Ekspozitsion terapiya: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Hilola.Mi (munozara | hissa)
219 edits
„Exposure therapy“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

2-Noyabr 2022, 05:54 dagi koʻrinishi

Exposure therapy, tahlika sindromlarini davolash usuli hisoblanadi. U bemorni bezovtalik manbasi yoki uning kontekstiga hech qanday xavf tug'dirmagan holda olib kirishga (desensibilizatsiya) asoslanadi. Bu ularning tashvish yoki qayg'ularini engishga yordam beradi deb qaraladi[1] [2]. Protsessual jihatdan bu usul laboratoriya kemiruvchilarni o'rganish uchun ishlab chiqilgan qo'rquvni yo'q qilish paradigmasiga o'xshaydi[3] [4]. Ko'pgina tadqiqotlar uning umumiy tahlika sindromi, ijtimoiy tahlika, obsesisf-kompulsiv sindromlar[5], travmadan keyingi stress(TSSB) va o'ziga xos fobiyalar kabi kasalliklarni davolashda samaradorligini ko'rsatdi[6].

Tibbiy maqsadlarda foydalanish

Umumiy tahlika sindromi (generalised anxiety disorder)

Ekspozitsion terapiya umumiy tahlika sindromi bo'lgan odamlar uchun samarali davolash chorasi bo'lishi mumkinligi haqida empirik dalillar mavjud, xususan, in vivo terapiyasi (haqiqiy hayotiy vaziyat orqali ta'sir ko'rsatish)[7], bu umumiy tahlikaga nisbatan xayoliy ta'sir qilishdan ko'ra ko'proq samaradorlikka ega. Bu davolash usulining maqsadi travmatik stimullarga tizimli va boshqariladigan terapevtik ta'sir qilish yordamida hissiy tartibga solishni targ'ib qilishdir[8]. Ekspozitsion terapiya tahlika va qo'rquv bilan kurashayotgan bolalar uchun ham qo'llashga tavsiya etiladigan usullardan biri hisoblanadi[9].

Fobiya

Ekspozitsion terapiya fobiyalarni davolashning eng muvaffaqiyatli usuli hisoblanadi[10]. Bu borada fobiyalarning bir-uch soatlik bir seansli davolash usullari bo'yicha tadqiqotlarni o'z ichiga olgan bir nechta meta-tahlillar chop etilgan. To'rt yillik davolanishdan keyingi kuzatuvda odamlarning 90 foizida qo'rquv, o'zini olib qochish va umumiy ruhiy buzilish darajasi sezilarli tarzda pasaygan, 65 foizi esa o'ziga xos fobiya alomatlarini sezmay qo'ygan[11].

Agorafobiya va ijtimoiy tahlika sindromi ekspozitsion terapiya bilan muvaffaqiyatli davolangan fobiyalarga misoldir[12].

Travmadan keyingi stress

PTSD (Post-travmatik stress)da ekspozitsion terapiya bemorni qo'zg'atuvchilar va travma xotiralari o'rtasidagi neyron aloqalarni zaiflashtirish maqsadida qo'zg'atuvchi stimullarga ta'sir o'tkazishni o'z ichiga oladi. Bu quyidagicha bo'lishi mumkin[13]:

  • real hayotga oid trigger ("in vivo")
  • xayoliy trigger ("xayoliy")
  • virtual reallikka ta'sir qilish
  • jismoniy yo'l bilan hosil qilingan trigger ("interotseptiv") [lower-alpha 1].

Shakllari:

  • Suv toshqini - bemordagi qo'rquvni yo'qotish uchun to'g'ridan-to'g'ri qo'zg'atuvchi stimulga ta'sir qilish.
  • Tizimli desensitizatsiya ("bosqichma-bosqich ta'sir qilish") - bemorni asta-sekin travma bilan bog'liq bo'lgan, ammo travmadan keyingi stressni qo'zg'atmaydigan yorqinroq tajribalarni boshdan kechirishga undash.
  • Hikoyaviy ekspozitsiya terapiyasi - bemor yoki bemorlar guruhining travmatik tajribalari haqida yozma ma'lumotni yaratish; bu ularning o'z-o'zini hurmat qilishi va o'z qadr-qimmatini tiklashiga xizmat qiladi. Bu usul asosan qochqinlar bilan, guruhlar ichida ishlagan holatda qo'llaniladi[14]. Shuningdek, u kognitiv ishlov berish terapiyasining muhim qismini tashkil qiladi va shartli ravishda Amerika Psixologik Assotsiatsiyasi tomonidan PTSDni davolash uchun tavsiya etiladi[14].
  • Uzoq muddatli ekspozitsion terapiya (PE) - travmadan keyingi stressni davolash uchun mo'ljallangan xulq-atvor terapiyasi va kognitiv xulq-atvor terapiyasi shakli bo'lib, ikkita asosiy davolash protsedurasi - xayoliy va in vivo ta'sir qilish bilan tavsiflanadi. Xayoliy ta'sir qilish - bu travma xotirasini qayta-qayta "maqsadli" takrorlashdir. In vivo ta'sir qilish - bu travma haqida eslatuvchi yoki o'zini xavfli his qiladigan vaziyatlar, joylar va narsalarga (ob'ektiv xavfsiz bo'lishiga qaramay) asta-sekin qarshi turishdir. Qo'shimcha protseduralar travma xotirasini qayta ishlash va nafas mashqlarini o'z ichiga oladi. Amerika Psixologiya Assotsiatsiyasi PTni PTSD uchun birinchi darajali psixoterapiya davolash chorasi sifatida tavsiya qiladi[15].

Tadqiqotchilar 1997-yilda "Virtual Vietnam" ssenariysi orqali PTSD uchun ekspozitsion terapiyada Virtual reallik ekspozitsion (VRE) terapiyasi bilan tajriba o'tkazishni boshladilar. Virtual Vietnam PTSD Vietnam faxriylari uchun bosqichma-bosqich ta'sir qilish orqali olib boriladigan terapiya sifatida ishlatilgan. 50 yoshli kavkazlik erkak aynan shu bo'yicha tekshirilgan birinchi faxriy edi. Dastlabki natijalar PTSDning barcha me'yorlari bo'yicha davolanish samarasini va uning olti oylik kuzatuv davomida ham saqlanib qolganligini ko'rsatdi. 16 nafar urush faxriysi bilan o'tkazilgan Virtual Vietnamning keyingi ochiq klinik sinovi PTSD belgilarining kamayganini ko'rsatdi[16].

Bu usul, shuningdek, olti seans davomida immensiv kompyuter simulyatsiyalaridan foydalangan holda harbiy sahnalar voqeligini yaratish orqali bir nechta faol armiya askarlarida sinovdan o'tkazildi. Davolanishdan keyin bu askarlardagi PTSD belgilari sezilarli darajada kamaydi[17].  Ekspozitsion terapiya co-morbid PTSD va giyohvand moddalarni suiiste'mol qilishni davolashda ham natijalar ko'rsatdi.

Obsessiv kompulsiv buzilish

Ekspozitsion ta'sir qilish va reaksiyaning oldini olish (ERP yoki EX/RP) Amerika bolalar va o'smirlar psixiatriya akademiyasi (AACAP) va Amerika psixiatriya assotsiatsiyasi (APA) tomonidan tavsiya etilgan ekspozitsion terapiyaning variantidir. Mayo Clinic bu usulni yoshlar va o'smirlardagi obsessiv-kompulsiv buzilish (OKB) uchun birinchi darajali davolash usuli sifatida eng boy empirik yordamga ega ekanligini ta'kidladi[18] [19].

ERP sub'ektlar o'z qo'rquvlari bilan duch kelganda yaxshi natija ko'rsatadi, degan g'oyaga asoslanadi, ammo qochish reaksiyasi yoki tahlikani kechiktiradigan yoki yo'q qiladigan jarayonlarni cheklab o'tish tavsiya qilinadi[20]. OCD yoki tahlika sindromi bo'lgan odamlarda qayg'uga sabab bo'ladigan fikr yoki vaziyat mavjud bo'ladi. Bu odamlar, odatda, o'ziga xos xatti-harakatlar orqali bu qayg'u bilan kurashadilar. Biroq, ERP qo'rquv, tashvish va yoki qayg'uni qo'rqinchli qo'zg'atuvchiga ta'sir qilish orqali maqsadli ravishda uyg'otishni o'z ichiga oladi[21]. Bunda qayg'uni kamaytirishga xizmat qiladigan ritual yoki boshqa majburiy xatti-harakatlardan voz kechish kerak. Bemorga qayg'u o'z-o'zidan yo'qolguncha toqat qilishni o'rgatiladi va shu bilan u har doim ham tashvish yoki tahlikani kamaytirish uchun rituallar zarur emasligini bilib oladi. ERPning takroriy amaliyoti davomida OCD bilan og'rigan bemorlar obsessiv fikrlar va tasvirlarga yuzaga kelishini kutishadi, ammo shunda ham tashvishlarni kamaytirish uchun majburiy rituallarni o'tkazishga hojat yo'q[18] [19].

AACAP yengil va o'rtacha og'irlikdagi OCD belgilari mavjud yoshlar uchun birinchi darajali davolash uchun kognitiv xulq-atvor terapiyasini va og'ir OCD uchun kombinatsiyalangan psixoterapiya va farmakoterapiyani tavsiya qiladi[19]. Cochrane Review ning turli xil randomizatsiyalangan nazorat sinovlari bo'yicha o'tkazilgan tekshiruvlari ERP va farmakoterapiya kombinatsiyasining maxsus nazorat yoki tabletka-platsebodan ustunligi, ammo ERP yoki farmakoterapiya o'rtasidagi samaradorlikning o'xshash ta'sir ko'rsatkichlari mavjudligi haqidagi takroriy topilmalarni taqdim etdi[22].

Texnikalar

Ekspozitsion terapiya odatda Pavlovning respondent conditioning prinsipiga asoslanadi[23]. EHM terapevti qo'rquv qo'zg'atuvchisi bilan birga keladigan idrok, his-tuyg'ular va fiziologik qo'zg'alishni aniqlaydi va keyin qo'rquvni asosidagi qochish patternlarini buzishga harakat qiladi. Bu bemorga tobora kuchayib borayotgan qo'rquvni keltirib chiqaradigan stimullarga ta'sir qilish orqali amalga oshiriladi[24]. Qo'rquv oxirigacha yo'qolguncha aniq ("statik") yoki yashirin ("dinamik" - "Mehtod of Factors" ga qarang) bo'lishi mumkin bo'lgan doimiy ravishda kuchayib boruvchi qadamlar yoki qiyinchiliklarning (ierarxiya) har birida minimallashtiriladi[25]. Bemor istalgan vaqtda protsedurani tugatishi mumkin.

Ekspozitsiya jarayonining uch turi mavjud. Birinchisi in vivo yoki "real hayot"[26]. Ushbu turdagi terapiya bemorni haqiqiy qo'rquvga olib keladigan vaziyatlarga duchor qiladi. Misol uchun, agar kimdir omma oldida nutq so'zlashdan qo'rqsa, u odamdan kichik bir guruh odamlarga nutq so'zlash talab qilinishi mumkin. Ta'sir qilishning ikkinchi turi xayoliy bo'lib, bemorlardan o'zlari eng qo'rqqan vaziyatni tasavvur qilishlari so'raladi. Ushbu protsedura qo'rqinchli fikrlar va xotiralarga qarshi turishi kerak bo'lgan odamlar uchun foydalidir. Ekspozitsiyaning uchinchi turi interoseptiv bo'lib, u vahima yoki travmadan keyingi stress buzilishi kabi aniqroq kasalliklar uchun qo'llanilishi mumkin. Bemorlarda yurak urish tezligining oshishi va nafas qisilishi kabi belgilari kuzatilishi mumkin. EHMning barcha turlari birgalikda yoki alohida ishlatilishi mumkin[27].

Dalillar ekspozitsion terapiyaning samaradorligini aniq qo'llab-quvvatlasa-da, ba'zi klinik terapevtlarlar, ayniqsa, PTSD holatlarida, xayoliy ta'sir qilish terapiyasidan foydalanishda noqulaylik his qilishadi. Ular jarayonni to'la tushunmasliklari, undan foydalana olishlariga ishonchlari yetishmasligi yoki odatda, o'z mijozlarida bunga nisbatan kontrendikatsiyalarni ko'rishlari mumkin[28] [29].

Suv toshqini terapiyasi ham bemorni qo'rqinchli stimullarga duchor qiladi, ammo aniqki, suv toshqini qo'rquv ierarxiyasining eng qo'rqinchli elementidan boshlanadi, ekspozitsiya esa eng kam qo'rquv uyg'otuvchi omil hisoblanadi[30] [31].

Ekspozitsiya va javobning oldini olish

Ekspozitsion terapiyaning ekspozitsiya va javobning oldini olish (ERP yoki EX/RP) turida qochish reaksiyasidan voz kechish qarori faqat maxsus mashg'ulotlar davomida emas, balki har doim saqlanishi kerak[32]. Shunday qilib, sub'ekt nafaqat qo'rquv qo'zg'atuvchisiga ko'nikishni boshdan kechiradi, balki qo'rquvga javob bermaydigan xatti-harakatlarni ham mashq qiladi. Bundagi o'ziga xos xususiyat shundaki, odamlar o'zlarining qo'rquvlariga qarshi turishadi va qochish reaksiyasini to'xtatadilar[33]. Amerika Psixiatriya Assotsiatsiyasi ERP eng boy empirik yordamni ko'rsatishini ta'kidlab, OCDni davolash uchun ERP ni tavsiya qiladi[34].

Ushbu turdagi terapiya odatda qisqa muddatli tahlikaga sabab bo'lsa-da, bu obsessiv va kompulsiv simptomlarning uzoq muddatli qisqarishini osonlashtiradi[35] [36]. Odatda, ERP terapiya kursining oxirida relapsning oldini olish ham ko'zda tutiladi[32].

Tarix

Ekspozitsiyadan terapiya usuli sifatida foydalanish 1950-yillarda, G'arb klinik amaliyotida psixodinamik qarashlar hukmronlik qilgan va xulq-atvor terapiyasi birinchi marta paydo bo'lgan bir paytda boshlangan. Janubiy Afrikalik psixologlar va psixiatrlar birinchi marta fobiya va tahlika bilan bog'liq muammolar kabi patologik qo'rquvni kamaytirishning bir usuli sifatida ekspozitsiyadan foydalanganlar va ular o'zlarining usullarini Maudsley Hospitalning o'quv dasturida Angliyaga olib kelishgan[37].

Joseph Wolpe (1915-1997) psixiatrik muammolarni xulq-atvor muammolari sifatida davolashga qiziqish uyg'otgan birinchi psixiatrlardan biri edi. U boshqa xulq-atvor psixologlari, jumladan, Janubiy Afrikadagi Cape Town universitetining psixologiya bo'limida ishlagan James G. Taylor (1897–1973) bilan ham bu borada fikrlashgan. Garchi uning aksariyat ishlari nashr etilmagan bo'lsa-da, Taylor tahlika uchun ekspozitsiya terapiyasini qo'llagan birinchi psixolog edi, shu jumladan reaksiyaning oldini olish bilan situatsion ta'sir qilish usullari - keng tarqalgan ta'sir qilish terapiyasi usuli hali ham qo'llaniladi[37]. 1950-yillardan boshlab, bir necha turdagi ta'sir qilish terapiyasi ishlab chiqildi, jumladan, tizimli desensitizatsiya, fluding, impulsiv terapiya, uzoq muddatli ekspozitsion terapiya, in vivo ekspozitsion terapiya va xayoliy ta'sir qilish terapiyasi[37].

Onglilik (Mindfullness)

2015-yilgi taqrizlarda ekspozitsion terapiya va onglilik o'rtasida parallellik borligini ta'kidlangan, meditatsiya "ekspozitsiya holatiga o'xshaydi, chunki [onglilik] amaliyotchilari o'zlarining hissiy tajribalariga murojaat qilishadi, tana va ta'sirchan javoblarni qabul qilishadi hamda ichki reaktivlikdan saqlanadilar[38]". Tasviriy tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, ventromedial prefrontal korteks, hipokampus va amigdala ekspozitsiya terapiyasidan ta'sirlanadi; tasviriy tadqiqotlar ushbu qismlarda ongni rivojlantirish bo'yicha o'xshash faollikni aniqladi[38].

EMDR

Ko'z harakatini desensitizatsiyalash va qayta ishlash (EMDR) ekspozitsiya terapiyasi (desensibilizatsiya) elementini o'z ichiga oladi, ammo bu samarali usulmi yoki yo'qligi hanuz bahsli hisoblaandi[39].

Tadqiqot

Ekspozitsiya terapiyasini laboratoriyada Pavlovning paradigmalaridan foydalangan holda tekshirish mumkin. Ularni o'rganish uchun kalamush yoki sichqon kabi kemiruvchilardan foydalanish asosiy neyrobiologik mexanizmlarni o'rganishga, shuningdek, farmakologik qo'shimchalarni sinab ko'rishga imkon beradi[40] [41].

Shuningdek qarang

Havolalar

  1. ↑ Myers & Davis 2007, ss. 141–2
  2. ↑ Joseph, J.S.; Gray, M.J. (2008). "Exposure Therapy for Posttraumatic Stress Disorder". Journal of Behavior Analysis of Offender and Victim: Treatment and Prevention 1 (4): 69–80. doi:10.1037/h0100457. 
  3. ↑ Marks, I. (1979). "Exposure therapy for phobias and obsessive-compulsive disorders". Hosp Pract 14 (2): 101–8. doi:10.1080/21548331.1979.11707486. PMID 34562. 
  4. ↑ Myers, K.M.; Davis, M. (2007). "Mechanisms of Fear Extinction". Molecular Psychiatry 12 (2): 120–50. doi:10.1038/sj.mp.4001939. PMID 17160066. 
  5. ↑ Huppert; Roth (2003). "Treating Obsessive–Compulsive Disorder with Exposure and Response Prevention". The Behavior Analyst Today 4 (1): 66–70. doi:10.1037/h0100012. Archived from the original on 2012-10-30. https://web.archive.org/web/20121030031910/http://www.baojournal.com/BAT%20Journal/VOL-4/BAT-4-1.pdf. Qaraldi: 2013-01-12. Ekspozitsion terapiya]]
  6. ↑ Böhnlein, Joscha; Altegoer, Luisa; Muck, Nina Kristin; Roesmann, Kati; Redlich, Ronny; Dannlowski, Udo; Leehr, Elisabeth J. (January 2020). "Factors influencing the success of exposure therapy for specific phobia: A systematic review" (en). Neuroscience & Biobehavioral Reviews 108: 796–820. doi:10.1016/j.neubiorev.2019.12.009. PMID 31830494. 
  7. ↑ Johanna s. Kaplan, PhD; David f. Tolin, PhD (6 September 2011). "Exposure Therapy for Anxiety Disorders". Psychiatric Times. Psychiatric Times Vol 28 No 9 28 (9). https://www.psychiatrictimes.com/view/exposure-therapy-anxiety-disorders. Qaraldi: 2021-09-21. Ekspozitsion terapiya]]
  8. ↑ Parsons, T.D.; Rizzo, A.A. (2008). "Affective outcomes of virtual reality exposure therapy for anxiety and specific phobias: A meta-analysis". Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry 39 (3): 250–261. doi:10.1016/j.jbtep.2007.07.007. PMID 17720136. 
  9. ↑ Whiteside, Stephen P.H.; Deacon, Brett J.; Benito, Kristen; Stewart, Elyse (2016-05-01). "Factors associated with practitioners' use of exposure therapy for childhood anxiety disorders" (en). Journal of Anxiety Disorders 40: 29–36. doi:10.1016/j.janxdis.2016.04.001. ISSN 0887-6185. PMID 27085463. PMC 4868775. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4868775. 
  10. ↑ Chambless, D.L.; Ollendick, T.H. (2001). "Empirically supported psychological interventions: Controversies and Evidence". Annual Review of Psychology 52 (1): 685–716. doi:10.1146/annurev.psych.52.1.685. PMID 11148322. 
  11. ↑ Kaplan, J. S.; Tolin, D. F. (2011). "Exposure therapy for anxiety disorders: Theoretical mechanisms of exposure and treatment strategies". Psychiatric Times 28 (9): 33–37. http://www.psychiatrictimes.com/anxiety/exposure-therapy-anxiety-disorders. 
  12. ↑ Vögele, Claus; Ehlers, Anke; Meyer, Andrea H.; Frank, Monika; Hahlweg, Kurt; Margraf, Jürgen (2010). "Cognitive mediation of clinical improvement after intensive exposure therapy of agoraphobia and social phobia". Depression and Anxiety 27 (3): 294–301. doi:10.1002/da.20651. PMID 20037922. 
  13. ↑ „What Is Exposure Therapy?“.
  14. ↑ 14,0 14,1 „Narrative Exposure Therapy (NET)“. American Psychological Association.
  15. ↑ „Clinical practice guideline for the treatment of posttraumatic stress disorder (PTSD) in adults.“. American Psychological Association (2017).
  16. ↑ Rizzo AA, Rothbaum BO, Graap K. Virtual reality applications for combat-related posttraumatic stress disorder. In: Figley CR, Nash WP, editors. Combat stress injury: Theory, research, and management. New York: Routledge; 2007. pp. 420–425
  17. ↑ Reger, G.M.; Gahm, G.A. (2008). "Virtual reality exposure therapy for active duty soldiers". Journal of Clinical Psychology: In Session 64 (8): 940–6. doi:10.1002/jclp.20512. PMID 18612993. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Koran, LM; Hanna, GL; Hollander, E; Nestadt, G; Simpson, HB; American Psychiatric, Association. (July 2007). "Practice guideline for the treatment of patients with obsessive-compulsive disorder.". The American Journal of Psychiatry 164 (7 Suppl): 5–53. PMID 17849776. http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/ocd.pdf.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AAP2007" defined multiple times with different content
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Geller, Daniel A.; March, John (January 2012). "Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with obsessive-compulsive disorder.". Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry 51 (1): 98–113. doi:10.1016/j.jaac.2011.09.019. PMID 22176943. http://www.jaacap.com/article/S0890-8567(11)00882-3/fulltext.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "AACAP2012" defined multiple times with different content
  20. ↑ Abramowitz, Jonathan S.. Exposure Therapy for Anxiety: Principles and Practice. Guilford Press, 2011-03-14. ISBN 9781609180171. 
  21. ↑ Johanna s. Kaplan, PhD; David f. Tolin, PhD (6 September 2011). "Exposure Therapy for Anxiety Disorders". Psychiatric Times. Psychiatric Times Vol 28 No 9 28 (9). https://www.psychiatrictimes.com/view/exposure-therapy-anxiety-disorders. Qaraldi: 2021-09-22. Ekspozitsion terapiya]]
  22. ↑ O'Kearney, RT; Anstey, K; von Sanden, C; Hunt, A (2006). "Behavioural and cognitive behavioural therapy for obsessive compulsive disorder in children and adolescents". Cochrane Database of Systematic Reviews 2006 (4): CD004856. doi:10.1002/14651858.CD004856.pub2. PMID 17054218. PMC 8855344. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=8855344. 
  23. ↑ Marks, Isaac Meyer. Cure and care of neuroses: theory and practice of behavioral psychotherapy. New York: Wiley, 1981. ISBN 978-0-471-08808-0. 
  24. ↑ De Silva, P.; Rachman, S. (1981). "Is exposure a necessary condition for fear-reduction?". Behav Res Ther 19 (3): 227–32. doi:10.1016/0005-7967(81)90006-1. PMID 6117277. 
  25. ↑ Miltenberger, R. G. "Behavioral Modification: Principles and Procedures". Thomson/Wadsworth, 2008. p. 552.
  26. ↑ Johanna s. Kaplan, PhD; David f. Tolin, PhD (6 September 2011). "Exposure Therapy for Anxiety Disorders". Psychiatric Times. Psychiatric Times Vol 28 No 9 28 (9). https://www.psychiatrictimes.com/view/exposure-therapy-anxiety-disorders. Qaraldi: 2021-09-22. Ekspozitsion terapiya]]
  27. ↑ Foa, E. B. (2011). "Prolonged exposure therapy: present, and future". Depression and Anxiety 28 (12): 1043–1047. doi:10.1002/da.20907. PMID 22134957. 
  28. ↑ C. Becker; C. Zayfert; E. Anderson (2004). "A Survey of Psychologists' Attitudes Towards and Utilization of Exposure Therapy for PTSD". Behaviour Research and Therapy (Digital Commons @ Trinity) 42 (3): 277–92. doi:10.1016/S0005-7967(03)00138-4. PMID 14975770. http://digitalcommons.trinity.edu/psych_faculty/7/. Qaraldi: 13 June 2011. Ekspozitsion terapiya]]
  29. ↑ Jaeger, J.A.; Echiverri, A.; Zoellner, L.A.; Post, L.; Feeny, N.C. (2009). "Factors Associated with Choice of Exposure Therapy for PTSD". International Journal of Behavioral Consultation and Therapy 5 (2): 294–310. doi:10.1037/h0100890. PMID 22545029. PMC 3337146. Archived from the original on 2013-02-26. https://web.archive.org/web/20130226044903/http://www.baojournal.com/IJBCT/IJBCT-VOL-5/IJBCT--5-2.pdf. Qaraldi: 2013-01-12. Ekspozitsion terapiya]]
  30. ↑ de Silva, P.; Rachman, S. (1983). "Exposure and fear-reduction". Behav Res Ther 21 (2): 151–2. doi:10.1016/0005-7967(83)90160-2. PMID 6838470. 
  31. ↑ Cobb, J. (1983). "Behaviour therapy in phobic and obsessional disorders". Psychiatr Dev 1 (4): 351–65. PMID 6144099. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Hezel, Dianne M.; Simpson, H. Blair (January 2019). "Exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: A review and new directions". Indian Journal of Psychiatry 61 (Suppl 1): S85–S92. doi:10.4103/psychiatry.IndianJPsychiatry_516_18. ISSN 0019-5545. PMID 30745681. PMC 6343408. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=6343408.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  33. ↑ Abramowitz, Jonathan S.. Exposure Therapy for Anxiety: Principles and Practice. Guilford Press, 2011-03-14. ISBN 9781609180171. 
  34. ↑ Koran, LM; Hanna, GL; Hollander, E; Nestadt, G; Simpson, HB; American Psychiatric, Association. (July 2007). "Practice guideline for the treatment of patients with obsessive-compulsive disorder.". The American Journal of Psychiatry 164 (7 Suppl): 5–53. PMID 17849776. http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/ocd.pdf. 
  35. ↑ „Ten Things You Need To Know To Overcome OCD“ (en-US). Beyond OCD. Qaraldi: 2020-yil 17-avgust.
  36. ↑ Abramowitz, Jonathan S.. Exposure Therapy for Anxiety: Principles and Practice. Guilford Press, 2011-03-14. ISBN 978-1-60918-017-1. 
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 Abramowitz, Jonathan S.. Exposure Therapy for Anxiety: Principles and Practice. Guilford Press, 2010. ISBN 978-1-60918-016-4.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "Abramowitz, J. S. 2010" defined multiple times with different content
  38. ↑ 38,0 38,1 Tang, YY; Hölzel, BK; Posner, MI (April 2015). "The neuroscience of mindfulness meditation.". Nature Reviews. Neuroscience 16 (4): 213–25. doi:10.1038/nrn3916. PMID 25783612. 
  39. ↑ „Eye Movement Desensitization and Reprocessing for Post-Traumatic Stress Disorder | Society of Clinical Psychology“. www.div12.org (2017-yil 6-mart).
  40. ↑ Singewald, N; Schmuckermair, C; Whittle, N; Holmes, A; Ressler, K.J. (2015). "Pharmacology of cognitive enhancers for exposure-based therapy of fear, anxiety and trauma-related disorders.". Pharmacology & Therapeutics 149: 150–190. doi:10.1016/j.pharmthera.2014.12.004. PMID 25550231. PMC 4380664. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4380664. 
  41. ↑ Milad, Mohammed R.; Quirk, Gregory J. (2011-11-30). "Fear Extinction as a Model for Translational Neuroscience: Ten Years of Progress". Annual Review of Psychology 63 (1): 129–151. doi:10.1146/annurev.psych.121208.131631. ISSN 0066-4308. PMID 22129456. PMC 4942586. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4942586. 


Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found 

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ekspozitsion_terapiya&oldid=3136813" dan olindi