Bandar-Seri-Begavan

Bandar-Seri-Begavan بندر سري بڬاوان‎ (Jawi)
Poytaxt va munitsipal hududi
Umar Ali Sayfuddiy masjidi Gadong savdo hududi Jame' Asr Hasanil Bolkiah masjidi Kampong Ayer Gadong savdo markazi
Nickname:  Sharqning Venetsiyasi
OpenStreetMap
Koordinatalari: 4°53′25″N 114°56′32″E
Davlat	Bruney
Tuman	Bruney-Muara
Bruney imperiyasi	VII-XVIII asrlar
Hukumat
• Joylashuv o'rni	Bandar Seri Begavan shahar boshqarmasi
Hudud
• Umumiy	100,36 km2 (40 sq mi)
Aholisi  (2007)
• Umumiy	100 700
• Zichligi	1 000/km2 (2 600/sq mi)
• Yoz (DST)	UTC+8
Hudud kodi	+673 2
Veb-sayt	bandaran-bsb.gov.bn/Theme/Home.aspx

Bandar-seri-begavan — Bruney poytaxti. Kalimantan orolning shimolida joylashgan. Janubiy Xitoy dengizi sohilidagi port. Aholisi 52 ming kishi (1991). Xalqaro aeroport bor. Mamlakatning savdo markazi. Yogʻochsozlik, kauchukni qayta ishlash, kema taʼmirlash korxonalari mavjud. Hunarmandchilikda mato toʻqiladi, yogʻoch va kumushdan turli buyumlar tayyorlanadi. Baliq ovlanadi. Universitet bor.

Geografiyasi

Bandar-Seri-Begavan Malay arxipelagidagi Kalimantan orolining shimolida joylashgan. Bruney daryosining chap qirgʻogʻida joylashgan boʻlib, u shaharning janubiy chekkasi boʻylab oqib oʻtadi. Shaharning shimoliy qismini Janubiy Xitoy dengizi suvlari yuvib turadi.

Iqlimi

Shahardagi iqlim ekvatorial, nam, yogʻingarchilik yil davomida tushadi, yiliga atigi 3000 mm. Oʻrtacha oylik harorat +26…+28 °C.

Tarixi va etimologiyasi

Bruney daryosi sohilidagi aholi punktlari tarixi VII asrga borib taqaladi. 1970-yilgacha shahar „Bruney“ deb nomlangan.

Oʻz tarixi davomida shaharning joylashuvi uch marta oʻzgargan: birinchi aholi punktlari Kota Batuga, keyin Kampong Ayerda boʻlib, zamonaviy shahar ichida joylashgan.

1920-yilda aholi punkti rasmiy shahar maqomini va Britaniya mulkining markazini oldi va Bandar Bruney nomi bilan mashhur boʻldi. Malay tilidagi „bandar“ soʻzi „shahar“ maʼnosini bildiradi va fors tilidan kelib chiqqan boʻlib, u yerda „port“ degan maʼnoni bildiradi.

1967-yilda Sulton Umar Ali Sayfuddin oʻzining toʻngʻich oʻgʻli foydasiga taxtdan voz kechdi, shundan soʻng u „barakali“ degan maʼnoni anglatuvchi „Seri Begavan“ unvonini oldi (Seri soʻzi sanskritcha श्री Sri — „yorugʻlik, yorqinlik, ulugʻvorlik“ dan keladi, ulugʻvorlik" va Begavan soʻzi — sanskritcha भगवान् bhagavān — „xudo“). 1970-yil 5-oktabrda shahar Umar Ali Sayfuddin sharafiga Bandar Seri Begavan deb oʻzgartirildi. Seri begavan — sulton unvoni boʻlib, „muborak“ degan maʼnoni bildiradi.

Zamonaviy tarixda shaharning kattaligi olti marta oshgan (1931, 1936, 1940, 1949, 1956-yil). 2007-yil 1-avgustda Bruney sultoni hududni 12,87 dan 100,36 km² gacha kengaytirishni tasdiqladi.

Transport

Bruney poytaxti mamlakatning gʻarbiy qismi bilan avtomobil yoʻllari orqali bogʻlangan. Mamlakatning sharqiy qismi koʻrfaz bilan ajralib turadi.

Bruney xalqaro aeroporti shahar markazidan 11 km uzoqlikda joylashgan. U butun mamlakatga xizmat qiladi.

Suv transporti shahar markazidan Kampong Ayergacha daryo boʻylab taksi qayiqlari (mahalliy nomi Penambang) bilan harakatlanadi. Qayiqlar poytaxtni Bangar va Limbang shaharlari bilan ham bogʻlaydi.

Diqqatga sazovor joylar

Shaharda koʻplab tarixiy va madaniy diqqatga sazovor joylar mavjud, jumladan Umar Ali Sayfuddin masjidi, qirollik maqbaralari, saroylari va koʻplab muzeylar (jumladan Bruney milliy muzeyi).

Shahar chegaralariga daryo boʻylab 8 km dan ortiq choʻzilgan Kampong Ayerning baland qishloqlari kiradi. Qishloqda hunarmandlar yashaydi, ularning sanʼati mahalliy galereyada namoyish etiladi.

Shahar bogʻlari orasida eng qiziqarlisi Persiaran Damuan boʻlib, unda ASEAN mamlakatlari vakillari tomonidan yaratilgan haykallar namoyish etiladi. Bu yerda siz proboscis maymunlarini ham uchratishingiz mumkin — faqat Kalimantanda yashaydigan maymunlar.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil