Joseph Goebbels

Gebbels Yozef Paul (1897.29.10 — 1945.01.05) —1933-yildan fashistlar Germaniyasi targʻibot idorasining boshligʻi. Irqchilik, zoʻravonlik va bosqinchilik urushlarining gʻoyaviy rahnamosi. 1944-yilda yoppasiga harbiy safarbarlik boʻyicha imperiya vakili qilib tayinlangan. Germaniya taslim boʻlishi arafasida oʻzini-oʻzi oʻldirgan. Nyurnberg xalqaro sud jarayonida asosiy natsist harbiy jinoyatchilaridan biri deb topilgan.

1933-yildan 1945-yilgacha-targ'ibot vaziri va imperatorlik madaniyat palatasi prezidenti Gebbels matbuot, radio, kino va nemis madaniyatining boshqa sohalarini boshqarishning barcha zarur vositalarini o'z qo'liga to'pladi. Demagogik ritorika, ommaviy tadbirlarni mohirona sahnalashtirish va zamonaviy texnologiyalardan samarali foydalanish — birinchi navbatda radio va kino — targ'ibot maqsadida u nemis xalqining keng qatlamlarini milliy sotsializm g'oyalari bilan targ'ib qilishga va kommunistlar, sotsial-demokratlar, yahudiylar va cherkov vazirlarini obro'sizlantirishga muvaffaq bo'ldi. Antisemitizm targ'iboti va 1938-yil noyabr pogromi kabi harakatlar davomida u yahudiylarni deportatsiya qilish va yo'q qilishga mafkuraviy tayyorgarlik ko'rdi va shu bilan Xolokostning asosiy g'oyaviy ilhomlantiruvchilaridan biriga aylandi. Uning 1943-yil fevral oyida Berlin sport saroyida qilgan umumiy urush haqidagi mashhur nutqi ommaviy ongni manipulyatsiya qilishning yorqin namunasi bo'lib xizmat qiladi.

1945-yil 30-aprelda Gitler o'z joniga qasd qilganidan so'ng, fyurerning siyosiy vasiyatiga binoan Gebbels uning o'rniga Germaniya reyx kansleri lavozimini egalladi. Bir kun lavozimda bo'lganidan so'ng, u xotini Magda Gebbels bilan birga o'z joniga qasd qildi, u ularning olti farzandini zaharladi.

Gebbels uy nomiga aylandi , u hali ham beadab, uyatsiz tashviqot bilan bog'liq.

Bolalik va yoshlik

Pol Jozef Gebbels 1897-yil 29-oktabrda Dyusseldorf yaqinidagi Menxengladbax janubidagi sanoat shaharchasi Reydtda katolik oilasida tug'ilgan. Otasi: Fritz Gebbels (1867-1929); onasi: Mariya Katarina Odenxauzen (1869-1953). Gebbelsning ajdodlari Axen, Köln va Menxengladbax o'rtasidagi hududda yashagan. Ularning barchasi dehqonlardan edi. Onasi buvisi Yoxanna Mariya Gervers Limburg (Gollandiya) chegara viloyatidan kelgan. Fritz Gebbels fitil fabrikasida ofis xodimi, keyin esa buxgalter bo'lib xizmat qilgan. Jozef Gebbelsning ikkita akasi bor edi, Konrad (1893-1949) va Xans (1895-1947) va ikkita singlisi Elizabet (1901-1915) va Mariya Katarina (1910-1949), u 1938-yilda kinorejissyor Maks Kimmixga uylangan. Katta singlisi Mariya 1896-yilda tug'ilganidan ko'p o'tmay vafot etdi. 1932-yilda Gebbels buvisining yahudiy kelib chiqishi haqidagi mish-mishlarni rad etish uchun oilaviy daraxtini tavsiflovchi risola chiqardi.

Gebbels zaif va kasal bo'lib ulg'aygan va pnevmoniyadan deyarli vafot etgan. To'rt yoshida u o'ng oyog'ining deformatsiyasiga olib kelgan osteomiyelitni boshdan kechirdi — u ichkariga egilgan, chap oyog'idan qalinroq va qisqaroq edi. 10 yoshida u muvaffaqiyatsiz operatsiya qilindi[11]. U oyog'iga metall qavs va maxsus poyabzal kiyib, oqsoqlanib yurgan. Tana nuqsoni unga ko'ngilli bo'lishni xohlagan birinchi jahon urushida qatnashishiga to'sqinlik qildi[12].

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil