Disgrafiya

Disgrafiya — yozish jarayonining qisman oʻziga xos ravishda buzilishi. Harfning optik -fazoviy obrazining turgʻun emasligida, harflaming aralashib ketishi yoki tushib qolishida, soʻzning soʻz tarkibida bayon qilish va gap qurilishida namoyon boʻladi. Oʻqish jarayonidagi buzilish esa agrafiyaga sabab boʻladi Bu nuqsonning asosiy muammosi (SLD) va transkripsiya muammosi, yaʼni u qoʻlda yozish, kodlash va barmoqlarni sinchkovlashtirish (yozish uchun zarur boʻlgan mushaklarning harakatlanishi) bilan bogʻliq yozish buzilishi^[1].

Etimologiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Lotichadan olingan atama boʻlib: Dis-buzilish; grafiya- chizaman yozaman degan maʼnoni bildiradi.

Disgrafiya alomatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Disgrafiyaga chalingan bemorlar qoʻl harakatlari bilan qilinadigan ammallarda: yozishda, tugmani qadashda, poyabzal bogʻichini bogʻlashda, musiqa asboblarini chalishda.^[2] Koʻpincha yozish boʻcha koʻpgina muammolarga duch keladi. Bunda ularda harf va soʻzlarni yozilihsiga qarab kinestetik nazorat qilish meʼyorda boʻlmasligi yaʼni garmmatik- leksik meʼyorlarni farqlay olmaslik ayniqsa yozilish shakli bir biriga oʻxshash harflarni almashtirib yozish kuzatiladi. Masalan: p, q.d, b harflarida qiyinchiliklarga duch kelishadi There is accumulating evidence that in many cases individuals with SLDs and DCD do not outgrow their disorders.^[3]^[4]

Kelib chiqish sabablari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Disgrafiyan va disleksiya alomatlari va kelib chiqishi bir-biriga juda oʻxshash. Disgrafiya XX asrning boshlaridan boshlab alohida oʻrganila boshlandi. Disgrafiya miyaning yozish qobiliyatlarini oʻzlashtirish uchun mas’ul boʻlgan qismiga va koʻrishni idrok etish qismi shikastlanishi natijasida rivojlanishi mumkin, natijada xotira va vizual tahlil qilish qobiliyati buziladi. Disgrafiya sabablariga qoʻl ishidagi baʼzi anamol oʻzgarishlarda yuzaga kelishi mumkin, masalan mushaklarning tonusi (mushaklarning juda koʻp kuchlanishi), ayniqsa barmoqlar va bilaklar holatida, notoʻgʻri yozish shakkllanishi. Disgrafiyaga bolaning psixomotor buzilishlarida, giperaktivlik va nevrozda ham oʻz manbai, Insult ham sabab boʻladi. Shuningdek, bolaning taʼlimiga eʼtibor bermaslik yoki aqliy rivojlanishning buzilishi natijasida yuzaga kelishi mumkin boʻlgan aniqlanmagan disgrafiya deb ataladigan narsa ham mavjud. Disgrafiya koʻpincha DEHB, Tourette sindromi va autizm kabi kasalliklar bilan birga yuzaga keladi. Voyaga yetganlarsda disgarfiyaga nevrologik omillar sasab boʻladi.^[5]

Davolash usullari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Disgrafiyani davolashning uchta usuli mavjud.

Yozishni shakllantirishni ifodalash va taqdim etishning boshqa shakliga almashtirishingiz mumkin. Agar bola vosita buzilishlari bilan kurashsa, u kompyuterda yozishi va oʻz bilimlarini ogʻzaki ravishda etkazishi mumkin. Disgrafiyani davolash shakllaridan biri bu muammoga duchor boʻlgan shaxsga boʻlgan talablarning oʻzgartirish hisoblanadi
Koʻz va diqqatimizni jalb qiladigan maxsus mashqlarni bajartirish va ular uchun nafaqat qalam va qogʻoz varagʻi, balki rangli qalamlar, boʻyoqlar, markerlar, rangli qogʻozlar va boshqa plastik vositalar ham foydali boʻladi.
Disgrafiyani davolash psixolog yoki oʻqituvchi tomonidan ishlab chiqilgan maxsus vazifalar toʻplami yordamida amalga oshirilishi kerak. Bu vazifalar bolaning moyilligi va imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda individual ravishda ishlab chiqilishi kerak.

Quyida biz oʻnta namunali mashqlar toʻplamini taqdim etamiz.

„dangasa sakkizta“ chizish — biz qoʻllarimizni havoda harakatlantiramiz, katta sakkizlikni erkin chizdirish
Tasvirlarning konturlarini flomaster yoki flomaster bilan toʻgʻrilash va qalinlashtirish. Rasm chizigʻiga amal qilinishi kerak.
Shaklni kuzatish. Bu boshida oddiy shakllar bilan kartondan kesilgan shablon boʻlishi mumkin. Bundan tashqari, boladan qogʻozga oʻz qoʻlini yoki oyogʻini chizishni soʻrashingiz mumkin.
Choʻtka, marker, rangli qalam yordamida qogʻoz yoki boshqa vositada katta, erkin harakatlarni chizish.
Muayyan shakldagi varaqning tanlangan bir qismini rang bilan qoplash. sahifaning burchagidagi kvadratni boʻyashni soʻrash mumkin.
Chiziqlarni aniq chizish, tercihen katakli daftarlarda, bu erda bola chizish paytida koʻproq mos yozuvlar nuqtalarini topadi.
Chizmalarni hisoblash va yanada rivojlanganlari uchun: ularni nusxalash, bu rasmga va boʻsh qogʻozga panjara chizish orqali bolaga osonroq boʻlishi mumkin, bu qayta chizish uchun mos yozuvlarni topishga yordam beradi.
Nuqtalarni va belgilangan nuqtalarni qattiq chiziqlar bilan ulash.
Harflarni satrlarda qayta yozdirish — yozishni oʻrganish kabi.
Rasmlarni tegishli tushunchalar bilan bogʻlash. Bir qogʻoz varagʻiga turli xil narsalarni chizib, ularning ismlarini yozilib va boladan ularni moslashtirish va birlashtirishni soʻraladi.

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

1.https://uz.healthy-food-near-me.com/dysgraphia-causes-symptoms-treatment-and-exemplary-exercises-explained/

2.https://en.wikipedia.org/wiki/Dysgraphia

3.https://uz.warbletoncouncil.org/disgrafia-1078

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ Teaching Students with Dyslexia and Dysgraphia: Lessons from Teaching and Science. Baltimore, Maryland: Paul H. Brooks Publishing Co., 2009. ISBN 978-1-55766-934-6.
↑ The Writing Dilemma: Understanding Dysgraphia (en). Richards Educational Therapy (RET) Center Press, 190 E, 1998. ISBN 978-0-9661353-1-2.
↑ Blank R, Barnett AL, Cairney J, Green D, Kirby A, Polatajko H, et al. (March 2019). „International clinical practice recommendations on the definition, diagnosis, assessment, intervention, and psychosocial aspects of developmental coordination disorder“. Developmental Medicine and Child Neurology. 61-jild, № 3. 242–285-bet. doi:10.1111/dmcn.14132. PMC 6850610. PMID 30671947.
↑ „What is Dysgraphia?“. National Center for Learning Disabilities (2010-yil 9-dekabr). 2012-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
↑ https://uz.healthy-food-near-me.com/dysgraphia-causes-symptoms-treatment-and-exemplary-exercises-explained/

[Berninger_2009-1] Teaching Students with Dyslexia and Dysgraphia: Lessons from Teaching and Science. Baltimore, Maryland: Paul H. Brooks Publishing Co., 2009. ISBN 978-1-55766-934-6.

[Richards_1998-2] The Writing Dilemma: Understanding Dysgraphia (en). Richards Educational Therapy (RET) Center Press, 190 E, 1998. ISBN 978-0-9661353-1-2.

[3] Blank R, Barnett AL, Cairney J, Green D, Kirby A, Polatajko H, et al. (March 2019). „International clinical practice recommendations on the definition, diagnosis, assessment, intervention, and psychosocial aspects of developmental coordination disorder“. Developmental Medicine and Child Neurology. 61-jild, № 3. 242–285-bet. doi:10.1111/dmcn.14132. PMC 6850610. PMID 30671947.

[:0-4] „What is Dysgraphia?“. National Center for Learning Disabilities (2010-yil 9-dekabr). 2012-yil 7-avgustda asl nusxadan arxivlangan.

[5] ttps://uz.healthy-food-near-me.com/dysgraphia-causes-symptoms-treatment-and-exemplary-exercises-explained/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]