Oysha
| Oysha | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
arabcha: عائشة بنت أَبي بكر 614-yil |
| Vafoti |
13-iyul 678 Madina, Damashq xalifaligi |
| Fuqaroligi | Rashidun xalifaligi va Umaviylar |
| Otasi | Abu Bakr |
| Onasi | Fatima bint Zaid |
Oysha binti Abu Bakr (arabcha: عائشة بنت أَبي بكر; taxminan 614-yil[1], Makka, hozirgi Saudiya Arabistoni – 13-iyul, 678-yil[1], Madina, Umaviylar xalifaligi) – Islom paygʻambari Muhammadning uchinchi, eng kenja xotini, Xalifa Abu Bakr Siddiq va Ummu Ruvmonning qizi. Laqablari Siddiqa, unvonlari Ummu-moʻminun (Moʻminlar onasi)dir[2][3][4]. Oysha musulmonlar orasida oʻz davrining yetti buyuk islom olimidan biri sanaladi[5][6].
Oysha Muhammadning tirikligida ham, vafotidan keyin ham ilk islom tarixida muhim rol oʻynagan ayol. Sunniylik anʼanalarida Oysha ilmli va izlanuvchan sifatida tasvirlangan. U Muhammadning taʼlimotini targʻib qildi va paygʻambar vafotidan keyin 44 yil davomida musulmon jamiyatiga xizmat qildi. Shuningdek, u nafaqat Muhammadning shaxsiy hayoti bilan bogʻliq, balki meros, ziyorat va esxatologiya kabi mavzularda ham 2210 ta hadisni yetkazgani bilan mashhur[7].
Oyshaning otasi Abu Bakr Muhammadning vafotidan soʻng birinchi xalifa boʻldi, ikki yil oʻtib uning oʻrniga Umar ibn Xattob xalifa boʻldi. Uchinchi xalifa Usmon ibn Affon davrida Oysha unga qarshi muxolifatda yetakchi rol oʻynadi. Ali hukmronligi davrida Usmonning oʻlimi uchun qasos olmoqchi boʻlib, buni tuya ustidagi jangda qilmoqchi edi. Oysha jangda qatnashdi, nutq soʻzladi va tuyaning orqasida qoʻshinni boshqardi. Oxir-oqibat jangda magʻlub boʻldi, ammo uning ishtiroki va qatʼiyati unutilmas taassurot qoldirdi. Bu jangda qatnashgani uchun Oysha shia musulmonlari tomonidan odatda salbiy baholanadi.
Shundan soʻng Oysha Madinada yigirma yildan koʻproq tinch yashadi, siyosatda qatnashmadi, Ali bilan yarashdi va xalifa Muoviyaga qarshi chiqmadi.
Oysha Muhammadning soʻzlaridan 2210 ta hadisni[8][9][10], jumladan Muhammadning oilaviy hayoti va uning turmush tarziga oid hadislarni yetkazgan. Shunday qilib, Oysha oʻz ilmini birlamchi manba – Muhammaddan va uning hamrohi otasidan olgan. Oysha Muhammadning Qur’onni toʻliq yod olgan uchta xotinidan biri edi (qolganlari Hafsa va Ummu Salama edi). Hafsa singari Oyshaning ham Qur’on qoʻlyozmasi bor edi. Muhammad sollallohu alayhi vasallamning sahobalari orasida Oysha islom fiqhining eng koʻzga koʻringan mutaxassisi sanaladi[11][12]. Boshqa taniqli ilm egalari unga eng murakkab va chalkash vaziyatlarda huquqiy masalalar boʻyicha yordam soʻrab murojaat qilishdi va munosib, har tomonlama javoblar olishdi[13]. Muhammad vafotidan soʻng Oysha ustoz boʻlib, turli yoshdagi odamlarga saboq berdi. Oyshaning shogirdlari taʼlim va kamolotda doʻstlaridan ustun edilar[14][15]. Keyinchalik uning koʻplab shogirdlari mashhur olimlar, hadis toʻplovchilari va Qur’on boʻyicha mutaxassislarga aylanishdi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Рощин 2005.
- ↑ Mustafa ERĺŞ. . ISBN 9756736240.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.
- ↑ Абдулхай Абдурахмонов. .
- ↑ Mustafa ERĺŞ. . ISBN 9756736240.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.
- ↑ Asma Sayeed. Women and the Transmission of Religious Knowledge in Islam. Cambridge: Cambridge University Press, 2013. ISBN 978-1-139-38187-1.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.
- ↑ Prophet Muhammad (S) and His Family: A Sociological Perspective. AuthorHouse, 2011 — 71 bet. ISBN 9781467028189.
- ↑ Afkhami M.. . ISBN 9780815626671.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.
- ↑ „40 Хадисов Ан-Навави“ (deadlink). 2015-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.
- ↑ Mustafa ERĺŞ. . ISBN 9756736240.
- ↑ Шайх Абдулазиз Мансур, Таваккал Кенжаев. . ISBN 9789943542273.