaipu to‘g‘oni tomonidan o‘rnatilgan ~103 TVt/soatlik avvalgi jahon rekordini yangilandi ekan.[8][9]

1944 yilda Amerika Qo'shma Shtatlari Melioratsiya Byurosining bosh loyiha muhandisi Jon L. Savage hududni o'rganib chiqdi va "Yangtzi daryosi loyihasi" uchun to'g'on loyihasini ishlab chiqdi.[10] Taxminan 54 xitoylik muhandis AQShga malaka oshirish uchun jo'nab ketdi. Dastlabki rejalar to'g'onni kemalarni harakatlantirishning o'ziga xos usulini qo'llashni talab qildi: kemalar to'g'onning pastki va yuqori uchlarida joylashgan qulflarga kiradi, keyin esa kranlar kemalarni bir qulfdan ikkinchisiga o'tkazadi. Samaradorlik uchun hunarmandchilik guruhlari birgalikda ko'tariladi. Ushbu yechim suvni tejash samaradorligi uchun ko'rib chiqilganmi yoki muhandislar daryoning to'g'on ustidagi va ostidagi balandlikdagi farqni alternativ usullar uchun juda katta deb hisoblaganligi noma'lum.[11] Ba'zi qidiruv, tadqiqot, iqtisodiy o'rganish va loyihalash ishlari olib borildi, ammo hukumat, Xitoy fuqarolar urushi o'rtasida, 1947 yilda ishni to'xtatdi.

1980-yillarda to'g'on g'oyasi qayta paydo bo'ldi. Butunxitoy xalq vakillari kongressi 1992 yilda to'g'onni ma'qulladi: 2633 delegatdan 1767 nafari yoqlab, 177 nafari qarshi, 664 nafari betaraf va 25 nafar a'zo ovoz bermadi, bu esa qonunchilikni 67,75 foiz ma'qullash darajasining juda pastligini ta'minladi.[12][13] Qurilish 1994 yil 14 dekabrda boshlangan[14] Toʻgʻon 2009-yilda toʻliq ishga tushishi kutilgan edi, biroq qoʻshimcha loyihalar, masalan, oltita qoʻshimcha generatorga ega er osti elektr stansiyasi toʻliq foydalanishni 2012-yilning mayigacha kechiktirdi[15][16][17] Kema lifti 2015-yilda yakunlandi[18][19] To‘g‘on suv omboridagi suv sathini 172.5 m (566 ft) ga ko‘targan edi dengiz sathidan 2008 yil oxiriga qadar va loyihalashtirilgan maksimal 175 m (574 ft) darajagacha 2010 yil oktyabriga qadar.[20][21]

  1. ↑ Ma, Yue. „Three Gorges Dam“. Stanford University (2010-yil 26-noyabr). 2016-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 13-fevral.
  2. ↑ „Three Gorges Dam Hydro Electric Power Plant, China“. Power Technology. 2018-yil 28-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-may.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Three Gorges Project“. Chinese National Committee on Large Dams. 2014-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 1-yanvar.
  4. ↑ Engineering Geology for Society and Territory – Volume 2: Landslide Processes. Springer, 2014 — 1415 bet. ISBN 978-3-319-09057-3. 
  5. ↑ Cleveland, Cutler J.. Handbook of Energy: Chronologies, Top Ten Lists, and Word Clouds. Elsevier Science, November 15, 2013 — 44 bet. ISBN 978-0-12-417019-3. 
  6. ↑ Ehrlich, Robert. Renewable Energy: A First Course. CRC Press, March 13, 2013 — 219 bet. ISBN 978-1-4665-9944-4. 
  7. ↑ „三峡工程2018年发电量、过闸货运量刷新历史纪录-新闻-能源资讯-中国能源网“. china5e.com.
  8. ↑ „China's Three Gorges Dam sets world hydropower production record – China Daily“. spglobal.com (2021-yil 3-yanvar).
  9. ↑ „Itaipu ends 2016 with a historic production of 103.09 million MWh“. Itaipu Bunacional (2017-yil 3-yanvar). 2017-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 16-mart.
  10. ↑ Wolman, Abel. John Lucian Savage Biography. National Academy of Science, 1978. 
  11. ↑ „China's Dream Dam“. Popular Science. Bonnier Corporation (1946-yil iyun), s. 98.
  12. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“. News.rednet.cn. 2011-yil 27-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 16-avgust.
  13. ↑ „人民网--404页面“. 2017-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 28-may.
  14. ↑ Allin, Samuel Robert Fishleigh (November 30, 2004). An Examination of China's Three Gorges Dam Project Based on the Framework Presented in the Report of The World Commission on Dams. Virginia Polytechnic Institute and State University. Archived from the original on July 4, 2010. https://web.archive.org/web/20100704213745/http://scholar.lib.vt.edu/theses/available/etd-12142004-125131/unrestricted/SAllin_010304.pdf. Qaraldi: September 26, 2020. Uch dara to'g'oni]]
  15. ↑ „Final Turbine at China's Three Gorges Dam Begins Testing“. Inventor Spot. 2011-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 15-may.
  16. ↑ Steven Mufson. „The Yangtze Dam: Feat or Folly?“. The Washington Post (1997-yil 9-noyabr). 2010-yil 6-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 23-noyabr.
  17. ↑ „Three Gorges Dam now at full capacity“. China Daily (2012-yil 3-iyul). Qaraldi: 2020-yil 7-dekabr.
  18. ↑ „The world's largest 'L boat lift' Three Gorges Dam successfully tested“ (zh). Chutianjinbao News (2016-yil 14-yanvar). 2016-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 15-fevral.
  19. ↑ „三峡升船机开工建设_荆楚网“. CnHubei (2007-yil 10-noyabr). 2008-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 9-avgust.
  20. ↑ „Water level at Three Gorges Project raised to full capacity“. 2010-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan.
  21. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda sarlavha= parametrini belgilashingiz kerak. „{{{title}}}“. News.sohu.com. 2011-yil 11-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 16-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Uch_dara_to%27g%27oni&oldid=3763005" dan olindi