Yuqori kovak vena

Yuqorigi kovak vena - ikkita yuqorigi kovak venaning yuqori qismi, katta vena tanasi qonning tizimli aylanishidan yurakning o'ng bo'lmasida qaytadi. Bu katta diametrli (24 mm) diafragma ustidagi tananing yuqori yarmidan venoz qaytib keladigan qisqa uzunlikdagi vena. Pastki yarmidan venoz qaytish, diafragma ostida, pastki vena kava orqali oqadi. oldingi o'ng yuqori ko'ks oralig'ida joylashgan^[1]. Bu markaziy vena kateter yoki periferik kiritilgan markaziy kateter orqali markaziy venoz kirishning odatiy joyidir. Qo'shimcha spetsifikatsiyalarsiz "kovak"haqida eslatmalar odatda yuqori kovak venaga tegishli.

Tuzilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuqori kovak vena chap yoki o'ng yelka bosh bo'yin poya venasi birinchi pastki qovurg'a tog'ayi chegarasi ostida , yuqori oyoq-qo'l, bosh va bo'yindan qon qabul qilinadi. U birinchi qovurg'alararo bo'shliq orqasidan vertikal pastga qarab o'tadi va o'ng ikkinchi qovurg'a tog'ayi qarshisida tolali perikardni teshishdan oldin azigos venasini oladi va uning pastki qismi intraperikarddir. Va keyin, u o'ng bo'lma sinus venasining yuqori va orqa qismlarida, yurakning yuqori o'ng old qismida tugaydi. Shuningdek u boshqa hayvonlarda kranial kovak vena sifatida ham tanilgan. Yuqori kovak venadan o'ng bo'lmaga hech qanday klapan ajratmaydi.

Yuqori kovak vena yurakdagi eng ichki endotelial boshlanadigan uchta intima qatlamdan iborat. O'rta qatlam silliq mushak to'qimalaridan tashkil topgan o'rta qavat eng tashqi va eng qalin qatlam esa kollagen va elastik biriktiruvchi to'qimalardan tashkil topgan tunica adventitia bo'lib, moslashuvchanlikni ta'minlaydi^[2]^[3]. Uchta zonani o'z ichiga oladi, o'rta zonasi bir nechta silliq mushak tolalaridan iborat; bu pastki vena kavasining bir xil zonasida joylashgan silliq mushaklng uzunlamasına to'plamlaridan farq qiladi^[4].

Anatomik variantlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Eng tez-tez uchraydigan anatomik varianti - bu doimiy chap yuqori kovak venasidir. Davomiy chap yuqori kovak vena o'zgaruvchanligi bo'lgan odamlarda o'ng yuqori kovak vena normal, kichik yoki oldingi aloqa venasisiz bo'lishi mumkin . Ushbu o'zgarish umumiy aholining 0,5% dan kamrog'ida, ammo tug'ma yurak kasalligi bo'lgan bemorlarda 10% gacha bo'ladi ^[5].

Klinik ahamiyati[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yuqori kovak vena obstruktsiyasi odatda o'pka saratoni, metastatik saraton yoki limfomakabi o'smalar bo'lganda yuqori kovak venaning qisman yoki to'liq obstruktsiyasi bilan ta'riflanadi. Obstruktsiya bosh va bo'yin venalarining kengayishi, shuningdek, nafas qisilishi, yo'tal, ko'krak qafasi og'rig'i va yutish qiyinlishuviga olib kelishi mumkin. Pemberton belgisi ijobiy bo'lishi mumkin. Obstruktsiyani keltirib chiqaradigan o'smalarni ta'sirini kamaytirish uchun ularni kimyoviy terapiya va/yoki radioterapiya bilan davolash mumkin va kortikosteroidlar ham berilishi mumkin.

Uch tabaqali klapanning boshqaruvida bu pulsatsiyalar juda kuchli bo'ladi.

Yuqori kovak venani o'ng bo'lmadan hech qanday klapan ajratmaydi. Natijada o'ng bo'lma va o'ng qorincha qisqarishlari ichki bo'yinturuq venasiga o'tkaziladi va to'sh-o'mrov so'rg'ichsimon mushak orqali bo'yinturuq venoz bosimi sifatida ko'rish mumkin.

Qo'shimcha tasvirlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ko'krak qafasining oldindan ko'rinishi, yurak va o'pkalar o'rtasida yuqori kavak vena ko'rsatilgan.
Yurakning yuqoridan ko'rinishi, yuqori kovak vena o'ng tarafda ko'rinadi.
Yuqori kovak vena
Yuqori kovak venaning hosil bo'lishini ko'rsatgan ko'krak qafasi kesmasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

↑ „General Practice Notebook“. www.gpnotebook.co.uk. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.
↑ White, Hunter J.; Soos, Michael P. (2021), „Anatomy, Thorax, Superior Vena Cava“, StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 31424839, qaraldi: 2021-11-24
↑ Hashizume, H.; Ushiki, T.; Abe, K. (1995). „A histological study of the cardiac muscle of the human superior and inferior venae cavae“. Archives of Histology and Cytology. 58-jild, № 4. 457–464-bet. doi:10.1679/aohc.58.457. ISSN 0914-9465. PMID 8562136.
↑ Zhang, Shu-Xin. An Atlas of Histology. New York: Springer, 1999 — 131–133 bet.
↑ Sonavane, Sushilkumar K.; Milner, Desmin M.; Singh, Satinder P.; Abdel Aal, Ahmed Kamel; Shahir, Kaushik S.; Chaturvedi, Abhishek (2015-10-09). „Comprehensive Imaging Review of the Superior Vena Cava“. RadioGraphics. 35-jild, № 7. 1873–1892-bet. doi:10.1148/rg.2015150056. ISSN 0271-5333. PMID 26452112.

[1] „General Practice Notebook“. www.gpnotebook.co.uk. Qaraldi: 2018-yil 6-aprel.

[2] White, Hunter J.; Soos, Michael P. (2021), „Anatomy, Thorax, Superior Vena Cava“, StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, PMID 31424839, qaraldi: 2021-11-24

[3] Hashizume, H.; Ushiki, T.; Abe, K. (1995). „A histological study of the cardiac muscle of the human superior and inferior venae cavae“. Archives of Histology and Cytology. 58-jild, № 4. 457–464-bet. doi:10.1679/aohc.58.457. ISSN 0914-9465. PMID 8562136.

[4] Zhang, Shu-Xin. An Atlas of Histology. New York: Springer, 1999 — 131–133 bet.

[5] Sonavane, Sushilkumar K.; Milner, Desmin M.; Singh, Satinder P.; Abdel Aal, Ahmed Kamel; Shahir, Kaushik S.; Chaturvedi, Abhishek (2015-10-09). „Comprehensive Imaging Review of the Superior Vena Cava“. RadioGraphics. 35-jild, № 7. 1873–1892-bet. doi:10.1148/rg.2015150056. ISSN 0271-5333. PMID 26452112.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]