Kontent qismiga oʻtish

Prokrastinatsiya: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Procrastination“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

13-Fevral 2023, 16:35 dagi koʻrinishi

Qiyinchilik ko'pincha kechiktirish bilan bog'liq

Prokrastinatsiya (kechiktirish, keyinga qoldirish) - bu salbiy oqibatlarga olib kelishini bilgan holda biror narsani keraksiz va ixtiyoriy ravishda kechiktirish yoki keyinga qoldirish harakatidir. Bu so'z lotincha procrastinatus so'zidan kelib chiqqan bo'lib, o'zi ham "oldinga" ma'nosini bildiruvchi pro- prefiksi va "ertaga" degan ma'noni anglatuvchi crastinus so'zlaridan kelib chiqqan[1]. Ko'pincha, bu odatiy odamning xatti-harakati[2]. Bu kundalik ishlarda kechikish yoki hatto uchrashuvga borish, ish hisoboti yoki akademik topshiriqni topshirish yoki sherik bilan stressli masalani muhokama qilish kabi muhim vazifalarni kechiktirish bilan bog'liq bo'lgan odatiy inson tajribasidir. Odatda depressiya, o'zini past baholash, aybdorlik va yetishmovchilik bilan bog'liq bo'lgan mahsuldorlikka to'sqinlik qiladigan salbiy xususiyat sifatida qabul qilingan bo'lsa-da[3], bu xavfli yoki salbiy natijalarni keltirib chiqaradigan ba'zi talablarga dono javob sifatida ham ko'rib chiqilishi mumkin[4].

Madaniy va ijtimoiy nuqtai nazardan, G'arb va g'arbiy bo'lmagan madaniyat talabalari akademik sustkashlikni namoyon qiladilar, ammo turli sabablarga ko'ra. G'arb madaniyati talabalari ilgari qilganidan ko'ra yomonroq ish qilmaslik yoki kerak bo'lgan darajada o'rganmaslik uchun kechiktirishga moyil bo'ladilar, g'arblik bo'lmagan talabalar esa qobiliyatsiz ko'rinmaslik yoki undan qochish uchun kechiktirishga moyildirlar. Vaqtni boshqarishning turli madaniy istiqbollari kechiktirishga qanday ta'sir qilishi mumkinligini ham hisobga olish kerak. Misol uchun, vaqtga ko'p faol nuqtai nazarga ega bo'lgan madaniyatlarda odamlar ishni tugatishdan oldin to'g'ri bajarilganligiga ishonch hosil qilish uchun ko'proq ahamiyat berishadi. Vaqtning chiziqli ko'rinishi bo'lgan madaniyatlarda odamlar vazifaga ma'lum vaqtni belgilashga moyil bo'lishadi va belgilangan vaqt tugagandan so'ng to'xtashadi[5].

Kechiktirilgan qoniqish orqali kaptarlarning xulq-atvorini o'rganish shuni ko'rsatadiki, kechiktirish odamlarga xos emas, balki ba'zi boshqa hayvonlarda ham kuzatilishi mumkin[6]. Kabutarlar orasida "kechiktirish" uchun aniq dalillarni topadigan tajribalar mavjud bo'lib, ular kabutarlar oson, lekin shoshilinch emas, balki murakkab, ammo kechiktirilgan vazifani tanlashga moyilligini ko'rsatadi[7].

Etimologiyasi

Lotin: procrastinare, pro- (oldinga), -crastinus (keyingi kungacha), cras (ertaga).

Tarqalishi

1984-yilda nashr etilgan Vermont universitetining akademik kechikish bo‘yicha tadqiqotida ishtirokchilarning 46 foizi “har doim” yoki “deyarli har doim” yozish ishlarini kechiktirishlarini, taxminan 30 foizi esa imtihonlar uchun o‘qishni va haftalik topshiriqlarni o‘qishni kechiktirishlarini bildirishgan. Sub'ektlarning deyarli to'rtdan bir qismi bir xil vazifalarni bajarishda kechiktirish ular uchun muammo ekanligini ma'lum qilgan. Biroq, 65% ga yaqini qog'ozlarni yozishda kechiktirishni kamaytirishni xohlashlarini va taxminan 62% imtihonlarga o'qish uchun va 55% haftalik topshiriqlarni bajarishni xohlashlari aniqlangan[8].

1992-yilgi tadqiqot shuni ko'rsatdiki, "so'rovda qatnashgan talabalarning 52 foizi kechiktirish bo'yicha yordamga o'rtacha va yuqori darajada ehtiyoj borligini ko'rsatdi"[9].

2004-yilda o'tkazilgan tadqiqotda, universitet talabalarining 70 foizi o'zlarini kechiktiruvchilar deb hisoblashgan bo'lsa, 1984-yilda o'tkazilgan tadqiqotda, talabalarning 50 foizi doimiy ravishda kechiktirishadi va buni hayotlarida asosiy muammo deb bilishadi[10].

Universitet talabalari o'rtasida o'tkazilgan tadqiqotda, talaba topshiriqni bajarish uchun talab qilinadigan ko'nikmalarga ega emas deb hisoblagan vazifalardan ko'ra, yoqimsiz yoki yuk sifatida qabul qilingan vazifalarni kechiktirish ko'proq ekanligini ko'rsatdi[11].

Yana bir dolzarb nuqta - sanoatdagi kechiktirish. "Rossiyadagi psixologiya" jurnalida chop etilgan "Zamonaviy Rossiya sanoat korxonasi xodimlarining kechikishiga tashkiliy va shaxsiy omillarning ta'siri" jurnalining " State of Art " jurnalining tadqiqoti xodimlarning kechiktirish odatlariga ta'sir qilgan ko'plab omillarni aniqlashga yordam berdi. Ulardan ba'zilari samaradorlikni baholashning intensivligini, ularning kompaniyadagi burchlarining ahamiyatini, boshqaruv va/yoki yuqori darajadagi qarorlar haqidagi tushunchalari va fikrlarini o'z ichiga oladi[12].


Psixologik nuqtai nazar

Lazzatlanish tamoyili kechikish uchun javobgar bo'lishi mumkin; bu stressli vazifalarni kechiktirish orqali salbiy his-tuyg'ulardan qochishni afzal ko'rishni anglatadi. 201-yilda Rinaldi va boshqalar tomonidan o'tkazilgan tadqiqotda o'lchanadigan kognitiv buzilishlar kechikishda rol o'ynashi mumkinligini ko'rsatdi[13]. Kechiktirish maqsadiga erishish muddati yaqinlashganda, ular ko'proq stressga duch kelishadi va shuning uchun bu stressdan qochish uchun ko'proq kechiktirishga qaror qilishlari mumkin[14]. Ba'zi psixologlar bunday xatti-harakatni har qanday vazifani yoki qarorni boshlash yoki tugatish bilan bog'liq tashvish bilan kurashish mexanizmi sifatida ta'kidlaydilar[15]. Pirs Steel 2010-yilda tashvishlanish odamlarni erta ishga kirishishga undashi ehtimoli borligini va kechikish bo'yicha tadqiqotlarda asosiy e'tibor impulsivlik bo'lishi kerakligini ta'kidladi. Ya'ni, tashvish odamlarni faqat impulsiv bo'lsa, kechiktirishga olib keladi[16].  

Yengish choralari

Kechiktirishning salbiy javoblari vazifaga yo'naltirilgan yoki muammoni hal qilishga qaratilgan emas, balki qochish yoki hissiy bo'ladi. Maqsadli va muhim shaxsiy maqsadlarni kechiktirish bilan bog'liq stressni va kognitiv dissonansni kamaytirish uchun hissiy va qochishga qarshi kurash qo'llaniladi. Ushbu variant darhol zavq bag'ishlaydi va shuning uchun qo'lda erishish mumkin bo'lgan maqsadlarni kashf qilish nuqtasida impulsiv kechiktiruvchilar uchun juda jozibali[17][18]. Freydning mudofaa mexanizmlari, yengish uslublari va o'z-o'zini cheklashga o'xshash bir nechta his-tuyg'ularga yo'naltirilgan strategiyalar mavjud.

Kechiktiruvchilarning javoblari quyidagilardan iborat: 

  • Qochish: vazifa bajariladigan joy yoki vaziyatdan qochish.
  • Rad etish va ahamiyatsizlashtirish: Kechiktiruvchi xatti-harakatlar aslida kechiktirish emas, balki oldini olishdan ko'ra muhimroq vazifa yoki bajarilishi kerak bo'lgan asosiy vazifa darhol muhim emasligini ko'rsatish.
  • Chalg'itish: Vazifadan xabardor bo'lishning oldini olish uchun o'zini boshqa xatti-harakatlar yoki harakatlarga jalb qilish yoki jalb qilish.
  • Qarama-qarshilikning pasayishi: O'zining kechikish xatti-harakatlarining oqibatlarini boshqalarning yomon holatlari bilan solishtirish.
  • Valorizatsiya: boshqa biror narsa qilish kerak bo'lgan paytda erishgan narsasidan qoniqish bilan ishora qilish.
  • Ayblash: tashqi omillarga noto'g'ri munosabatda bo'lish, masalan, kechikishning o'ziga bog'liq bo'lmagan tashqi kuchlar bilan bog'liqligini asoslash.
  • Masxara qilish: kechikishini tasdiqlash uchun hazildan foydalanish.

Vazifalar yoki muammolarni hal qilish choralari kechiktiruvchining nuqtai nazaridan soliqqa tortiladi. Agar bunday choralar ko'rilsa, kechiktiruvchining kechiktiruvchi bo'lib qolishi ehtimoli kamroq bo'ladi. Biroq, bunday choralarni ko'rish kechiktirishning takrorlanishining oldini olish va minimallashtirish uchun o'z xatti-harakatlarini yoki vaziyatni faol ravishda o'zgartirishni talab qiladi.

2006-yilda nevrotizmning kechikish bilan bevosita bog'liqligi yo'qligi va har qanday munosabatlar to'liq vijdon bilan vositachilik qilishi taklif qilindi[19]. 1982-yilda irratsionallik kechikishning o'ziga xos xususiyati deb taxmin qilingan edi. "Hatto so'nggi lahzaga qadar kechiktirish, agar ular faqat shu daqiqani olishiga ishonish uchun asos bo'lsa, kechiktirish emas"[20]. 2001-yilda tushuntirilgan, "harakatlarni kechiktirish kerak va bu kechiktirish yomon, noto'g'ri yoki samarasiz rejalashtirishni anglatishi kerak"[21].

Madaniy nuqtai nazar

Holly McGregor va Andrew Elliotga (2002) ko'ra. Christopher Wolters (2003), bakalavriat talabalari o'rtasidagi akademik kechikish muvaffaqiyatga yo'naltirilganlikning to'rt omilli modelining omillaridan biri bo'lgan "ishlashdan qochishga yo'naltirilganlik" bilan bog'liq deb aytgan. Andrew Elliot va Judith Harackiewicz (1996) shuni ko'rsatdiki, ishlashdan qochish yo'nalishi bo'lgan talabalar o'z tengdoshlari bilan o'zlarini taqqoslash bilan shug'ullanishadi. Bu talabalar layoqatsiz ko'rinishni istamaslik yoki qobiliyatsizligini ko'rsatishdan qochish va tengdoshlari oldida bir vazifani bajarish uchun malakali fasadni qabul qilish natijasida kechiktirishadi[22].


Sushila Nilesning (1998) avstraliyalik talabalar va Shri-Lankalik talabalar bilan olib borgan tadqiqotlari bu farqlarni tasdiqladi va avstraliyalik talabalar ko'pincha shaxsiy maqsadlarga intilishlarini, Shri-Lankalik talabalar esa odatda ko'proq hamkorlik va ijtimoiy maqsadlarga intilishlarini ko'rsatdi. Kuo-Shu Yang va An-Bang Yu (1987, 1988, 1990) tomonidan olib borilgan ko'plab tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ko'pchilik xitoylik va yaponiyalik talabalarning shaxsiy yutuqlari shaxsiy yutuqlarga emas, balki o'zlarining oila tarmog'i oldidagi majburiyatlari va mas'uliyatini bajarish bilan o'lchanadi[22]. Yang va Yu (1987) shuningdek, kollektivizm va konfutsiylik ko'plab g'arbiy bo'lmagan madaniyatlarda muvaffaqiyatga erishish uchun juda kuchli turtki ekanligini ko'rsatdi, chunki ular oila birligi va jamiyatdagi hamkorlikka urg'u beradi[22]. Ushbu madaniy qadriyatlardan kelib chiqqan holda, shaxs intuitiv ravishda uning muvaffaqiyatga yo'naltirilgan omilini farqlovchi bosim darajasini sezadi, deb ishoniladi[22].

Salomatlik nuqtai nazari

Ma'lum darajada kechiktirish odatiy holdir va bu haqiqatan ham qadrli vazifalarni kechiktirish tendensiyasining pastligi tufayli vazifalar o'rtasida ustuvorlikni aniqlashning foydali usuli sifatida qaralishi mumkin[23]. Biroq, haddan tashqari kechiktirish muammoga aylanishi va normal faoliyatga to'sqinlik qilishi mumkin. Bu sodir bo'lganda, kechiktirish sog'liq muammolari, stress[24], tashvish, aybdorlik va inqiroz hissi, shuningdek, shaxsiy samaradorlikni yo'qotishi va mas'uliyat yoki majburiyatlarni bajarmaslik uchun ijtimoiy norozilikka olib kelishi aniqlangan. Birgalikda bu his-tuyg'ular keyingi kechiktirishga yordam berishi mumkin va ba'zi odamlar uchun kechikish deyarli surunkali holga keladi. Kechiktiruvchilar yordam so'rashda qiyinchiliklarga duch kelishlari mumkin, ammo ular ijtimoiy stigmalar va dangasalik, irodaning yetishmasligi yoki ambitsiyalarning pastligi tufayli yuzaga keladi. Ba'zi hollarda muammoli kechikish ba'zi bir asosiy psixologik buzilishning belgisi bo'lishi mumkin[25].

Kechiktirishning fiziologik ildizlari bo'yicha tadqiqotlar prefrontal korteksning roli bilan bog'liq edi[26], impulslarni nazorat qilish, diqqat va rejalashtirish kabi ijro etuvchi miya funktsiyalari uchun mas'ul bo'lgan miya sohasi. Bu prokrastinatsiya bunday funktsiyalar yoki ularning yetishmasligi bilan kuchli bog'liq degan tushunchaga mos keladi. Prefrontal korteks shuningdek, miyaning boshqa qismlaridan chalg'ituvchi stimullarni kamaytiradigan filtr vazifasini bajaradi. Bu sohadagi zarar yoki kam faollashuv odamning chalg'itishning oldini olish qobiliyatini kamaytirishi mumkin, bu esa yomon tashkilotga, e'tiborni yo'qotishga va kechikishning kuchayishiga olib keladi. Bu DEHBda prefrontal lobning roliga o'xshaydi, bu yerda u odatda kam faollashadi[27].

2014-yilda AQShda o‘tkazilgan egizaklar va bir xil egizak juftliklarda kechikish va impulsivlikni o‘rganish bo‘yicha o‘tkazilgan tadqiqotda ikkala xususiyat ham “o‘rtacha irsiy” ekanligi aniqlangan. Ikkala xususiyatni genetik darajada ajratish mumkin emas edi (r genetik = 1,0), ya'ni ikkala belgining o'ziga xos genetik ta'siri topilmadi[28]. Mualliflar evolyutsion gipotezadan kelib chiqqan holda, kechiktirish impulsivlikning qo'shimcha mahsuloti sifatida paydo bo'lgan uchta konstruktsiyani tasdiqladilar: "(a) kechiktirish irsiydir, (b) ikkala xususiyat sezilarli genetik o'zgarishlarga ega va (c) maqsadni boshqarish qobiliyati ushbu umumiy o'zgarishning muhim tarkibiy qismi"[28].




Boshqaruv

Psixolog William J. Knausning hisob-kitoblariga ko'ra, kollej o'quvchilarining 90% dan ortig'i ishni kechiktiradi[29]. Ushbu talabalarning 25% surunkali kechikishlar va odatda oliy ma'lumotni tark etadilar (kollejni tashlab ketishlar).

Perfektsionizm kechikishning asosiy sababidir[30], chunki erishib bo'lmaydigan maqsadlarga (mukammallikka) intilish odatda muvaffaqiyatsizlikka olib keladi. Haqiqiy bo'lmagan umidlar o'z-o'zini hurmat qilishni yo'q qiladi va o'z-o'zini rad etishga, o'zini kamsitishga va keng tarqalgan baxtsizlikka olib keladi. Kechiktirishni yengish uchun muvaffaqiyatsizlik kuchini qoralamasdan tan olish va qabul qilish zarur[31],[yaxshiroq manba kerak] xatolar va kamchiliklarga e'tibor qaratishni to'xtatish va erishish osonroq bo'lgan maqsadlarni belgilash kerak.

Kechiktirishni kamaytiradigan xatti-harakatlar va amaliyotlar: 

  • Kechiktirishga olib keladigan odatlar va fikrlarni bilish.
  • Qo'rquv, tashvish, diqqatni jamlashda qiyinchilik, vaqtni noto'g'ri boshqarish, qat'iyatsizlik va mukammallik kabi o'z-o'zini bartaraf etuvchi muammolar uchun yordam so'rash[32].
  • Shaxsiy maqsadlar, kuchli tomonlar, zaif tomonlar va ustuvorliklarni adolatli baholash.
  • Haqiqiy maqsadlar va vazifalar va aniq, mazmunli maqsadlar o'rtasidagi shaxsiy ijobiy aloqalar[33].
  • Kundalik faoliyatning tuzilishi va tashkil etilishi[33].
  • Yangi erishilgan istiqbol uchun atrof-muhitni o'zgartirish: shovqin yoki chalg'itishni yo'q qilish yoki minimallashtirish; tegishli masalalarga kuch sarflash; va tush ko'rishni to'xtatish[33].
  • Ustuvorliklarni belgilash uchun o'zini tarbiyalash[33].
  • Qiziqarli faoliyat, muloqot va konstruktiv sevimli mashg'ulotlar bilan shug'ullanish.
  • Bir vaqtning o'zida butun muammolarni hal qilishga urinib, qo'rqitish xavfi o'rniga, kichik bir muammolarni hal qilish[32].
  • Qayta tiklanishning oldini olish uchun ehtiyojlar asosida oldindan belgilangan maqsadlarni mustahkamlang va bajarilgan vazifalar uchun o'zingizni muvozanatli tarzda mukofotlashga imkon bering.

Qattiq jadval formatida vazifalarni bajarish rejasini tuzish hamma uchun ham ishlamasligi mumkin. Agar bunday jarayon teskari bo'lib chiqsa, unga rioya qilishning qat'iy qoidasi yo'q. Rejalashtirish o'rniga, vazifalarni faqat kerakli harakatlar uchun vaqt oralig'iga ega bo'lgan moslashuvchan, tuzilmagan jadvalda bajarish yaxshiroq bo'lishi mumkin[34].

Pirs Steel taʼkidlaganidek[35], vaqtni yaxshiroq boshqarish kechikishni yengishning kalitidir, jumladan, oʻz “ish vaqtini” bilish va undan foydalanish (“ertalab odam” yoki “tungi boyqush”). Yaxshi yondashuv - bu eng qiyin va samarali ish uchun eng mos bo'lgan ichki sirkadiyalik ritmlardan ijodiy foydalanishdir. Steelning ta'kidlashicha, real maqsadlarga ega bo'lish, bir vaqtning o'zida bitta muammoni hal qilish va "kichik muvaffaqiyatlarni" qadrlash juda muhimdir. Brian O'Leary "ish va hayot muvozanatini topish... aslida yanada samaraliroq bo'lish yo'llarini topishga yordam beradi" degan fikrni qo'llab-quvvatlaydi, chunki bo'sh vaqtni motivatsiya sifatida bag'ishlash vazifalarni bajarishda samaradorlikni oshirishi mumkin[36]. Kechiktirish bir umrlik xususiyat emas. Xavotirga tushishi mumkin bo'lganlar qo'yib yuborishni o'rganishlari mumkin, kechiktiradiganlar diqqatni jamlash va impulslardan qochish uchun turli usullar va strategiyalarni topishlari mumkin[37].

O'zining kechiktirish odatlari haqida o'ylagandan so'ng, faylasuf John Perry "Tuzilgan kechikish" nomli insho muallifi bo'lib[38], unda u kechiktirishni yengish uchun xavfsizroq yondashuv sifatida "aldash" usulini taklif qiladi: bajarilishi kerak bo'lgan yoqimsiz vazifalarni kuchaytirish uchun piramida sxemasidan foydalanish kerak.

Jiddiy va salbiy ta'sir

Ba'zi odamlar uchun kechikish doimiy bo'lishi mumkin va kundalik hayotni buzishi mumkin. Bunday odamlar uchun kechikish psixiatrik kasalliklarni ko'rsatishi mumkin. Kechiktirish ruhiy tushkunlik, mantiqsiz xatti-harakatlar, o'zini past baholash, tashvish va DEHB kabi nevrologik kasalliklar kabi bir qator salbiy uyushmalar bilan bog'langan[39]. Shu sababli, kechikish surunkali holga kelgan va zaiflashadigan odamlar uchun ruhiy salomatlik muammosi mavjudligini tekshirish uchun malakali terapevt yoki psixiatrga murojaat qilish muhimdir[40].

Muddati uzoq bo'lganda, kechiktiruvchilar kechiktirmaydiganlarga qaraganda sezilarli darajada kamroq stress va jismoniy kasalliklar haqida xabar berishadi. Biroq, belgilangan muddat yaqinlashganda, bu munosabatlar teskari bo'ladi. Kechiktiruvchilar ko'proq stress, jismoniy kasallikning ko'proq alomatlari va ko'proq tibbiy tashriflar haqida xabar berishadi[24], umuman olganda, kechiktiruvchilar stress va sog'liq muammolarini boshdan kechirishadi. Bu umumiy baxt bilan birga hayot sifatining sezilarli darajada pasayishiga olib kelishi mumkin. Kechiktirish, shuningdek, vijdonlilik va optimizmni kamaytirish bilan birga, perfektsionizm va nevrotizmni kuchaytirish qobiliyatiga ega[10].

Kechiktirish ham uyqusizlikka olib kelishi mumkin, deb ma'lum qilgan Alisa Hrustic Men's Health jurnalida: "So'rovnomada o'rtacha balldan yuqori ball to'plagan odamlarda kechikishlar uyqusizlik alomatlariga qaraganda 1,5-3 baravar ko'proq bo'lgan”[41]. Uyqusizlik hatto jiddiy va salbiy ta'sir sifatida ko'proq muammolarni qo'shishi mumkin.

Yana qarang

Manbalar

  1. ↑ Karen K. Kirst-Ashman. Empowerment Series: Generalist Practice with Organizations and Communities. Cengage Learning, 2016 — 67 bet. ISBN 978-1-305-94329-2. 
  2. ↑ Ferrari, Joseph (June 2018). "Delaying Disposing: Examining the Relationship between Procrastination and Clutter across Generations". Current Psychology (New Brunswick, N.J.) (1046-1310), 37 (2) (2): 426–431. doi:10.1007/s12144-017-9679-4. 
  3. ↑ Duru, Erdinç; Balkis, Murat (June 2017). "Procrastination, Self-Esteem, Academic Performance, and Well-Being: A Moderated Mediation Model". International Journal of Educational Psychology 6 (2): 97–119. doi:10.17583/ijep.2017.2584. https://eric.ed.gov/?id=EJ1146738. 
  4. ↑ Bernstein, Peter. Against the Gods: The remarkable story of risk, 1996 — 15 bet. ISBN 9780471121046. 
  5. ↑ Communications. „How Different Cultures Understand Time“. Business Insider. Qaraldi: 2018-yil 5-dekabr.
  6. ↑ Mazur, James (1998). "Procrastination by Pigeons with Fixed-Interval Response Requirements". Journal of the Experimental Analysis of Behavior 69 (2): 185–197. doi:10.1901/jeab.1998.69-185. PMID 9540230. PMC 1284653. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1284653. 
  7. ↑ Mazur, J E (January 1996). "Procrastination by pigeons: preference for larger, more delayed work requirements.". Journal of the Experimental Analysis of Behavior 65 (1): 159–171. doi:10.1901/jeab.1996.65-159. ISSN 0022-5002. PMID 8583195. PMC 1350069. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=1350069. 
  8. ↑ Solomon, LJ. „Academic Procrastination: Frequency and Cognitive-Behavioural Correlates“ (1984). 2016-yil 29-iyulda asl nusxadan arxivlangan.
  9. ↑ Gallagher, Robert P.; Golin, Anne; Kelleher, Kathleen (1992). "The Personal, Career, and Learning Skills Needs of College Students". Journal of College Student Development 33 (4): 301–10. http://psycnet.apa.org/record/1993-03494-001. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Klingsieck, Katrin B. (January 2013). "Procrastination". European Psychologist 18 (1): 24–34. doi:10.1027/1016-9040/a000138. ISSN 1016-9040. https://www.researchgate.net/publication/317823704.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":04" defined multiple times with different content
  11. ↑ Norman A. Milgram; Barry Sroloff; Michael Rosenbaum (June 1988). "The Procrastination of Everyday Life". Journal of Research in Personality 22 (2): 197–212. doi:10.1016/0092-6566(88)90015-3. 
  12. ↑ Barabanshchikova, Valentina V.; Ivanova, Svetlana A.; Klimova, Oxana A. (2018). "The Impact of Organizational and Personal Factors on Procrastination in Employees of a Modern Russian Industrial Enterprise". Psychology in Russia: State of the Art 11 (3): 69–85. doi:10.11621/pir.2018.0305. 
  13. ↑ Rinaldi, Anthony Robert; Roper, Carrie Lurie; Mehm, John (2019). "Procrastination as evidence of executive functioning impairment in college students" (en). Applied Neuropsychology: Adult 28 (6): 697–706. doi:10.1080/23279095.2019.1684293. ISSN 2327-9095. PMID 31679406. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/23279095.2019.1684293. 
  14. ↑ Pychyl, T.. „The real reasons you procrastinate — and how to stop“. The Washington Post (2012-yil 20-fevral). Qaraldi: 2012-yil 20-fevral.
  15. ↑ Fiore, Neil A. The Now Habit: A Strategic Program for Overcoming Procrastination and Enjoying Guilt-Free Play. New York: Penguin Group, 2006 — 5 bet. ISBN 978-1-58542-552-5. 
  16. ↑ Steel, Piers. The procrastination equation: how to stop putting things off and start getting stuff done. HarperCollins, 2011. ISBN 978-0-06-170362-1. OCLC 754770758. 
  17. ↑ Gendler, Tamar Szabó (2007). "Self-Deception As Pretense". Philosophical Perspectives 21: 231–58. doi:10.1111/j.1520-8583.2007.00127.x. 
  18. ↑ Gosling, J.. Weakness of the Will. New York: Routledge, 1990. 
  19. ↑ Lee, Dong-gwi; Kelly, Kevin R.; Edwards, Jodie K. (2006). "A Closer Look at the Relationships Among Trait Procrastination, Neuroticism, and Conscientiousness". Personality and Individual Differences 40: 27–37. doi:10.1016/j.paid.2005.05.010. 
  20. ↑ Sabini, J. & Silver, M. (1982) Moralities of everyday life, p. 128
  21. ↑ Steel, P.; Brothen, T.; Wambach, C. (2001). "Procrastination and Personality, Performance and Mood". Personality and Individual Differences 30: 95–106. doi:10.1016/S0191-8869(00)00013-1. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :02
  23. ↑ Pavlina. „How to Fall in Love with Procrastination“ (2010-yil 10-iyun). 2013-yil 19-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 18-aprel.
  24. ↑ 24,0 24,1 Tice, DM; Baumeister, RF (1997). "Longitudinal Study of Procrastination, Performance, Stress, and Health: The Costs and Benefits of Dawdling". Psychological Science 8 (6): 454–58. doi:10.1111/j.1467-9280.1997.tb00460.x.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Tice1997" defined multiple times with different content
  25. ↑ Steel, Piers (2007). "The Nature of Procrastination: A Meta-Analytic and Theoretical Review of Quintessential Self-Regulatory Failure". Psychological Bulletin 133 (1): 65–94. doi:10.1037/0033-2909.133.1.65. PMID 17201571. Archived from the original on 2013-04-01. https://web.archive.org/web/20130401132716/http://studiemetro.au.dk/fileadmin/www.studiemetro.au.dk/Procrastination_2.pdf. 
  26. ↑ Evans, James R.. Handbook of Neurofeedback: Dynamics and Clinical Applications. Psychology Press, 8 August 2007 — 293 bet. ISBN 978-0-7890-3360-4. 2010-yil 8-oktyabrda qaraldi. 
  27. ↑ Strub, RL (1989). "Frontal Lobe Syndrome in a Patient with Bilateral Globus Pallidus Lesions". Archives of Neurology 46 (9): 1024–27. doi:10.1001/archneur.1989.00520450096027. PMID 2775008. 
  28. ↑ 28,0 28,1 Gustavson, Daniel E; Miyake A; Hewitt JK; Friedman NP (4 April 2014). "Genetic Relations Among Procrastination, Impulsivity, and Goal-Management Ability Implications for the Evolutionary Origin of Procrastination". Psychological Science 25 (6): 1178–88. doi:10.1177/0956797614526260. PMID 24705635. PMC 4185275. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4185275. 
  29. ↑ Ellis and Knaus, 1977
  30. ↑ Hillary Rettig (2011). The 7 Secrets of the Prolific: The Definitive Guide to Overcoming Procrastination, Perfectionism, and Writer's Block
  31. ↑ James Prochaska, 1995
  32. ↑ 32,0 32,1 „How I Miraculously Overcame Procrastination By Applying These 6 Steps“ (en-US). Dating Reporter's Blog. Qaraldi: 2021-yil 27-fevral.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 Macan, Therese Hoff (1994). "Time management: Test of a process model". Journal of Applied Psychology 79 (3): 381–391. doi:10.1037/0021-9010.79.3.381. ISSN 0021-9010. 
  34. ↑ Burka, J.. Procrastination: Why You Do It, What to Do About It Now. Hachette Books, 2007. ISBN 978-0-7382-1130-5. 
  35. ↑ The Procrastination Equation, 2012
  36. ↑ „Work-Life: Is Productivity in the Balance?“. HBS Working Knowledge (2004-yil 5-iyul). Qaraldi: 2018-yil 24-avgust.
  37. ↑ „5 Ways to Finally Stop Procrastinating“. Psychology Today. Qaraldi: 2019-yil 27-fevral.
  38. ↑ Perry, John (February 23, 1996). "How to Procrastinate and Still Get Things Done". The Chronicle of Higher Education. Archived from the original on February 18, 2017. https://web.archive.org/web/20170218090944/http://www.chronicle.com/article/How-to-ProcrastinateStill/93959. Qaraldi: February 18, 2017. Prokrastinatsiya]]
  39. ↑ Pychyl, TA; Lee, JM; Thibodeau, R; Blunt, A (2000). "Five Days of Emotion: An Experience Sampling Study of Undergraduate Student Procrastination (special issue)". Journal of Social Behavior and Personality 15: 239–254. http://psycnet.apa.org/index.cfm?fa=search.displayRecord&uid=2002-10572-019. 
  40. ↑ Lay, CH; Schouwenburg, HC (1993). "Trait procrastination, time management, and academic behavior". Trait Procrastination, Time Management, and Academic Behavior 8 (4): 647–62. https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-s2.0-21344492853&origin=inward&txGid=8922AD549640D5B2BACA406E901F44B5.wsnAw8kcdt7IPYLO0V48gA%3a1. 
  41. ↑ Hrustic. „How Procrastination Literally Keeps You Up At Night“ (en-US). Men's Health (2016-yil 13-iyul). Qaraldi: 2020-yil 4-iyun. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Prokrastinatsiya&oldid=3577264" dan olindi