Aylurofobiya: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Keyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
„Ailurophobia“ sahifasi tarjima qilib yaratildi
(Farq yoʻq)

18-Iyun 2022, 10:38 dagi koʻrinishi

Aylurofobiya[1] – mushuklardan doimiy va haddan tashqari qo'rqish bilan tavsiflangan juda kam uchraydigan zoofobiyalardan biridir[2]. Boshqa o'ziga xos fobiyalar singari, aylurofobiyaning aniq sababi noma'lum va potentsial davolash odatda terapiyani o'z ichiga oladi[3][4]. Nom yunoncha αἴλουρος so'zlaridan kelib chiqqan(ailouros), "mushuk" va φόβος ( phóbos ), "qo'rquv". Aylrofobiyaning boshqa nomlariga quyidagilar kiradi: felinofobiya[5], elurofobiya[5], gatofobiya[4], va catfobiya[5]. Bunday fobiyaga ega bo'lgan odam aylurofobe deb ham ataladi.

Tavsif

Ailurofobiya - ofidiyofobiya yoki araxnofobiya kabi boshqa hayvonlar fobiyalariga nisbatan nisbatan kam uchraydigan fobiya[4]. Ailurofobe mushuklar haqida o'ylashda, mushuk bilan uchrashishni tasavvur qilishda, mushuk bilan beixtiyor jismoniy aloqa qilishda yoki ommaviy axborot vositalarida mushuklarning tasvirlarini ko'rishda vahima va qo'rquvni boshdan kechirishi mumkin. Qo'rquv, shuningdek, ailurofobning mushuk bilan uchrashishdan qo'rqib, do'stlarining uyiga tashrif buyurish kabi muayyan harakatlarni bajarishiga to'sqinlik qilishi mumkin. Ailurofobi mushuklar bilan bog'laydigan miyovlash, shivirlash yoki boshqa tovushlarni eshitganda, ular haddan tashqari tashvish va qo'rquvni boshdan kechirishlari mumkin[4][6]. Bir holatda, ailurofobiya bilan og'rigan bemor kiyimning mushukning mo'ynasiga o'xshashligi tufayli yumshoq, mo'ynaga o'xshash kiyimga tegishi mumkin emasligi haqida xabar berilgan[7].

Sabablari

Ailurofobiyaning aniq sababi noma'lum bo'lsa-da, ailurofobiya ko'pincha o'z qo'rquvini bolalikdan boshlab kuzatadi. Bu ko'plab boshqa o'ziga xos fobiyalarda, ayniqsa hayvonlar bilan bog'liq bo'lganlarda kuzatiladigan tendentsiya[8]. Bitta nazariyaga ko'ra, mushukning hujumiga uchragan yoki mushukning boshqa birovga hujum qilganiga guvoh bo'lgan yagona travmatik hodisa bu fobiya rivojlanishiga sabab bo'lishi mumkin. Ailurofobiya paydo bo'lishi haqidagi boshqa nazariyalar, odamning boshqa odamning qo'rquvini kuzatishi yoki mushuklar xavfi haqida tashvishli ma'lumotlarga to'lib ketishini o'z ichiga oladi [8]

Yana bir tushuntirish shundaki, odamlar mushuklardan qo'rqish uchun bir oz oldindan shartli bo'lgan, chunki katta mushuklarning ajdodlari odamlarning ajdodlarini o'lja qilganlar. Bu leofobiya (sherlardan qo'rqish), tigrifobiya (yo'lbarslardan qo'rqish), leopardalifobiya (leopardlardan qo'rqish) va akinoniksfobiya (gepardlardan qo'rqish) kelib chiqishi bo'lishi mumkin. Bu yirtqichlardan qo'rqish oqilona, chunki ular xavf tug'dirishi mumkin, ammo uy mushuklaridan qo'rqish ularning kichik o'lchamlari tufayli mantiqiy emas[4][9].

Davolash

Hayvonlardan fobiya uchun eng yaxshi davolash usullaridan biri ta'sir qilish terapiyasi ekanligiga keng ishoniladi[4]. O'tmishda ailurofoblar uchun tizimli desensitizatsiya deb ataladigan ta'sir qilish terapiyasining o'ziga xos shakli muvaffaqiyatli bo'lgan[6]. Ta'sir qilish terapiyasi bemorga qo'rquvni kuchaytiradigan qo'zg'atuvchilarga muntazam ravishda ta'sir qilish yo'li bilan amalga oshiriladi, ammo bemor avvalgi stimulga qulay bo'lganda rivojlanadi. Misol uchun, bir ailurofobik bemor mo'ynaga o'xshash mato, mushuklarning rasmlari, o'yinchoq mushuk va nihoyat, bemor keyinchalik asrab olgan do'stona jonli mushukchaga ta'sir qilish orqali qo'rquvi uchun ekspozitsiya terapiyasidan o'tdi. Mushukcha o'sib ulg'aygan va do'stona munosabatda bo'lganligi sababli, bemor to'la-to'kis mushuklardan kamroq qo'rqishga muvaffaq bo'ladi[7]. Bu usul ham ailurofobi, ham kinofobi bo'lgan bemorlarga yordam berish uchun ishlatiladi[7].

Ailurofobiyani davolash uchun mo'ljallangan dori-darmonlar mavjud emas. Biroq, beta-blokerlar va benzodiazepinlar kabi tashvish va stressni engillashtiradigan dorilar simptomlarni engillashtirishga yordam beradi[6]. D-sikloserin ta'sir qilish terapiyasida yaxshi natijalarga erishish bilan bog'liq[10].

Ommaviy madaniyatda

1965-yilda "Charli Braunning Rojdestvo" animatsion televizion maxsus filmida Lyusi qahramoni Charli Braunga nisbatan bir qancha fobiyalarni sanab o'tadi va noto'g'ri ta'kidlaydi: "Agar siz mushuklardan qo'rqsangiz, sizda ailurofaziya bor"[11]. “-phasia” soʻz yasovchi element yunoncha qoʻshimcha boʻlib, kriptofaziya, afazi, disfaziya va shizofaziya kabi soʻz va nutqqa tegishli buzilish va hodisalarning nomlarini hosil qilish uchun ishlatiladi[12].

1934-yilda suratga olingan "Qora mushuk" dahshatli filmida Bela Lugosi tomonidan tasvirlangan qahramon fobiyaning ekstremal versiyasiga ega.

1969-yilda suratga olingan "Mushukning ko'zi" qo'rqinchli filmida, keksa ayolni o'ldirishni rejalashtirgan qahramon mushuklardan qo'rqishadi.

"Mumiya" filmidagi asosiy antagonist Imxotep mushuklardan qo'rqadi, chunki u tirik jasad va mushuklar Misr mifologiyasida yer osti dunyosining qo'riqchilari sifatida uyushmalarga ega.

Amaliy jokerlar teleserialining epizodida, ailurofobiyaga ega bo'lgan Sal Vulkano, bir qator mushuklarga duchor bo'lgan joyda jazolashi kerak edi.

"Katta Neyt" filmida bosh qahramon Neyt Raytda aylurofobiya bor[13], uning iqtibosiga ko'ra, "Aylurophobia - bu shunday tortishish".

Ranma ½ anime va manga seriyasidagi titul qahramoni ailurofobiyaga ega bo'lib, otasi uni baliq kolbasalariga o'rab, ko'p sonli och mushuklarga tashlagan bolalik holatiga olib keladi.

Shuningdek qarang

Manbalar

  1. ↑ „Definition of ailurophobia | Dictionary.com“ (en). www.dictionary.com. Qaraldi: 2021-yil 28-aprel.
  2. ↑ London, Louis S. (January 1952). "Ailurophobia and ornithophobia: Cat phobia and bird phobia". The Psychiatric Quarterly 26 (1–4): 365–371. doi:10.1007/BF01568473. PMID 14949213. 
  3. ↑ Barnhill. „Specific Phobic Disorders“ (en-US). Merck Manuals - Professional Version (2020-yil aprel). 2015-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-iyun.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Milosevic, Irena; McCabe, Randi E. (2015). Phobias: the psychology of irrational fear. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. pp. 11–12. ISBN 978-1-61069-575-6. OCLC895030322.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Szasz, Thomas. A lexicon of lunacy: metaphoric malady, moral responsibility, and psychiatry. Routledge, 1993 — 68 bet. ISBN 978-1560000655. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Ailurophobia, or Fear of Cats: Symptoms, Causes, Treatment“ (en). Healthline (2019-yil 25-aprel). Qaraldi: 2020-yil 22-yanvar. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name ":0" defined multiple times with different content
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Freeman, H. L.; Kendrick, D. C. (August 1960). "A case of cat phobia. Treatment by a method derived from experimental psychology". BMJ 2 (5197): 497–502. doi:10.1136/bmj.2.5197.497. PMID 13824737. PMC 2097085. //www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=2097085.  Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "freeman19602" defined multiple times with different content
  8. ↑ 8,0 8,1 „Chapter 18: Internalizing Conditions“,Developmental-behavioral pediatrics: evidence and practice Wolraich: . Philadelphia: Mosby/Elsevier, 2008 — 627–688 bet. DOI:10.1016/B978-0-323-04025-9.50021-0. ISBN 978-0-323-07070-6. OCLC 324995635. 
  9. ↑ „Dinofelis – hominid hunter or misunderstood feline?“. www.maropeng.co.za.
  10. ↑ Mataix-Cols, David; Fernández de la Cruz, Lorena; Monzani, Benedetta; Rosenfield, David; Andersson, Erik; Pérez-Vigil, Ana; Frumento, Paolo; de Kleine, Rianne A. et al. (May 2017). "D-Cycloserine Augmentation of Exposure-Based Cognitive Behavior Therapy for Anxiety, Obsessive-Compulsive, and Posttraumatic Stress Disorders" (en). JAMA Psychiatry 74 (5): 501–510. doi:10.1001/jamapsychiatry.2016.3955. ISSN 2168-622X. PMID 28122091. https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/2599177. 
  11. ↑ Schulz. „A Charlie Brown Christmas“. Ashley River Creative Arts Elementary School. 2016-yil 10-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 18-iyun.
  12. ↑ See -phasia at Wiktionary.
  13. ↑ Peirce. „Big Nate by Lincoln Peirce for October 17, 2015 | GoComics.com“ (en). GoComics (2015-yil 17-oktyabr). Qaraldi: 2022-yil 17-fevral.

Adabiyotlar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aylurofobiya&oldid=2637126" dan olindi