Zilina

Zilina Žilina
Shahar
Bayroq Gerb
49°13′0″N 18°44′0″E
Mamlakat	Slovakiya
Mintaqa	Zilinskiy viloyati
Hukumat
Mer
Asos solingan	1069
Ilk eslatilishi	1297
Qachondan beri shahar	1327
Maydon	80 km2 (31 mi²)
Markazi balandligi	342 m m
Aholisi	82 704 kishi (2 020-yil may)
Zichligi	1068 kishi/km2
Vaqt mintaqasi	UTC+1, yozda UTC+2
Pochta indeks(lar)i	010 01
Avtomobil kodi	ZA
Zilina

Zilina (slovak. Zilina, veng.: Zsolna, nemischa: Sillein, polyakcha: Żylina) — Slovakiyaning shimoli-gʻarbiy qismida, Kisutsy va Raychanka daryolarining Vah daryolarining qoʻshilishida joylashgan shahar. Zilinskiy viloyatining markazi. Aholisi qariyb 86 ming kishi.

Shaharda Zilina universiteti, mahalliy diqqatga sazovor joylardan, Budatinskiy qal’asi, Mariinskiy maydonining ansambli, koʻplab cherkovlar va saroylar mavjud.

Tarixi

Budatin qal’asi

Viloyat V asrda slavyanlar tomonidan oʻzlashtirilgan. Zilina hududidagi birinchi slavyan aholi punkti IX asrga toʻgʻri keladi. Shahar birinchi marta 1297-yilda tilga olingan. 1327-yilda u shahar maqomini olgan.

XII asrning oxirida Zilina katta yongʻin natijasida yonib ketdi. Nemis mustamlakachilari shaharga oqib kelishdi va uni qayta qurishni boshladilar.

1381-yilda Vengriya qiroli slovaklarning shikoyatlariga javoban shaharga slovaklar va nemislarni navbatma-navbat shahar meriyasiga saylash qoidasini oʻrnatgan. Bu Slavisga imtiyozlar nomlangan.

Shahar XV asrda gullab-yashnagan. XVI-XVII asrlarda Zilina Vengriyadagi reformatsiya markazi boʻlgan va 1686-yilda shaharni qayta katoliklashtirish boshlangan.

XVIII asrda shaharda yongʻinlar va epidemiyalar sodir boʻlgani natijasida shahar katta zarar koʻrdi. XIX asrning ikkinchi yarmida shaharning ikkinchi gullab-yashnash davri boshlandi. Bu yerda koʻplab zavod va fabrikalar qurildi.

Ikkinchi Jahon urushi paytida shahar 1945-yil 30-aprelda Moraviya-Ostrava operatsiyasi paytida 4-Ukraina fronti qoʻshinlari tomonidan ozod qilindi. 138-oʻqotar diviziyasi polkovniki Vasilev V.E, 17-oʻqchi gvardiya korpusi general-leytenantiMedvedev N. V., 3-chi alohida Chexoslovakiya piyoda brigadasi polkovniki Selner Yaroslav, 1-Chexoslovakiya armiya korpusi brigada generali Klapalek Karel, 146-toʻp artilleriya brigadasi polkovniki Mironov V. F. ushbu operatsiyada qatnashishgan.

Bugungi kunda Zilina Slovakiyaning beshinchi yirik shahri, universitetlar shaharchasi (1953 -yildan). 1960-yilda Zilina universiteti tashkil etildi. Qadimiy shahar markazi 1990-yillarda qayta tiklangan. 2006-yilda Kia Motors Slovakiya avtomobil zavodi ish boshladi. 2008-yildan beri Zilinada kattalar uchun animatsion filmlarga bagʻishlangan Fest Ancha oʻtkaziladi.

Geografiya

Zilina 49° shimoliy kenglik 18° sharqiy uzunlikda joylashgan. Shahar dengiz sathidan 345 m balandlikdagi togʻli hududda joylashgan.

Iqlimi

Shahar iqlimi nam kontinental (Dfb) boʻlib, yozi issiq, qishi esa nisbatan sovuq. Eng koʻp yogʻingarchilik iyun oyida, eng kami esa fevralda toʻgʻri keladi. Iqlimli yoz taxminan 3 oy yaʼni iyundan avgustgacha davom etadi. Qishi esa dekabrdan fevralgacha. Eng uzun kun davomiyligi iyun-iyul oylarida (16 soat), eng qisqasi kun davomiyligi dekabrga (8 soat) toʻgʻri keladi.

Aholisi

Zilina shahri aholisi:

Zilina aholisi
Yil	Aholi	Yil	Aholi	Yil	Aholi	Yil	Aholi
1890	4100	1950	18000	1980	83000	2014	90 000
1900	5600	1961	32500	1991	83911	2017	103 325
1910	9200	1965	37000	2001	85400	2018	110 000
1921	12000	1970	41800	2011	81494	2019	114 500
1930	17500	1975	56000	2012	84360	2020	130 550

Transport tizimi

Zilinada transportlar asosan avtobuslar va trolleybuslardan iborat. Trolleybus harakati 1994yildan yoʻlga qoʻyilgan.

Sport

Sorgon-Ligada Zilina sharafini „Zilina“ futbol klubi himoya qiladi.

Akademik rassomlar Robert Dubravets va Fero Kralj tomonidan „Zilina yurti“ vitraj oynasi (1956-yil, Chexoslovakiya) Zilina shahrining temir yoʻl stantsiyasida

Havolalar

• города Жилина
• 3D-карта города Жилина (slovatsk.)
• Фотогалерия города Жилина (slovatsk.)
• Военное кладбищe Красной армии в Жилине (slovatsk.)