Markaziy Osiyodagi suv toshqinlari (2024)

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Markaziy Osiyodagi suv toshqinlari (2024)
Asosiy
Mamlakat Rossiya va Qozog'iston
Sana 2024-yil aprel
Talofatlar
Halok boʻlganlar 8
Xarita

Markaziy Osiyodagi suv toshqinlari - 2024-yilning bahor oyidagi Rossiya va Qozogʻistonning shimoli hududida boʻlib oʻtgan tabbiy ofat. 2024-yil aprel oyida Qozogʻiston va Rossiyaning bir nechta viloyatlarida suv toshqinlari sodir boʻldi[1][2]. Buning sababi Ural va Sibir daryolarida qor erishi tufayli suv sathining koʻtarilishiga sabab boʻldi[3]. Rossiyada favqulodda vaziyatlar eʼlon qilindi va yuz minglab odamlar evakuatsiya qilindi[4], shulardan 16,000 nafari Qozogʻiston fuqarolaridan tashkil topgan[5][6]. Toshqin natijada, yuzlab chorva-mollari va 8 kishi halok boʻldi.

Oqibatlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qozogʻiston[tahrir | manbasini tahrirlash]

Favqulodda vaziyatlar vazirligi tomonidan 10-aprel kuni mamlakatning gʻarbiy va shimoliy qismlarini, jumladan Aktobe,Petropavlovsk, Atyrau, Aktobe, Akmola, Kostanay, Sharqiy Qozog'iston, Shimoliy Qozogʻiston va Pavlodar viloyatlarida suv bosqinlaridan zarar koʻrgan 96,472 nafar kishini va 31,640 nafar bolani evakuatsiya qilindi. Qutqaruv ishlariga Ichki ishlar vazirligi, mahalliy ijro hokimiyati organlari, Ichki ishlar vazirligi jalb etilgan tashkilotlardan: 2500 ga yaqin kishi, 700 ga yaqin texnika, 290 dan ortiq suv nasoslari va suv filtrlash uskunalari jalb qilingan. Ostona shahri, Manqishtoo viloyati, Qizil-Ordo viloyati harbiylari Aqtobe, Qostanay va Aqmola viloyatlarida toshqinga qarshi ishlarni boshladi. 94 kishi, jumladan, Aqtobe viloyatida 83 kishi va Qostanay viloyatida 11 kishi suv bosgan uylardan oldindan evakuatsiya qilinib, qarindoshlari va yaqin atrofdagi xavfsiz aholi punktlariga joylashtirildi.

Rossiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rossiyaning Qozogʻiston bilan chegaradosh Orenburg, Tomsk, Tyumen va Kurgan viloyatlari suv bosdi[7]. 2024-yil 5-aprel kuni Orsk yaqinidagi toʻgʻonning qulashi bilan yanada jiddiylashdi[8]. Bir nechta yirik daryo tizimlarida suv sathi koʻtarilgan, shu jumladan, Kaspiy dengiziga quyilishdan oldin Rossiya va Qozogʻiston orqali oʻtgan Ural daryosi va Irtish daryosining irmoqlari boʻlgan Tobol va Ishim daryolari edi[9]. Tom daryosida suv sathining oshishi va kuchli yomgʻirlar tufayli Novotroitsk, Orenburg viloyati va Tom shahri yaqinidagi toʻgʻonlarga zarar yetdi[10]. Ammo, Orsk toʻgʻoni hech qanday talofat ko'rmagan[11]. Turkiston, Aqtoʻbe, Qoʻstanay, Gʻarbiy Qozogʻiston, Oqmoʻla, Ulitau va Abay viloyatlarida 5 ming 447 kishi evakuatsiya qilindi. 3109 kishi vaqtinchalik joylashtirish markazlariga joylashtirildi. Shu bilan birga, ishtirok etgan samolyotlardan 586 kishi evakuatsiya qilingan. Suv bosgan hududlarni samarali nazorat qilish va aniqlash maqsadida 27 ta aviatorlar yordamida vizual parvozlarni amalga oshirdi. Asosiy maqsad — xavfsizlikni taʼminlash va ushbu qiyin davrda muhtojlarga yordam berishdir.4 ta koʻprik va 55 ta yoʻlni suv olib ketgan, 93 ta yoʻl nazoratga olingan[12].

Rossiya hukumati rasman hech qanday halok boʻlganlar sonini tasdiqlamagan[13]. Ammo, 17-aprel kuni rus tadqiqot nodavlat tashkiloti iStories Orenburg viloyatida suv bosqinlaridan yetti kishi halok boʻlganini xabar qildi. 22-aprel kuni Rossiyaning Agentstvo tadqiqot agentligi Qoʻrgʻon viloyatining Zverinogolovskiy tumanida Rosatomning nazoratida boʻlgan Dobrovolnoye uran konlari suv ostida qolgani, Tobol daryosining radioaktiv ifloslanishi xavfi borligidan xabar bergan[14].

Jinoyat ishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Aktobe viloyatida suv toshqini paytida buzilgan toʻgʻon boʻyicha pudratchiga nisbatan jinoyat ishi qoʻzgʻatildi. Aytekebi tumanidagi Taldisay qishlogʻida joylashgan ushbu ob’ekt kuchli oqayotgan suvga dosh berolmadi. Mazkur holat yuzasidan „Katta kanal SC“ muassasasiga nisbatan Jinoyat kodeksining „Ehtiyotsizlik“ moddasi bilan ish qoʻzgʻatilgan.

Gumanitar yordam[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mahalliy yordam[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Biz Birgemiz Qazaqstan xayriya jamgʻarmasi bir necha kun ichida 55 ming qozogʻistonlikdan 80 million tengega yaqin pul yigʻib oldi. Oʻz navbatida Kaspi.kz yordam mablagʻlarini „200 million“ tengega oshirdi.[15]
  • "Qozog'iston xalqi" jamg'armasi suv bosgan qishloqlarda uylar qurish uchun 5 milliard tenge ajratmoqda. Jamgʻarma suv toshqinidan zarar koʻrgan qishloq aholi punktlarida 200 ta uy qurish mumkin.
  • Ikkinchi darajali banklar jabrlanuvchilarning kredit muddatini 30-iyungacha „uzaytirishi“, foiz va jarima toʻlamasligini maʼlum qildi.
  • Olmaotaliklar bir hafta ichida 10 tonna gumanitar yordam yigʻishdi. Insonparvarlik yordamini qabul qilish punkti faoliyatiga shaharning 30 dan ortiq yirik koʻngilli tashkilotlaridan 100 dan ortiq koʻngillilar jalb qilingan.
  • Ozodlik jabrlanganlarga yordam sifatida 1 mlrd tenge ajratdi[16].
  • Chimkentda 130 dan ortiq koʻngillilar xayriya ishlariga safarbar boʻlib, jabrlangan hududlarga 10 tonna yuk ortilgan avtomobillarni joʻnatdi[17].
  • Jusan Bank Qozogʻistondagi suv toshqini qurbonlariga yordam berish uchun 300 million tenge ajratdi[18].
  • Xalq banki va „Xalq“ jamgʻarmasi suv toshqinidan jabr koʻrgan qozogʻistonliklarga yordam koʻrsatish uchun oʻz mablagʻlaridan 1 mlr tenge ajratish toʻgʻrisida qoʻshma qaror qabul qildi.[19]
  • Kazakmys va KAZ Minerals toshqindan jabrlanganlarga 800 million tenge ajratdi[20].
  • "Astana Motors" kompaniyasi jabrlanganlarga 500 million tenge yordam berdi.
  • Bolat Oʻtemuratov nomidagi jamgʻarmadan toshqindan jabrlanganlarga 680 million tenge ajratildi[21].
  • BI Group suv toshqinidan jabrlangan hududlarga 500 million tenge ajratdi[22].
  • PTC xolding toshqindan jabrlanganlarga 150 million tenge ajratdi.

Xalqaro yordam[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Qirg'iziston Vazirlar Mahkamasi Raisi Aqylbek Japarov Qozogʻistonga gumanitar yordam yetkazdi[23].
  • O‘zbekiston Qozog‘istonning suv toshqinlaridan jabr ko‘rgan hududlari aholisi uchun 15 ta yuk mashinasida gumanitar yordam jo‘natdi(10 mlrd so‘mlik 100 tonna yuk yuborilgan)[24].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Federal emergency declared in Russia's flood-hit Orenburg region“ (en). Al Jazeera. Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  2. ↑ Kilner, James. „Watch: Worst floods in decades sweep Russia and Kazakhstan“ (en-GB). The Telegraph (2024-yil 7-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  3. ↑ Gigova, Radina „Russian dam bursts forcing thousands to evacuate in flood-hit southern region“ (en). CNN (2024-yil 6-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  4. ↑ „Russia declares federal emergency over floods after dam bursts“ (en-GB). The Guardian (2024-yil 7-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  5. ↑ „'Worst floods in decades' hit Kazakhstan and Russia“ (en-GB). BBC News (2024-yil 7-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  6. ↑ „Massive Flooding Inundates Kazakhstan, Forcing Thousands From Homes“ (en). RadioFreeEurope/RadioLiberty (2024-yil 2-aprel). Qaraldi: 2024-yil 7-aprel.
  7. ↑ „Thousands evacuated as Kazakhstan and Russia battle huge floods“ (en). France 24 (2024-yil 10-aprel). Qaraldi: 2024-yil 10-aprel.
  8. ↑ „Tens of thousands evacuated in Russia, Kazakhstan amid worst floods in decades“ (en). France 24 (2024-yil 10-aprel). Qaraldi: 2024-yil 10-aprel.
  9. ↑ „Russia's Orenburg Orders Mass Evacuation as City Braces for Flood Peak“ (en). The Moscow Times (2024-yil 11-aprel). Qaraldi: 2024-yil 12-aprel.
  10. ↑ „'Devastating to See': Russia's Orenburg Region Battles Historic Flood“ (en). The Moscow Times (2024-yil 10-aprel). Qaraldi: 2024-yil 10-aprel.
  11. ↑ „Partial Dam Collapse in Siberia's Tomsk Region as River Swells“ (en). The Moscow Times (2024-yil 15-aprel). Qaraldi: 2024-yil 15-aprel.
  12. ↑ /kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/kazakstandagyi-su-taskyinyi-ush-oblyista-jagday-kurdel-358849/|accessdate=04.02. 2024|author=kaz.tengrinews.kz|lang=en}}
  13. ↑ „At Least 7 People Killed in Russian Floods – IStories“. The Moscow Times (2024-yil 18-aprel). Qaraldi: 2024-yil 18-aprel.
  14. ↑ „Russia's Record Floods Submerge Uranium Mines in Urals – Reports“. The Moscow Times. Qaraldi: 2024-yil 18-aprel.
  15. ↑ instagram.com/p/C5N7Iu4tVUa/?hl=ru&img_index=1|accessdate=04.01.2024|author=kaspi.kz|lang =uz }}
  16. ↑ dknews.kz. / kz /kazak-tilindegi-makalalar/322230-kazakstandagy-su-taskyny-freedom-zardap-shekkenderge „Qozog'istondagi toshqin: Ozodlik jabrlanganlarga yordam sifatida 1 milliard tenge ajratdi“. Qaraldi: 2024-yil 4-aprel.
  17. ↑ news/191533/|accessdate=04.04.2024|author=qazaqstan.tv}}
  18. ↑ https://kapital.kz/gosudarstvo/124563/jusan-bank-perechislil-300-mln-tenge — na-podderzhkuAndoza:Mavjud havola -postradavshikh-ot-pavodkov.html|kirish sanasi=04.05.2024|lang=uz|muallif=kapital. uz}}
  19. ↑ kz}}
  20. ↑ {{Veb manbasi}} andozasidan foydalanishda url= parametrini belgilashingiz kerak. ernur.  (en). Qaraldi: 2024-yil 4-may.
  21. ↑ qazaqstan.tv. / 191276 / „Bolat Utemuratov jamg‘armasi toshqindan jabrlanganlarga 680 million tenge ajratdi“ (uz). Qaraldi: 2024-yil 4-may.
  22. ↑ egemen.kz. [https:/ /egemen .kz /article/361259-bi-group-su-tasqynynan-zardap-shekken-aymaqtargha-500-mln-tenhge-boldi „BI Group suv toshqinidan zarar ko'rgan hududlarga 500 million tenge ajratdi“] (en). Qaraldi: 2024-yil 4-may.
  23. ↑ {{Cite web|title=Qirg'iziston gumanitar yordam yubordi. Qozog'iston suv toshqini tufayli|url= https://kz.kursiv.media/kk/2024-04 -04/sbn-kz-kg-komek/ |accessdate=04.04.2024|author=kursiv.media|lang=en} }
  24. ↑ „O‘zbekiston suv toshqinlaridan jabr ko‘rgan Qozog‘iston aholisiga yordam yubordi“. Gazeta.uz. «Gazeta News» MChJ. Qaraldi: 5-may 2024-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Markaziy_Osiyodagi_suv_toshqinlari_(2024)&oldid=4295683" dan olindi