László Kalmár

László Kalmarning portretlari

László Kalmár (27 mart 1905, Edde - 2 avgust 1976, Mátraháza) - Vengriya matematik va Szeged universiteti professori. Kalmar Vengriyada matematik mantiqa va nazariy kompyuter fanining asoschisi hisoblanadi.

Tarix

Kalmar yahudiy avlodidan bo'lgan. Uning yoshligi vaʼda va fojia bilan aralashgan. Uning otasi yoshligida va onasi 17 yoshida vafot etdi, bu yil u Budapeşt universiteti kirgan edi, bu esa uni yetim qildi.

Kalmarning aql-idroklari Budapeşt maktablarida o'qiganida namoyon bo'ldi. Budapeşt universitetida uning o'qituvchilari Kürschák va Fejér edi. Uning o'quvchilari orasida bo'lajak logik Rossa Péter ham bo'lgan. Kalmar 1927 yilda maktabni bitirgan. U 1929 yilda Göttingen tashrif buyurganida matematik mantiqaning, tanlangan sohasini kashf etdi.

Budapeştda doktorlik diplomini tugatganidan so'ng u Szeged universitetiga kirdi. Ushbu universitet asosan sobiq Kolozsvar universiteti xodimlaridan iborat edi. Kolozsvarning nomi Cluj deb o'zgartirildi. Vengriya universiteti 1920 yilda Szegedga ko'chib o'tdi, u yerda ilgari universitet yo'q edi. Haar va Riesz tayinlanishi Szegedni matematikada katta tadqiqot markazlariga aylantirgan. Kalmár o'z faoliyatini Haar va Riesz kompaniyasining tadqiqot yordamchisi sifatida boshladi. Kalmar 1947 yilda Szegedda professor etib tayinlandi. U Matematika va kompyuter fanlari asoslari uchun Szegedning ta'lim kursi egasi edi. U shuningdek, Szegedning kibernetik laboratoriyasini va Matematika mantiqiy va Avtomata nazariyasi uchun tadqiqot guruhini tashkil etdi.

Matematika mantiqasida Kalmar birinchi darajali predikat hisobining formulalari to'g'ri qarorga olinishini isbotladi. 1936 yilda u, agar bir termning rekursiv ta'riflari etarlicha boy bo'lsa, predikatlar kalkulusini bitta ikkilik predikatdan foydalanib formulasiya qilish mumkinligini isbotladi. (Bu natija odatda Quinning 1954 yilgi makalasida keltirilgan) U odatdagi turdan farq qiladigan odatdagi funksiyalarga asoslangan elementar rekursiv aritmetika deb nomlangan primitiv rekursiv aritmetikaning alternativ shaklini topdi. U Vengriyada kompyuter va kompyuter fanini targ'ib qilishga jon kuydirgan. U dasturiy tillar, avtomatik xatolarni tuzatish, kompyuterlarning raqamsiz qo'llanmalari va kompyuter fanlari va matematik mantiqa o'rtasidagi bog'liqlik kabi nazariy kompyuter fanlari haqida yozgan.

Kalmar - bu butun intuitiv mexanizm, algoritmik funksiyalarning rekursiv funksiyalar bilan ifodalanishi mumkinligi haqidagi Cherchning tezisiga shubha uyg'otgan juda kam logik olimlardan biri.

Kalmar 1949 yilda Vengriya fanlar akademiyasi saylandi va 1950 yilda Kossuth mukofoti va 1975 yilda Vengriya Davlat mukofotiga sazovor bo'ldi.

1933 yilda Kalmar Erzsébet Arvay bilan turmushga chiqdi va ularning to'rtta farzandi bor edi.

Ma'lumotnomalar

• Hersh, Reuben; John-Steiner, Vera (June 1993). "A visit to Hungarian mathematics". Mathematical Intelligencer 15 (2): 13–26. doi:10.1007/BF03024187. https://www.researchgate.net/publication/226053312. Qaraldi: 2023-11-08.05.2024. László Kalmár]]

• Kalmár, László (1936). "Zurückführung des Entscheidungsproblems auf den Fall von Formeln mit einer einzigen binären Funktionsvariablen" (de). Comp. Math. 4. 

• Kalmár, László „An Argument Against the Plausibility of Church's Thesis“,. Constructivity in Mathematics Heyting: . Amsterdam: North-Holland, 1959. 

• Kleene, Stephen Cole. Introduction to Metamathematics. New York: Van Nostrand, 1952. OCLC 523942. 

• Schwichtenberg. „Computability“. — „see under "Computability"“.

• Schwichtenberg. „Recursion Theory (Notes for a lecture course)“ (2007). Qaraldi: 2023-11-08.05.2024.

• Szabó, Máté (January 2018). "Kalmár's Argument Against the Plausibility of Church's Thesis". History and Philosophy of Logic 39 (2): 140–157. doi:10.1080/01445340.2017.1396520. https://www.researchgate.net/publication/320505140.