Yangi Zelandiyaning Afgʻonistondagi kontingenti
| Yangi Zelandiyaning Afgʻonistondagi kontingenti | |
|---|---|
 Yangi Zelandiya NZLAV bronetransportyorlarida patrul (2011-yil 17-avgust) | |
| Faol | 2001-yil–2021-yil avgust |
| Davlat | Yangi Zelandiya |
| Kimga qaram | Yangi Zelandiya Mudofaa vazirligi |
| Tarmoqlar | ISAF (2002 - 2014) |
Yangi Zelandiyaning Afgʻonistondagi kontingenti 2002-2003-yillarda yaratilgan Yangi Zelandiya qurolli kuchlarining boʻlimidir. 2003-2014-yillarda ISAF kuchlari tarkibida harakat qilgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
SASning birinchi qoʻshinlari Afgʻonistonga 2001-yil oxirida yetib kelgan. 2003-yilda Yangi Zelandiya Afgʻonistonga harbiy kontingentni yubordi, u Bomiyondagi Sharqiy ISAF mintaqaviy qoʻmondonligi tarkibida faoliyat yuritdi.
2013-yil aprel oyi boshida Yangi Zelandiya harbiy kontingenti Afg‘onistondan olib chiqildi, biroq 27 nafar harbiy xizmatchi va razvedkachidan iborat harbiy missiya Kobulda qoldi[1]. 2013-yilda Afg‘oniston Milliy Armiyasi harbiy akademiyasi (Afg‘oniston qurolli kuchlari uchun ofitserlar tayyorlagan) ochilgandan so‘ng Yangi Zelandiya harbiy xizmatchilari akademiya kursantlarini tayyorlashda ishtirok etishdi.
2014-yil fevral holatiga koʻra, Afgʻonistondagi Yangi Zelandiya qoʻshinlarining umumiy soni (ISAF va BMT kontingenti tarkibida) 20 nafar zobit va erkaklar[2]ni tashkil etgan.
2014-yilning 28-dekabrida Afg‘onistonda „Bardoshli erkinlik“ operatsiyasi yakunlangani eʼlon qilindi. Biroq, janglar davom etdi va xorijiy qoʻshinlar mamlakatda qoldi — 2015-yil 1-yanvarda boshlangan "Qatʼiy yordam" operatsiyasiga muvofiq, garchi qoʻshinlarning umumiy soni (shu jumladan Yangi Zelandiya kontingenti) qisqartirildi.
2020-yil iyun oyida Afg‘onistondagi Yangi Zelandiya qo‘shinlari soni 9 nafarni tashkil etgan[3].
2021-yil fevral oyida Afg‘onistonda olti nafar harbiy xizmatchi[4] (NATO shtab-kvartirasida uch ofitser va harbiy akademiyada uch zobit) bor edi. 2021-yil 17-fevralda Bosh vazir Jasinda Ardern 2021-yil may oyida operatsiyada ishtirok etishni tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilinganini eʼlon qildi[5].
2021-yil may oyida Tolibon hujumga o‘tdi, shundan so‘ng hukumat kuchlarining ahvoli yanada murakkablashdi . 2021-yil 15-16-avgust kunlari Tolibon kuchlari Kobulni qurshab oldi va ishg‘ol qildi va 2021-yil 16-avgustda Yangi Zelandiya hukumati Yangi Zelandiya fuqarolarini mamlakatdan evakuatsiya qilishda yordam berish uchun Afg‘onistonga „40 ga yaqin askar“ yuborishga qaror qildi (oʻsha paytda Afgʻonistonda 53 nafar yangi zelandiyalik), chet el fuqarolari va afgʻon qochqinlari qolgan.
2021-yil 26-avgust kuni Kobul aeroporti yaqinidagi portlashlardan keyin Yangi Zelandiya hukumati operatsiyada ishtirok etishni muddatidan oldin to‘xtatdi (garchi Yangi Zelandiya Bosh vaziri Jasinda Ardern xabar berganidek, Yangi Zelandiyada yashash uchun ruxsat olgan barcha afg‘onlar evakuatsiya qilinmagan) .
Natijalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Afgʻonistondagi harbiy operatsiyada 3500 dan ortiq harbiy xizmatchilar va Yangi Zelandiya fuqarolari qatnashgan[5].
Yangi Zelandiya kontingentining Afgʻonistondagi yoʻqotishlari kamida 11 kishi halok boʻldi va kamida 16 kishi yaralandi [6]
Yuqorida sanab oʻtilgan yoʻqotishlar „shartnoma“ boʻyicha koalitsiya kuchlarining (xorijiy xususiy harbiy va xavfsizlik kompaniyalari xodimlari, minalardan tozalash kompaniyalari, aviatsiya operatorlari, shuningdek koalitsiya ruxsati va manfaatlarini koʻzlab Afgʻonistonda faoliyat yuritayotgan boshqa fuqarolik xodimlari) yoʻqotishlarini oʻz ichiga olmaydi[7].
- Afgʻon tarjimonlari Yangi Zelandiya qoʻshinlari uchun ishlagan
Yuqorida sanab oʻtilgan yoʻqotishlar Afgʻonistondagi Yangi Zelandiya kontingentining jihozlari, qurollari va boshqa harbiy mulkidagi yoʻqotishlar haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olmaydi.
Yangi Zelandiyaning Afg‘onistondagi harbiy amaliyotda ishtirok etish uchun sarflagan harbiy xarajatlari qariyb 300 million AQSh dollarini tashkil etdi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ New Zealand withdraws its troops from Afghanistan, grants Afghan interpreters residency[sayt ishlamaydi]Andoza:Недоступная ссылка // „The Washington Post“ ot 5 aprelya 2013
- ↑ mayor O. Chernyaev. Suxoputnie voyska Novoy Zelandii // „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 5 (806), may 2014. str.41-48
- ↑ „Resolute Support Mission: Key Facts and Figures“. 2020-yil 17-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 29-oktyabr.
- ↑ „Resolute Support Mission: Key Facts and Figures“. 2021-yil 22-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 11-iyul.
- ↑ 5,0 5,1 New Zealand to pull last troops out of Afghanistan // „The Guardian“ ot 17 fevralya 2021
- ↑ v oktabre 2002 vzrivom mini bili raneni 3 voennoslujaщix Novoy Zelandii
Afghan mine injures SAS soldiers: Three New Zealand SAS soldiers have been injured by a landmine in Afghanistan // „One News“ (New Zealand) ot 23 oktabrya 2002 - ↑ general-mayor M. Vildanov, polkovnik A. Turigin. Chastnie voennie kompanii v SShA // jurnal „Zarubejnoe voennoe obozrenie“, № 7, 2018, str.32-37