Buzilgan eskalator hodisasi: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Broken escalator phenomenon“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

3-Avgust 2022, 04:33 dagi koʻrinishi

Eskalator effekti va Uoker effekti sifatida ham tanilgan singan eskalator hodisasi ishlamayotgan eskalatorga chiqishda ba'zi odamlar tomonidan bildirilgan muvozanatni yo'qotish yoki bosh aylanishi hissidir. Aytilishicha, eskalator harakatlanmasligini to‘liq anglaganiga qaramay, qisqa, g‘alati nomutanosiblik hissi bor[1].

Ko'rsatilgandek, bu ta'sir odamlarning harakatlanuvchi platformaga noto'g'ri tezlik bilan qadam qo'yishiga olib keladi, hatto bu ishtirokchi uchun aniq bo'lsa ham.

Mavzular platforma yoki eskalator hozir harakat qilmayotganini to'liq bilishsa ham, ularning miya qismlari harakatlanayotganda oldingi tajribaga asoslanadi va shuning uchun unga qanday qadam tashlashni noto'g'ri baholaydi. Shunday qilib, bu ta'sir deklarativ va protsessual funktsiyalarning alohidaligini ko'rsatadi miya.

Buzilgan eskalator hodisasi o'zini barqarorlashtirish uchun harakatlanuvchi platformada yurish paytida qabul qilingan pozitsiyani takrorlaydigan tayanch-harakatning keyingi ta'siri natijasidir[1]. Ushbu keyingi ta'sir Adolfo Bronshteyn va Raymond Reynolds tomonidan 2003 yilda nashr etilgan tajribada o'rganilgan, keyin Bronshteyn va uning hamkorlari tomonidan bir qator qo'shimcha tajribalar orqali o'rganilgan.

Bu hodisa dastlab Brayan Simpson (1992) tomonidan muhokama qilingan va uni "eskalator effekti" deb atagan va uni muvaffaqiyatsiz kutishning idrok oqibati deb hisoblagan. U Duncker effekti bilan umumiy narsa bor deb o'yladi[2]. U shuningdek, statsionar eskalatordan tushishda boshdan kechirgan tegishli sensatsiyani ham ko'rib chiqdi[3].

Dastlabki tajriba

Bronshteyn va Reynoldsning dastlabki tajribasi buzilgan eskalator hodisasining sharoitlarini takrorlashga harakat qilib, sub'ektlardan statsionar chana ustida yurishni (sinovdan oldin), so'ngra harakatlanayotganda (MOVING sinovlari) va nihoyat yana bir bor chana ustida yurishni so'rashdi. statsionar (sinovlardan keyin). AFTER sinovlarida barcha sub'ektlar statsionar chanada yurish paytida oldingi holatga nisbatan torsonning oldinga siljishi, yurish tezligining oshishi va oyoq mushaklarining faolligi ( EMG bilan o'lchangan) bilan tavsiflangan keyingi ta'sirni boshdan kechirdilar. Barcha sub'ektlar o'zlarining xatti-harakatlaridan hayratda qolishdi va tajribani tartibsiz eskalatorda yurish tajribasi bilan solishtirishdi[1].

Motor moslashuvi

Keyingi ta'sir vosita moslashuvining bevosita natijasi ekanligi aniqlandi. Bizning muvozanatimiz uchun tashqi tahdidga duch kelganimizda, bizning markaziy asab tizimimiz pozitsiyamizni barqarorlashtirish uchun asabiy jarayonlarni boshlaydi[4]. Bunday holda, harakatlanuvchi platformaga, masalan, harakatlanuvchi eskalatorga o'tayotganda, odamlar orqaga yiqilishning oldini olish usullarini qo'llashadi. Tajribaning HARAKATLI sinovlarida bu usullar gavdani oldinga siljitish, yurish tezligini oshirish va oyoq EMG faolligini oshirishdan iborat[1]. Shunday qilib, biz harakatlanuvchi eskalatorga qadam qo'yganimizda, muvozanatimizga bu tashqi tahdidga qarshi o'zimizni barqarorlashtirish uchun o'zimizni va yurishimizni o'zgartiramiz[5].

Keyingi effekt bu usulning noo'rin ifodasidan iborat. AFTER sinovlarida, sub'ektlar BEFORE sinovlarida bo'lgani kabi statsionar chanada yurish o'rniga, MOVING sinovlariga o'xshash usulni qo'llashdi. Bu ularning noto'g'ri tez yurishiga va chanaga chiqayotganda tanasini haddan tashqari chayqalishiga olib keldi, bu esa bosh aylanishi hissini keltirib chiqardi[1]. Xuddi shunday, harakatlanmaydigan eskalatorga chiqishda odamlar harakatlanuvchi eskalator uchun ishlatadigan usulni qo'llashadi, shuning uchun deyarli muvozanatni saqlay olmaydi.

Kognitiv va vosita tizimlari o'rtasidagi dissotsiatsiya

Buzilgan eskalator hodisasi markaziy asab tizimining deklarativ va protsessual funktsiyalari o'rtasidagi dissotsiatsiyaning natijasidir. Markaziy asab tizimi bizga eskalatorning harakatiga moslashishga imkon beradi, ammo bu tayanch-harakat moslashuvi buzilgan eskalatorga chiqishda noto'g'ri namoyon bo'ladi. Eskalator qimirlamasligini bilgan holda, biz harakatga moslashish uchun yurishimiz va turishimizni o'zgartiramiz. Bu bizning deklarativ (yoki kognitiv ) tizimimiz va protsessual (yoki motorli ) tizimimiz o'rtasidagi - biz bilgan narsamiz va nima qilayotganimiz o'rtasidagi farqni ko'rsatadi[6].

Miyada deklarativ xotira biz ongli ravishda xabardor bo'lgan xotiralarni qayta ishlaydi, protsessual xotira esa bizning harakatlarimizni qayta ishlaydi[5]. Biz buzilgan deb bilgan eskalatorda noto'g'ri tezlikda yurishimiz, deklarativ xotirasiz motor moslashuvining dalilidir. Dvigatel tizimi kognitiv nazoratsiz ishlaydi, bu esa ongsiz ravishda keyingi ta'sirning paydo bo'lishiga olib keladi. Qo'shimcha eksperimentdagi sub'ektlar, hatto ongli ravishda va ixtiyoriy ravishda buni qilishga harakat qilsalar ham, keyingi ta'sirni bosa olmadilar[7].

Pre-emptiv postural javob

Bronstein va boshqalar. 2013-yilda ta'siridan keyingi ta'sir belgilarini oyoq bilan chana bilan aloqa qilishdan oldin o'lchash mumkinligini ta'kidladilar, bu esa ular "oldindan qo'zg'atuvchi postural javob" deb atagan narsa ekanligini ko'rsatdi[4].

Keyingi ta'sir oldindan ogohlantiruvchi xususiyatga ega, chunki u bir tomonidan qo'zg'atilishidan ko'ra muvozanat uchun tahdidni oldindan ko'radi. Postural nazorat odatda tashqi tahdid tufayli yuzaga keladi, masalan, silliq sirt ehtiyotkorroq yurishga olib keladi, ammo bu holda postural moslashuv qo'rqinchli, "har qanday holatda" strategiya hisoblanadi[7]. Buzilgan eskalatorga qadam qo'yganda, odam eskalator harakatlansa, yiqilmasligiga ishonch hosil qilish uchun uning harakatini oldindan sezadi. Odam eng strategik variant bo'lib ko'rinadigan "eng yomon stsenariyni" zimmasiga oladi: platformani harakatga keltirishga tayyorgarlik ko'rish, garchi u harakat qilmasa ham, aksincha[5].

Darhaqiqat, vosita va kognitiv tizimlar o'rtasidagi farq kabi, keyingi ta'sirga olib keladigan yana bir omil qo'rquv bilan bog'liq mexanizmlar ekanligi ta'kidlangan. Eskalator qandaydir tarzda harakatlansa, yiqilish qo'rquvi uning buzilganligini bilishga qaramay, ehtiyot choralarini ko'rish uchun etarli bo'lishi mumkin. Qo'rquv bilan bog'liq mexanizmlar haqiqatan ham kognitiv nazoratdan o'tmasligi ma'lum[7].

Biroq, boshqa bir tajriba shuni ko'rsatdiki, sub'ektlar harakatsiz chanaga o'zlari qadam bosgan oyog'ining qarama-qarshi oyog'i bilan o'tishganda, keyingi ta'sir unchalik kuchli bo'lmagan. Agar keyingi effekt platformaning harakatlanishidan qo'rqish natijasida yuzaga kelgan bo'lsa, u qachon va qanday qilib mavzu unga qadam qo'ygan bo'lsa, ishga tushadi[5]. Bu shuni ko'rsatadiki, keyingi effekt asosan protsessual xotira tomonidan yaratilgan bo'lib, moslashuv bosqichining shartlari mukammal tarzda takrorlanganda eng qizg'in bo'ladi.

"Tormozlash" keyingi effekt

Keyingi ta'sir ichki shakllangan postural tahdid bo'lib, unga qarshi kurashish kerak[5]. Muvozanatimizga ta'sirini kamaytiradigan "tormoz" tizimi bo'lmasa, biz statsionar eskalatorga chiqqanda yiqilib ketamiz.

Balansimizga tashqi tahdidlar vestibulyar tizim tomonidan hal qilinadi[6]. Biroq, 2008-yilda o'tkazilgan tajriba shuni ko'rsatdiki, vestibulyar funktsiyasi bo'lmagan sub'ektlarda (labirint nuqsonli sub'ektlar) keyingi ta'sirning intensivligi oddiy sub'ektlardan ustun emas, bu esa vestibulyar tizim keyingi ta'sirni "tormozlash" uchun javobgar emasligini ko'rsatadi[6]. Buning o'rniga, birinchi AFTER sinovida (keyin ta'sir eng kuchli bo'lsa) barcha sub'ektlar uchun oyoq EMG faolligining oshishi kuzatiladi. Bu o'sish ongsiz ravishda va oyoq chana bilan aloqa qilishdan oldin hosil bo'ladi[5]. Demak, keyingi ta'sirning "tormozlanishi" tashqi tahdid tomonidan qo'zg'atilgandan ko'ra, oldindan ko'rish jarayonidir: markaziy asab tizimi keyingi ta'sir sodir bo'lishini va bu bizning muvozanatimizga tahdid solishini kutadi va bu bilan kurashish mexanizmlarini yaratadi. tahdid[6]. Statsionar eskalatorga qadam qo'yganda, kutilayotgan vosita mexanizmlari keyingi ta'sirni susaytirish orqali bizni yiqilishdan saqlaydi.

Shuningdek qarang

  • Balance disorder – Physiological disturbance of perception
  • Ideomotor phenomenon – Concept in hypnosis and psychological research
  • Illusions of self-motion – Misperception of one's location or movement
  • Motion sickness – Nausea caused by motion or perceived motion
  • Proprioception – Sense of the relative position of one's own body parts and strength of effort employed in movement
  • Sense of balance, also known as Equilibrioception – Physiological sense allowing animals to dynamically maintain an unstable posture
  • Spatial disorientation – Inability of a person to correctly determine their body position in space
  • Vertigo – Type of dizziness where a person has the sensation of moving or surrounding objects moving

Manba

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Reynolds, R. F.; Bronstein, A. M. (2003). "The broken escalator phenomenon. Aftereffect of walking onto a moving platform". Exp. Brain Res. 151 (3): 301–308. doi:10.1007/s00221-003-1444-2. PMID 12802549.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "source1" defined multiple times with different content
  2. ↑ Duncker, K. (1929). "Ueber induzierte Bewegung". Psychologische Forschung 12 (1): 180–259. doi:10.1007/BF02409210. 
  3. ↑ Simpson, B. (1992). "The escalator effect". The Psychologist 5 (10): 462–3. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Tang, K.-S.; Kaski, D.; Allum, J.H.J.; Bronstein, A.M. (2013). "The effect of gait approach velocity on the broken escalator phenomenon". Exp. Brain Res. 226 (3): 335–346. doi:10.1007/s00221-013-3438-z. PMID 23468158.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "source2" defined multiple times with different content
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Bronstein, A.M.; Bunday, K.L; Reynolds, R.F (2009). "What the "broken escalator" phenomenon teaches us about balance". Annals of the New York Academy of Sciences 1164 (1): 82–88. doi:10.1111/j.1749-6632.2009.03870.x. PMID 19645884.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "source3" defined multiple times with different content
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Bunday, K.L.; Bronstein, A.M. (2008). "Visuo-vestibular influences on the moving platform locomotor aftereffect". J Neurophysiol 99 (3): 1354–1365. doi:10.1152/jn.01214.2007. PMID 18184886.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "source4" defined multiple times with different content
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Bunday, K.L.; Reynolds, R.F.; Kaski, D.; Rao, M.; Salman, S.; Bronstein, A.M. (2006). "The effect of trial number on the emergence of the 'broken escalator' locomotor aftereffect". Exp. Brain Res. 174 (2): 270–278. doi:10.1007/s00221-006-0446-2. PMID 16639502.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "source5" defined multiple times with different content 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Buzilgan_eskalator_hodisasi&oldid=2742719" dan olindi