Zeygarnik effekti
Zeigarnik effekti — bu psixologik effekt boʻlib, unda inson tugallanganidan koʻra uzilib qolgan harakatlarini yaxshiroq eslab qoladi. Bluma Zeigarnik xotiraning motivatsion komponentining buzilishi doirasida ushbu naqshni oʻrganib chiqdi, keyinchalik taʼsir uning nomi bilan bogʻliq nomga ega boʻldi. Ushbu sohadagi tadqiqotlar uning dissertatsiyasining mavzusi edi[1].
Tugallanmagan harakatlarni takrorlash fenomeni Kurt Lewin tomonidan ham oʻrganilgan. Uning dala nazariyasiga koʻra, xotira izlariga kirish harakatning boshida paydo boʻladigan keskinlikni saqlab turish bilan osonlashadi va u toʻliq bajarilmaganda toʻliq zaryadsizlanadi. Uning tajribalarida bolalarning ijodiy faoliyati uzilib, ularga boshqa faoliyat taklif qilingan. Qolgan potentsial amalga oshirilmagan taqdirda, bolalar birinchi imkoniyatda tugallanmagan ishni bajarishga intilishdi.
Tajribalarda sogʻlom ishtirokchilarning tugallanmagan harakatlari oʻrtacha bajarilganlarga qaraganda 90% yaxshi esga olingan. Shizofreniya (oddiy shakl) bilan ogʻrigan bemorlarda 10% ga, epilepsiya bilan ogʻrigan bemorlarda 80% ga, astenik sindromli bemorlarda esa 20% ga[2].
Zeigarnik effektidan kelib chiqadigan boʻlib, birinchi marta nemis psixologi Mariya Ovsyankina tomonidan tasvirlangan uzilgan harakatning keyingi taʼsiri (Ovsyankina effekti).
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Zeigarnik, B. (1927). Das Behalten erledigter und unerledigter Handlungen. Psychologische Forschung 9, 1—85.
- ↑ Зейгарник Б. В.. Патопсихология, 79000 экз, Издательство Московского университета, 1986. (Wayback Machine saytida 2013-05-25 sanasida arxivlangan) „Архивированная копия“. 2013-yil 25-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 1-avgust.