Soʻnmas Gul
"Soʻnmas Gul" ("Xushboʻy Gul") — pravoslav cherkovlarida hurmatga sazovor boʻlgan Xudoning onasi (Bibi Maryam)ning ikonasi.
Obrazning yaratilishi Afon togʻida XVII asrga toʻgʻri keladi (boshqa manbalarga koʻra, yaratilish joyi Konstantinopol). Tasvirning adabiy asosi Vizantiya akafistlarining matnlari boʻlib, unda Bibi Maryam (va hatto Masih) soʻnmaydigan va xushboʻy gullar bilan taqqoslangan. Badiiy element gʻarbiy ikonografiya anʼanasi taʼsiri ostida shakllangan.
„Xudoning onasi (Bibi Maryam) Soʻnmas Gul“ ikonalari juda xilma-xil boʻlib, bu kech kelib chiqqan ikonografiyaga xosdir. Shu bilan birga, ular bitta umumiy detalga ega — gullab-yashnagan tayoqchalarni yoki Masih va Xudoning onasi (Bibi Maryam) tasvirlangan poydevorni bezatadigan, gultuvaklarga joylashtirilgan yoki gulchambarlarga toʻqilgan gullardir. Baʼzan bu ikonalarda uzun yozuvlar mavjud. Koʻpincha, Bibi Maryam va Chaqaloq „Xudoning onasi (Bibi Maryam) Soʻnmas Gul“ ikonalarida qirollik liboslari va tojlarida tasvirlangan. Bibi Maryam ham beligacha, ham taxtda oʻtirgan holda tasvirlanishi mumkin, uning boshi ochiq boʻlishi ham mumkin. Bu ikonalarning ikonografik manbalarining har xilligini koʻrsatadi.
Ikonografik turlardan biri — Xudoning onasi chap qoʻlida chaqaloq Masihni ushlab turadi va oq liliyalar (baʼzan atirgullar yoki boshqa gullar) Xudoning onasi yoki Masih tomonidan ushlab turiladi. Ikonografiyadagi liliyalar — Bokira Maryamning ramziy guli, uning begunoh va pokligi, uning bokiraligining abadiyligi[1], ular farishta Jabroil tomonidan Xudoning Onasiga xabar berilgan kuni taqdim etilgan. Atirgul gullar malikasi va sevgining ramzi, shuningdek, Xudoning onasining (Bibi Maryam) gulidir. Yana bir turida — Xudoning onasi chap qoʻlidagi chaqaloqqa qarab, baland taxtda qirollik liboslarida turadi va oʻng qoʻlida jannat gullari bilan gullab-yashnagan tayoq tasvirlangan (Xudoning onasining tavrotdagi obrazigaallegoriya „Iessayning shajarasidan olingan tayoq“ kabi). Boshqa variantlar ham mavjud.
Pravoslav cherkovida ikona sharafiga bayram 3 (16)-aprelda boʻlib oʻtadi, bundan oldin 31-dekabrda (13-yanvar) boʻlib oʻtgan[2][3].
Ikonografiya nuqtai nazaridan, bu ikona Xudo onasining „Xushboʻy gul“ ikonasiga oʻxshaydi[4].
Xudo onasining „Soʻnmas gul“ ikonasi sharafiga ibodatxonalar Rublevda Ulyanovsk oʻrmon parki qishlogʻida, Sumarokovning Ruzskiy tumanida tashkil qilingan.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Полный православный богословский энциклопедический словарь. Изд-во П. П. Сойкина, 1912 — 1632 bet.
- ↑ Xram ikoni Bojiey Materi „Neuvyadaemiy Tsvet“ v Rublyove
- ↑ Moskva. Tserkov ikoni Bojiey Materi „Neuvyadaemiy Tsvet“ . Narodniy katalog pravoslavnoy arxitekturi.
- ↑ Sumarokovo. Tserkov „Neuvyadaemiy svet“ ikoni Bojiey Materi . Narodniy katalog pravoslavnoy arxitekturi.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Xudoning onasining ikonasi „Soʻnmas rang“ : Antologiya / komp. Aleksandr Strizhev. — M. : Palomnik, 2007. — 256 b. — ISBN 5-88060-087-4 .
- Tarasenko L. P. Rossiyadagi Xudo onasining piktogrammalari „Soʻnmas rang“ // Filevskiy oʻqishlari : Shanba. — Nashr. X. — 2003. — S. 400-413.