Kartogramma: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
Tahrir izohi yoʻq
Qator 13: Qator 13:
Kartogrammalarning asosiy vazifasi har doim buzilgan shakllarni yaratish boʻlib, ularni kompyuterni avtomatlashtirishning asosiy maqsadiga aylantirgan. ''Waldo R. Tobler'' 1963-yilda birinchi algoritmlardan birini ishlab chiqdi, u alohida tumanlardan koʻra fazoning oʻzini burish strategiyasiga asoslandi.<ref>https://www.jstor.org/stable/212809?origin=crossref</ref> Oʻshandan beri turli xil algoritmlar ishlab chiqildi (pastga qarang), garchi hali ham kartogrammalarni qoʻlda yaratish odatiy holdir.
Kartogrammalarning asosiy vazifasi har doim buzilgan shakllarni yaratish boʻlib, ularni kompyuterni avtomatlashtirishning asosiy maqsadiga aylantirgan. ''Waldo R. Tobler'' 1963-yilda birinchi algoritmlardan birini ishlab chiqdi, u alohida tumanlardan koʻra fazoning oʻzini burish strategiyasiga asoslandi.<ref>https://www.jstor.org/stable/212809?origin=crossref</ref> Oʻshandan beri turli xil algoritmlar ishlab chiqildi (pastga qarang), garchi hali ham kartogrammalarni qoʻlda yaratish odatiy holdir.
== Algoritmlar ==
== Algoritmlar ==
{| class="wikitable sortable"
|-
! Yil !! Muallif !! Algoritm !! Turi !! Shakli !! Topologiyasi
|-
| 1973|| Waldo R. Tobler ||Rubber map method|| area contiguous||with distortion || Yes, but not guaranteed
|-
| 1976||Olson||Projector method|| area noncontiguous||yes || No
|-
| 1978||Kadmon, Shlomi||Polyfocal projection || distance radial|| Unknown|| Unknown
|-
| 1984||Selvin et al.||DEMP (Radial Expansion) method||area contiguous||with distortion|| Unknown
|-
| 1985||Dougenik et al.||Rubber Sheet Distortion method <ref name="DCN" />||area contiguous||with distortion || Yes, but not guaranteed
|-
| 1986|| Waldo R. Tobler ||Pseudo-Cartogram method||area contiguous||with distortion|| Yes
|-
| 1987||Snyder||Magnifying glass azimuthal map projections|| distance radial|| Unknown|| Unknown
|-
| 1989||Cauvin et al.||Piezopleth maps||area contiguous||with distortion|| Unknown
|-
| 1990||Torguson||Interactive polygon zipping method||area contiguous||with distortion|| Unknown
|-
| 1990||Danny Dorling ||Cellular Automata Machine method||area contiguous||with distortion||Yes
|-
| 1993||Gusein-Zade, Tikunov||Line Integral method||area contiguous||with distortion|| Yes
|-
| 1996||Danny Dorling||Circular cartogram||area noncontiguous||no (circles)|| No
|-
| 1997||Sarkar, Brown||Graphical fisheye views|| distance radial|| Unknown|| Unknown
|-
| 1997||Herbert Edelsbrunner, Waupotitsch||Combinatorial-based approach||area contiguous||with distortion|| Unknown
|-
| 1998||Kocmoud, House||Constraint-based approach||area contiguous||with distortion|| Yes
|-
| 2001||Daniel A. Keim, North, Panse||CartoDraw<ref name="CartoDraw">{{cite journal|last1=Keim|first1=Daniel|last2=North|first2=Stephen|last3=Panse|first3=Christian|title=CartoDraw: a fast algorithm for generating contiguous cartograms.|journal=IEEE Trans Vis Comput Graph|date=2004|volume=10|issue=1|pages=95–110|doi=10.1109/TVCG.2004.1260761|pmid=15382701|s2cid=9726148}}</ref>||area contiguous||with distortion|| Yes, algorithmically guaranteed
|-
| 2004||Gastner, Newman||Diffusion-based method<ref name="GN-Diffusion">[http://www.pnas.org/content/101/20/7499.full Gastner, Michael T. and Mark E. J. Newman, "Diffusion-based method for producing density-equalizing maps." ''Proceedings of the National Academy of Sciences'' 2004; 101: 7499–7504].</ref>||area contiguous||with distortion || Yes, algorithmically guaranteed
|-
| 2004||Sluga||Lastna tehnika za izdelavo anamorfoz||area contiguous||with distortion|| Unknown
|-
| 2004||van Kreveld, Speckmann||Rectangular Cartogram<ref name="BettinaSpeckmann2004">{{cite book|last1=van Kreveld|first1=Marc|last2=Speckmann|first2=Bettina|author2-link=Bettina Speckmann|title=On Rectangular Cartograms|journal=In: Albers S., Radzik T. (Eds) Algorithms – ESA 2004. ESA 2004. Lecture Notes in Computer Science|date=2004|volume=3221|pages=724–735|doi=10.1007/978-3-540-30140-0_64|series=Lecture Notes in Computer Science|isbn=978-3-540-23025-0}}</ref>||area contiguous||no (rectangles)|| No
|-
| 2004||Heilmann, Daniel A. Keim||[https://cran.r-project.org/package=recmap RecMap]<ref name="recmap">{{cite book|last1=Heilmann|first1=Roland|last2=Keim|first2=Daniel|last3=Panse|first3=Christian|last4=Sips|first4=Mike|title=RecMap : Rectangular Map Approximations|journal=Proceedings of the 10th IEEE Symposium on Information Visualization|date=2004|pages=33–40|doi=10.1109/INFVIS.2004.57|isbn=978-0-7803-8779-9|s2cid=14266549}}</ref>||area noncontiguous||no (rectangles)|| No
|-
| 2005||Daniel A. Keim, North, Panse||Medial-axis-based cartograms<ref name="MCartoDraw">{{cite journal|last1=Keim|first1=Daniel|last3=North|first3=Stephen|last2=Panse|first2=Christian|title=Medial-axis-based cartograms.|journal= IEEE Computer Graphics and Applications|date=2005|volume=25|issue=3|pages=60–68|doi=10.1109/MCG.2005.64|pmid=15943089|s2cid=6012366|url=http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bsz:352-opus-69401}}</ref>||area contiguous||with distortion|| Yes, algorithmically guaranteed
|-
| 2009||Heriques, Bação, Lobo||Carto-SOM||area contiguous||with distortion|| Yes
|-
| 2013||Shipeng Sun ||Opti-DCN<ref name="Sun_Opti-DCN" /> and Carto3F<ref name="Sun_Carto3F" />||area contiguous||with distortion || Yes, algorithmically guaranteed
|-
| 2014||B. S. Daya Sagar||Mathematical Morphology-Based Cartograms||area contiguous||with local distortion,<br/>but no global distortion|| No
|-
| 2018||Gastner, Seguy, More||Fast Flow-Based Method<ref name="GSM-Fast-Flow-Based"/>||area contiguous||with distortion || Yes, algorithmically guaranteed
|}

== Manbalar ==
== Manbalar ==
{{manbalar}}
{{manbalar}}

5-Iyun 2022, 07:41 dagi koʻrinishi

Dunyo aholisining kartogrammasi

Kartogramma (shuningdek, nemis tilida soʻzlashuvchilar orasida keng tarqalgan, qiymatli hudud xaritasi yoki anamorfik xarita deb ham ataladi) — geografik oʻlchami oʻzgartirilgan obyektlar (mamlakatlar, viloyatlar va boshqalar) toʻplamining tematik xaritasi boʻlib, sayohat vaqti, aholi yoki YaIM kabi tanlangan nisbat darajasidagi oʻzgaruvchiga toʻgʻridan-toʻgʻri proportsionaldir. Geografik makonning oʻzi shunday qilib, oʻzgaruvchining taqsimlanishini tasavvur qilish uchun baʼzan haddan tashqari buziladi. Bu xaritaning eng mavhum turlaridan biri; Aslida, baʼzi shakllarni diagrammalar deb atash mumkin. Ular, birinchi navbatda, diqqatni tortish va nomograflar sifatida tahlil qilish uchun ishlatiladi.[1]

Kartogrammalar o'lcham umumiy miqdorni ifodalash uchun eng intuitiv vizual o'zgaruvchidir.[2] Bunda u nuqta xususiyatlarini masshtablashtirgan proportsional belgilar xaritalariga va chiziqli xususiyatlarning og'irligini o'lchaydigan ko'plab oqim xaritalariga o'xshash strategiyadir. Biroq, bu ikki usul faqat xarita belgisini masshtablaydi, fazoning o'zini emas; chiziqli obyektlar uzunligini uzaytiruvchi xarita chiziqli kartogramma hisoblanadi (garchi qo'shimcha oqim xaritasi texnikasi qo'shilishi mumkin). Tuzilgandan so'ng, kartogrammalar ko'pincha xoroplet xaritasi kabi qo'shimcha o'zgaruvchilarni vizualizatsiya qilish uchun boshqa tematik xaritalash usullari uchun asos sifatida ishlatiladi.

Tarixi

Levasseurning Yevropa kartogrammasi

Kartogramma tematik xaritalarning boshqa turlariga qaraganda kechroq ishlab chiqilgan, lekin Fransiyada bir xil innovatsiya anʼanalariga amal qilgan.[3] Maʼlum boʻlgan eng qadimgi kartogramma 1876-yilda fransuz statistik va geograf Pierre Émile Levasseur tomonidan nashr etilgan boʻlib, u Yevropa mamlakatlarini kvadrat shaklida aks ettiruvchi, oʻzgaruvchiga koʻra oʻlchamdagi va umumiy geografik joylashuvi boʻyicha joylashtirilgan (alohida xaritalar bilan masshtablangan) bir qator xaritalarni yaratgan.[4] Keyinchalik sharhlovchilar uning raqamlarini xarita emas, balki statistik diagramma deb atashdi, lekin Levasseur uni karta majoziy deb atagan, oʻsha paytda har qanday tematik xarita uchun ishlatiladigan umumiy atama. U ularni oʻquv qoʻllanmasi sifatida ishlab chiqardi va oʻlchamning intuitiv kuchini vizual oʻzgaruvchanlik sifatida darhol tan oldi: "Bolani Gʻarbiy Yevropa savdosining Sharqiy Yevropaga nisbatan ahamiyati hayratda qoldirmasligi mumkin emas. Eʼtibor bering, kichik hududga ega, lekin boyligi va ayniqsa, dengiz floti boʻyicha boshqa xalqlardan qanchalar ustun turadi, aksincha, oʻz maydoni va aholisi boʻyicha birinchi oʻrinni egallagan Rossiya haligacha savdo va navigatsiya boʻyicha boshqa davlatlardan qanchalik ortda qolmoqda."

Levasseurning texnikasi boshqalar tomonidan qabul qilinmagan koʻrinadi va koʻp yillar davomida nisbatan kamroq shunga oʻxshash xaritalar paydo boʻladi. Keyingi eʼtiborga molik ishlanma 1903-yilgi saylovga tayyorgarlik koʻrish uchun Germaniya Reyxstagi uchun 1898-yilgi saylov natijalarining Hermann Haack va Hugo Weichel tomonidan yaratilgan bir juft xarita edi, bu eng qadimgi maʼlum boʻlgan qoʻshni kartogramma hisoblanadi.[5] Ikkala xaritada ham Germaniya imperiyasining o‘xshash konturi ko‘rsatilgan bo‘lib, ulardan biri masshtabga qarab okruglarga bo‘lingan, ikkinchisi esa hudud bo‘yicha saylov okruglarini tuzib ko‘rsatgan. Keyinchalik Berlin, Gamburg va Saksoniya atrofidagi aholi zich joylashgan hududlarning kengayishi asosan shaharlik sotsial-demokratlarning xalq ovozida gʻalaba qozonish uchun munozarali tendensiyasini tasavvur qilish uchun moʻljallangan edi, ayni paytda asosan qishloqda joylashgan Zentrum koʻproq oʻrinlarni qoʻlga kiritdi (shunday qilib, kartogrammalarning zamonaviy mashhurligini oldindan aytib berdi). Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi soʻnggi saylovlarda ham xuddi shunday tendensiyalarni koʻrsatilmoqda.[6]

Uzluksiz kartogramma koʻp oʻtmay Qoʻshma Shtatlarda paydo boʻldi, u yerda 1911-yildan keyin mashhur ommaviy axborot vositalarida paydo boʻldi.[7] Koʻpchilik xaritalar Haack va Weichel kartogrammalari bilan solishtirganda juda qoʻpol chizilgan edi, texnikani ixtiro qilganini daʼvo qilgan amerikalik usta kartograf Erwin Raiszning „toʻrtburchaklar statistik kartogrammalari“ bundan mustasno.[8] Haack va Weichel oʻz xaritalarini kartogramma deb atashganida, bu atama odatda barcha tematik xaritalarga, ayniqsa Yevropada ishlatilganlarga nisbatan qoʻllangan.[9] Raisz va boshqa akademik kartograflar oʻzlarining darsliklarida ushbu atamaning cheklangan foydalanishni afzal koʻrishlarini bildirganlaridan keyingina (Raisz dastlab qiymat maydoni kartogrammasini qoʻllab-quvvatlagan) hozirgi maʼno asta-sekin qabul qilingan.[10]

Kartogrammalarning asosiy vazifasi har doim buzilgan shakllarni yaratish boʻlib, ularni kompyuterni avtomatlashtirishning asosiy maqsadiga aylantirgan. Waldo R. Tobler 1963-yilda birinchi algoritmlardan birini ishlab chiqdi, u alohida tumanlardan koʻra fazoning oʻzini burish strategiyasiga asoslandi.[11] Oʻshandan beri turli xil algoritmlar ishlab chiqildi (pastga qarang), garchi hali ham kartogrammalarni qoʻlda yaratish odatiy holdir.

Algoritmlar

Yil Muallif Algoritm Turi Shakli Topologiyasi
1973 Waldo R. Tobler Rubber map method area contiguous with distortion Yes, but not guaranteed
1976 Olson Projector method area noncontiguous yes No
1978 Kadmon, Shlomi Polyfocal projection distance radial Unknown Unknown
1984 Selvin et al. DEMP (Radial Expansion) method area contiguous with distortion Unknown
1985 Dougenik et al. Rubber Sheet Distortion method [12] area contiguous with distortion Yes, but not guaranteed
1986 Waldo R. Tobler Pseudo-Cartogram method area contiguous with distortion Yes
1987 Snyder Magnifying glass azimuthal map projections distance radial Unknown Unknown
1989 Cauvin et al. Piezopleth maps area contiguous with distortion Unknown
1990 Torguson Interactive polygon zipping method area contiguous with distortion Unknown
1990 Danny Dorling Cellular Automata Machine method area contiguous with distortion Yes
1993 Gusein-Zade, Tikunov Line Integral method area contiguous with distortion Yes
1996 Danny Dorling Circular cartogram area noncontiguous no (circles) No
1997 Sarkar, Brown Graphical fisheye views distance radial Unknown Unknown
1997 Herbert Edelsbrunner, Waupotitsch Combinatorial-based approach area contiguous with distortion Unknown
1998 Kocmoud, House Constraint-based approach area contiguous with distortion Yes
2001 Daniel A. Keim, North, Panse CartoDraw[13] area contiguous with distortion Yes, algorithmically guaranteed
2004 Gastner, Newman Diffusion-based method[14] area contiguous with distortion Yes, algorithmically guaranteed
2004 Sluga Lastna tehnika za izdelavo anamorfoz area contiguous with distortion Unknown
2004 van Kreveld, Speckmann Rectangular Cartogram[15] area contiguous no (rectangles) No
2004 Heilmann, Daniel A. Keim RecMap[16] area noncontiguous no (rectangles) No
2005 Daniel A. Keim, North, Panse Medial-axis-based cartograms[17] area contiguous with distortion Yes, algorithmically guaranteed
2009 Heriques, Bação, Lobo Carto-SOM area contiguous with distortion Yes
2013 Shipeng Sun Opti-DCN[18] and Carto3F[19] area contiguous with distortion Yes, algorithmically guaranteed
2014 B. S. Daya Sagar Mathematical Morphology-Based Cartograms area contiguous with local distortion,
but no global distortion		 No
2018 Gastner, Seguy, More Fast Flow-Based Method[20] area contiguous with distortion Yes, algorithmically guaranteed

Manbalar

  1. ↑ https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1111/j.1467-8306.2004.09401004.x
  2. ↑ Jacque Bertin, Sémiologie Graphique. Les diagrammes, les réseaux, les cartes. With Marc Barbut [et al.]. Paris : Gauthier-Villars. Semiology of Graphics, English Edition, Translation by William J. Berg, University of Wisconsin Press, 1983.)
  3. ↑ https://indiemaps.com/blog/2008/12/early-cartograms/
  4. ↑ https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c2558275
  5. ↑ Haack, Hermann; Weichel, Hugo (1903). Kartogramm zur Reichstagswahl. Zwei Wahlkarten des Deutschen Reiches. Justus Perthes Gotha.
  6. ↑ https://www.researchgate.net/publication/329880252_Kartogramm_zur_Reichstagswahl_An_early_electoral_cartogram_of_Germany
  7. ↑ https://archive.org/details/independent70newy/page/722/mode/2up
  8. ↑ https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00221343608987880
  9. ↑ https://www.jstor.org/stable/301591
  10. ↑ https://makingmaps.net/2010/11/30/more-old-school-cartograms-1921-1938/
  11. ↑ https://www.jstor.org/stable/212809?origin=crossref
  12. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named DCN
  13. ↑ Keim, Daniel; North, Stephen; Panse, Christian (2004). "CartoDraw: a fast algorithm for generating contiguous cartograms.". IEEE Trans Vis Comput Graph 10 (1): 95–110. doi:10.1109/TVCG.2004.1260761. PMID 15382701. 
  14. ↑ Gastner, Michael T. and Mark E. J. Newman, "Diffusion-based method for producing density-equalizing maps." Proceedings of the National Academy of Sciences 2004; 101: 7499–7504.
  15. ↑ van Kreveld, Marc; Speckmann, Bettina. On Rectangular Cartograms, Lecture Notes in Computer Science, 2004 — 724–735 bet. DOI:10.1007/978-3-540-30140-0_64. ISBN 978-3-540-23025-0. 
  16. ↑ Heilmann, Roland; Keim, Daniel; Panse, Christian; Sips, Mike. RecMap : Rectangular Map Approximations, 2004 — 33–40 bet. DOI:10.1109/INFVIS.2004.57. ISBN 978-0-7803-8779-9. 
  17. ↑ Keim, Daniel; Panse, Christian; North, Stephen (2005). "Medial-axis-based cartograms.". IEEE Computer Graphics and Applications 25 (3): 60–68. doi:10.1109/MCG.2005.64. PMID 15943089. http://nbn-resolving.de/urn:nbn:de:bsz:352-opus-69401. 
  18. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sun_Opti-DCN
  19. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Sun_Carto3F
  20. ↑ Manba xatosi: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named GSM-Fast-Flow-Based

Havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kartogramma&oldid=2605701" dan olindi