Kontent qismiga oʻtish

Kompyuter tomografiyasi angiografiyasi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Computed tomography angiography“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

21-May 2023, 20:18 dagi koʻrinishi

   

Qorin bo'shlig'i KT angiografiyasining eksenel va koronal ko'rinishi

Kompyuter tomografiyasi angiografiyasi (shuningdek, KT angiografiyasi yoki KTA deb ataladi) angiografiya uchun ishlatiladigan kompyuter tomografiya usuli bo'lib, butun inson tanasida arteriya va tomirlarni vizualizatsiya qilish uchun ishlatiladi. Qon tomirlariga kiritilgan kontrastdan foydalanib, tiqilib qolish, anevrizma (devorlarning kengayishi), parchalanish (devorlarning yirtilishi) va stenoz (tomirning torayishi) ni izlash uchun tasvirlar yaratiladi. KTA yurak, aorta va boshqa yirik qon tomirlari, o'pka, buyraklar, bosh va bo'yin, qo'l va oyoqlarning tomirlarini ko'rish uchun ishlatilishi mumkin.KTA oshqozon-ichak tizimining arteria yoki venadan qon ketishini lokalizatsiya qilish uchun ham ishlatilishi mumkin. Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti Fizika fakulteti talabasi Normurodova ingliz tilidan tarjima qildi.

Tibbiy maqsadlarda foydalanish

KTA tananing ko'plab asosiy sohalarida, shu jumladan miya, buyraklar, tos suyagi va o'pkada qon tomirlarini tekshirish uchun ishlatilishi mumkin.

Koronar KT angiografiyasi

Koronar KT angiografiyasi (KKTA) yurak tomirlarini baholash uchun KT angiografiyasidan foydalanishdir. Bemorga kontrastni vena ichiga yuboriladi va keyin yurak yuqori tezlikda kompyuter tomografiyasi yordamida tekshiriladi. KT texnologiyasining rivojlanishi bilan bemorlar odatda skanerlash paytida nafaslarini ushlab turish orqali dori-darmonlarga muhtoj bo'lmasdan skanerlashlari mumkin. KTA yurak yoki tomirlardagi nosimmetrikliklar, stentlarning joylashuvi va ular hali ham ochiq yoki yo'qligini baholash uchun va vaqti-vaqti bilan aterosklerotik kasalliklarni tekshirish uchun ishlatiladi. [1] Ushbu usul qon tomirlarining anatomik tafsilotlarini magnit-rezonans tomografiya (MRT) yoki ultratovushga qaraganda aniqroq ko'rsatadi. Bugungi kunda ko'plab bemorlar an'anaviy kateter angiogrammasi o'rniga KTAdan o'tishlari mumkin, bu kichik protsedura davomida kateter qon tomirlari orqali yurakka o'tadi. Biroq, KKTA bu tartibni to'liq almashtirmadi. KKTA tuzatish terapiyasini o'tkazish uchun qon tomirlarining torayishini o'z vaqtida aniqlashga qodir. KKTA arterial kasalliklarni skrining foydali usuli hisoblanadi, chunki u kateter angiografiyasiga qaraganda xavfsizroq, ancha kam vaqt talab etadi va ayni paytda tejamkor protsedura hisoblanadi.

Aorta va katta arteriyalar

KTA ko'krak va qorin bo'shlig'ida aorta yoki boshqa yirik qon tomirlarida anevrizmalarni aniqlash uchun ishlatilishi mumkin. Qon tomirlari devorlarining zaiflashgan joylari, agar ular yorilib ketsa, hayot uchun xavfli bo'lishi mumkin. KTA devor ichidagi kaltsiyni aniqlash qobiliyati tufayli endovaskulyar stentlashdan oldin va keyin anevrizmani baholashda tanlangan testdir. [2] Qorin bo'shlig'i aorta anevrizmasini baholashda KTAnıng yana bir ijobiy tomoni shundaki, u qon tomirlari kengayishini yaxshiroq baholashga imkon beradi va standart angiografiya bilan solishtirganda qon tomirlarini yaxshiroq aniqlay oladi. [3]

KTA arterial diseksiyani, shu jumladan aorta yoki uning asosiy shoxlarida aorta diseksiyasini aniqlash uchun ham qo'llaniladi. Arterial diseksiya - bu arteriya devorining qatlamlari bir-biridan uzoqlashganda; bu og'riqni keltirib chiqaradi va hayot uchun xavfli bo'lishi mumkin. KTA dissektsiyalarni aniqlashning tez va invaziv bo'lmagan usuli bo'lib, kasallikning darajasini va oqish borligini ko'rsatishi mumkin. [3]

O'pka arteriyalari

KT o'pka angiogrammasi (KTO'A) o'pkadagi o'pka arteriyalarini tekshirish uchun ishlatiladi, odatda o'pka emboliyasini (O'E), jiddiy, ammo davolash mumkin bo'lgan holatni istisno qilish uchun u keng qo'llanilishi, qisqa vaqtda o'pka emboliyasi kabi namoyon bo'lishi mumkin bo'lgan boshqa kasalliklarni ko'rish qobiliyati va testning haqiqiyligiga ishonchning yuqori darajasi tufayli o'pka emboliyasini aniqlash uchun tanlangan usulga aylandi. [2] [3] Ushbu testda O'E qon tomir ichidagi qorong'u nuqta yoki yorqin kontrast moddaning to'satdan to'xtashi sifatida paydo bo'ladi. [3]

KT angiografiyasi o'pka emboliyasini baholash uchun ishlatilmasligi kerak, agar boshqa testlar odamda ushbu kasallikka chalinish ehtimoli kamligini ko'rsatsa. [4] D-dimer tahlili o'pka emboliyasini tekshirish uchun afzal muqobil bo'lishi mumkin. o'pka emboliyasi yoki Jenevada klinik tekshirishning past balli o'pka emboliyasini istisno qilishi mumkin. [4]

Buyrak arteriyalari

Medial fibromuskulyar displazi bilan og'rigan bemorda buyrak arteriyalarining KTA hajmi

Yuqori qon bosimi bo'lgan va buyrak kasalliklariga shubha qilingan bemorlarda buyrak arteriyalarida (buyrak bilan ta'minlaydigan) qon oqimini vizualizatsiya qilish KTA yordamida amalga oshirilishi mumkin. Buyrak arteriyasining stenozi (torayishi) ba'zi bemorlarda arterial gipertenziya (yuqori qon bosimi) sababi bo'lib, uni tuzatish mumkin. Tasvirlarni ko'rishning maxsus kompyuterlashtirilgan usuli buyrak KT angiografiyasini juda aniq tekshiruvga aylantiradi. [5] KTA mahalliy va transplantatsiya qilingan buyrak arteriyalarini baholashda ham qo'llaniladi. [2] KTA buyraklarni tasvirlash uchun ajoyib bo'lsa-da, bir vaqtning o'zida protseduralarni bajarish qobiliyatiga ega emas. Shunday qilib, an'anaviy kateter angiografiya o'tkir buyrak qon ketishi yoki o'tkir arterial buzilish holatlarida qo'llaniladi. [1]

Miya va bo'yin tomirlari

Intraventrikulyar qon ketishi bilan qon tomir malformatsiyasining KTA

KTA miya arteriyalarida qon quyqalarini aniqlash orqali o'tkir insultli bemorlarni baholashdan foydalanish mumkin. [1] Bundan tashqari, miya ichidagi hayot uchun xavfli bo'lishi mumkin bo'lgan kichik anevrizma yoki arteriovenoz malformatsiyani aniqlash uchun ham foydalanish mumkin. KTA stenoz darajasini (tomirning torayishi) baholash uchun uyqu arteriyalarining yuqori sifatli tasvirlarini ishlab chiqishi mumkin bo'lsa-da, tomirlar bo'linadigan hududda kaltsiy qonlari (kalsifikatsiyalangan plitalar) stenozni aniq baholashga xalaqit berishi mumkin. Shu sababli, bu maqsadda magnit-rezonans angiografiya ko'proq qo'llaniladi. [2] KTA ning boshqa qo'llanilishi moyamoya kasalligini aniqlash, intrakranial arteriyalarni kesish, karotid-kavernoz oqmalarni aniqlash, intrakranial-ekstrakranial bypass operatsiyasini rejalashtirish va atrofdagi intrakranial tomirlar bilan meningioma kabi miya shishlarini jalb qilishdir. [6]

Periferik arteriyalar

KTA arteriyalarni toraytirgan aterosklerotik kasalliklarni aniqlash uchun oyoqlarda ishlatilishi mumkin. Bundan tashqari, u shubhali blokirovkalar, travma holatlari yoki jarrohlik asoratlari bo'lgan bemorlarda tomirlarni tasvirlash uchun ishlatilishi mumkin. [7]

Texnika

Ovozni ko'rsatishda suyakni avtomatik olib tashlash (to'g'ri rasmda ishlatiladi) intrakranial tomirlarni ko'rish uchun yordam beradi.

KT angiografiyasi kontrastli KT bo'lib, unda tasvirlar radiokontrast modda kiritilgandan keyin ma'lum bir kechikish bilan olinadi. Kontrast modda radiozichlik hisoblanadi, shuning uchun u kirgan qon tomirlarida yorqin tarzda yonadi. KT skaneri kontrast mavjud bo'lgan to'g'ri hududni skanerlashi uchun skaner yetarlicha kontrast mavjud bo'lganda skanerlashni boshlaydigan avtomatik detektorlardan foydalanadi. Skanerlash tugagandan so'ng, tomirlarni yaxshiroq ko'rish uchun tasvirlar qayta ishlanadi va hatto 3D tasvirlarda ham yaratilishi mumkin. [7]

Xatarlar

KT angiografiyasidan haddan tashqari foydalanishning zarari radiatsiya ta'sirini o'z ichiga oladi va keyinchalik davolash kerak bo'lmagan klinik ahamiyatsiz o'pka emboliyasini davolash uchun izlanish imkoniyatini o'z ichiga oladi. [4]

Salbiy reaktsiyalar

Yod kontrasti yuborilganda reaktsiya paydo bo'lishi mumkin. Bu reaktsiyalar zo'ravonlik darajasida o'zgarib turadi va ularning paydo bo'lishini oldindan aytish qiyin. Past osmolyar kontrastdan foydalanishning hozirgi amaliyotida bu salbiy reaktsiyalar faqat ~0,1% hollarda yuzaga keladi. [3] Reaktsiyaning og'irligini uch guruhga bo'lish mumkin:

  • Yengil - davolash kerak emas: ko'ngil aynishi, qusish yoki toshmalar . [1]
  • O'rtacha - davolashni talab qiladi: og'ir toshmalar, bosh aylanishi yoki qisqa muddatli ongni yo'qotish, engil bronxospazm va / yoki yurak urish tezligining oshishi. [1]
  • Og'ir - zudlik bilan davolashni talab qiladi: og'ir bronxospazm, tomoq shishishi, tutilish, kuchli past qon bosimi va / yoki yurak tutilishi. [1] [8]

Anamnezda kontrastga allergiyasi bo'lgan bemorga allergik reaktsiya xavfini kamaytirish uchun kortikosteroidlar yoki gistamin (H1) blokerlari kabi dori-darmonlarni qabul qilish yoki kontrast moddani kiritishni talab qilmaydigan boshqa tekshiruvdan o'tish tavsiya etilishi mumkin. [3] [8] Kontrastning mumkin bo'lgan salbiy ta'sirini minimallashtirish uchun bemorlarni yaxshi namlash kerak. [8]

Ommabop e'tiqoddan farqli o'laroq, ko'plab so'nggi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, dengiz mahsulotlari allergiyasi va yod kontrastiga reaktsiyalar o'rtasida hech qanday bog'liqlik yo'q. [9] [10]

Buyraklar

Tarixda kontrast modda har qanday bemorda kontrastli nefropatiyaga (shuningdek, CIN deb ataladi) olib kelishi mumkin deb o'ylangan. Biroq, yaqinda o'tkazilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, buyrak muammosi bo'lmagan bemorlarda kontrast moddadan kelib chiqqan buyrak shikastlanishi xavfi juda kam uchraydi. [11] [12] [13]

Buyrak etishmovchiligi, buyrak kasalligi yoki uzoq davom etadigan og'ir diabeti bo'lgan odamlarda CTA dan foydalanish ehtiyotkorlik bilan o'lchanishi kerak, chunki IV yod kontrastli moddasini qo'llash buyrak funktsiyasiga yanada zarar etkazishi mumkin. Kontrastli vositalardan foydalanmaslik to'g'risidagi qaror, agar kontrast ishlatilmasa, noto'g'ri tashxis qo'yish ehtimoli bilan taqqoslanishi kerak. [12] [13]

Radiatsiya

Boshqa tasvirlash usullari bilan solishtirganda, KTA ionlashtiruvchi nurlanishning sezilarli dozasi bilan bog'liq. Bemorning yoshi, jinsi va imtihon protokoli bilan sezilarli darajada farq qiladigan radiatsiya xavfi modellari koronar KTA ning umr bo'yi saraton xavfini oshirishini taxmin qiladi. [14]

KT angiografiyasi homilador bo'lgan bemorlarda o'tkazilmasligi kerak, chunki kontrast va nurlanish homilaga zarar etkazishi mumkin. Homila uchun zarar darajasi to'liq aniqlanmagan. [8]

Tarix

1994 yilga kelib KT angiografiyasi yurak-qon tomir anomaliyalarining ko'pchiligini tashxislash va tavsiflashda an'anaviy angiografiya o'rnini bosa boshladi. [15] Bundan oldin an'anaviy angiografiya 70 yildan beri qo'llanilmoqda. [15]

Foydalanilgan adabiyotlar.

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Chen, Michael Y M. Basic radiology, 2nd, New York: McGraw Hill Medical, 2011. ISBN 9780071766647. OCLC 681348027.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Goh, Vicky. Grainger & Allison's diagnostic radiology.. Elsevier, 2016. ISBN 9780702069352. OCLC 922460588. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Essential Radiology Gunderman: . Stuttgart: Georg Thieme Verlag, 2014. DOI:10.1055/b-002-92682. ISBN 9781604065732. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 American College of Chest Physicians; American Thoracic Society (September 2013), „Five Things Physicians and Patients Should Question“, Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American College of Chest Physicians and American Thoracic Society, qaraldi: 6 January 2013, which cites
  5. ↑ "CT angiography in the abdomen: a pictorial review and update". Abdominal Imaging 39 (1): 196–214. February 2014. doi:10.1007/s00261-013-0035-3. PMID 24026174. 
  6. ↑ Hirai, Toshinori; Korogi, Yukunori; Takahashi, Mutsumasa; Yamashita, Yasuyuki (2005). Catalano, Carlo; Passariello, Roberto. eds (en). CT Angiography in the Assessment of Intracranial Vessels. Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag. pp. 55–67. doi:10.1007/3-540-26984-3_5. ISBN 978-3-540-40148-3. http://link.springer.com/10.1007/3-540-26984-3_5. 
  7. ↑ 7,0 7,1 "CT angiography: current technology and clinical use". Radiologic Clinics of North America 48 (2): 213–35, vii. March 2010. doi:10.1016/j.rcl.2010.02.006. PMID 20609871. PMC 2901244. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2901244. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 "Adverse reactions to contrast material: recognition, prevention, and treatment". American Family Physician 66 (7): 1229–1234. October 2002. PMID 12387435. https://www.aafp.org/afp/2002/1001/p1229.html. 
  9. ↑ "Debunking myths about "allergy" to radiocontrast media in an academic institution". Postgraduate Medicine 127 (3): 295–300. April 2015. doi:10.1080/00325481.2015.1012918. PMID 25740573. 
  10. ↑ "The relationship of radiocontrast, iodine, and seafood allergies: a medical myth exposed". The Journal of Emergency Medicine 39 (5): 701–707. November 2010. doi:10.1016/j.jemermed.2009.10.014. PMID 20045605. 
  11. ↑ "Contrast CT Scans in the Emergency Department Do Not Increase Risk of Adverse Renal Outcomes". The Western Journal of Emergency Medicine 17 (4): 404–408. July 2016. doi:10.5811/westjem.2016.4.28994. PMID 27429690. PMC 4944796. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4944796. 
  12. ↑ 12,0 12,1 "Intravenous Contrast-Induced Nephropathy-The Rise and Fall of a Threatening Idea". Advances in Chronic Kidney Disease 24 (3): 169–175. May 2017. doi:10.1053/j.ackd.2017.03.001. PMID 28501080. 
  13. ↑ 13,0 13,1 "Intravenous Contrast: Friend or Foe? A Review on Contrast-Induced Nephropathy". Advances in Chronic Kidney Disease 24 (3): 147–149. May 2017. doi:10.1053/j.ackd.2017.03.003. PMID 28501076. 
  14. ↑ "Estimating risk of cancer associated with radiation exposure from 64-slice computed tomography coronary angiography". JAMA 298 (3): 317–323. July 2007. doi:10.1001/jama.298.3.317. PMID 17635892. 
  15. ↑ 15,0 15,1 "CT angiography after 20 years: a transformation in cardiovascular disease characterization continues to advance". Radiology 271 (3): 633–652. June 2014. doi:10.1148/radiol.14132232. PMID 24848958. PMC 4669887. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4669887.  
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kompyuter_tomografiyasi_angiografiyasi&oldid=3721588" dan olindi