Yaponiyadagi turklar
Yaponiyadagi turklar Yaponiyada yashovchi turklardir . Tarixiy jihatdan bu atama turkiy (ayniqsa Volga tatarlari) muhojirlari va sobiq Rossiya imperiyasidan kelgan muhojirlarni oʻz ichiga olgan, ularning aksariyati keyinchalik Turkiya fuqaroligini olgan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
20-asrning boshlarida tatarlarning guruhlari Rossiyaning Qozon shahridan Yaponiyaga koʻchib kelishdi.[1] Jamoaga Rossiya fuqarolar urushida oqlar harakati tarafida qatnashgan va 1924-yilda Yaponiyaga kelgan boshqird muhojiri imomi Muhammad-Gabdulxay Qurbongaliyev rahbarlik qildi, keyin Tokioda yashovchi tatarlarni birlashtirish uchun tashkilot tuzdi.[1] Yaponiyadagi tatarlar Qurbongaliyev tashkiloti koʻmagida 1935-yilda Kobeda, 1938-yilda Tokioda boshqa masjid va maktabga asos solgan.[1][2] Yana bir tatar tashkiloti, Tokiodagi Muhammad matbaa idorasi Yaponiyada birinchi Qur’onni hamda arab alifbosida tatar tilidagi " Japan Intelligencer " jurnalini chop etdi. 1940-yillargacha nashr etishda davom etdi.[1] Tatarlarning aksariyati Ikkinchi jahon urushidan keyin koʻchib ketgan.[1] Qolganlar esa 1950-yillarda Turkiya fuqaroligini olgan. Lekin Yaponiyada 600-2000 nafar tatar bor.[3] Ular mahalliy aholi bilan deyarli aralashib ketgan.[4]
Turk hamjamiyatining soni kamaygan boʻlsa-da, qolganlar 2000-yilda Tokio Camii va Turk madaniyat markaziga asos soldilar[1][5] Keyingi oʻn yil ichida Turkiyadan asosan Fatsa hududidan kelgan odamlardan iborat yangi migratsiya toʻlqini paydo boʻldi.[6]
Yaponiyadagi turk fuqarolarining bir qismi etnik kurdlar iborat.[7]
2015-yilda Turkiyaning Tokiodagi elchixonasi oldida kurdlar va turklar oʻrtasida toʻqnashuv boʻlib oʻtgan, bu elchixonada kurd partiyasi bayrogʻi koʻrsatilganidan keyin turklar va kurdlar oʻrtasida janjal chiqqanidan boshlangani daʼvo qilingan edi.[8]
Yaponiyadagi taniqli turklar (Volga tatarlari).[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Usmon Yusuf (AKA Jonni Yusuf, 1920 — 1982): aktyor
- Abdul Xannan Safo (AKA Roy Jeyms, 1929 — 1982): Aktyor, 1971-yilda fuqarolikka qabul qilingan
- Oʻmer Yusuf (AKA Yusef Toruko („Yusuf Turk“), 1930 — 2013): Puroresu hakami va aktyori, Usmon Yusufning ukasi
Galereya[tahrir | manbasini tahrirlash]
-
Yaponiyada choʻkib ketgan kema qurbonlari turklar xotirasiga bagʻishlangan -
Dondurma sotayotgan Yaponiyadagi turklar
-
Kiotodagi turk muzqaymoqlari -
-
Turk madaniyati markaziga ega Tokio masjidi 2000-yilda Turkiya Din ishlari boshqarmasi tomonidan qayta qurilgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Hayashi, Shunsuke (2010-yil fevral), „Yapon mohbiri – the sole magazine introducing Japan to Muslim countries of the world“, National Diet Library Newsletter (171), qaraldi: 2010-09-07
{{citation}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim:|date=(yordam) - ↑ Kronoloji (Chronology), Tokyo, Japan: Turkish Embassy, 2007-05-18da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 13–aprel 2007–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ Predstavitel kulturnoy assotsiatsii „Idel-Ural“ schital, chto kolichestvo tatar v Yaponii v 1930-e godi moglo dostigat 10000 chelovek (ruscha)
- ↑ „ムハンマド・クルバンガリー１“. 2003-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ A Brief History of the Tokyo Camii, Tokyo Camii and Turkish Cultural Center, 2014-05-28da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 7–sentabr 2010–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () - ↑ „Fatsalı'nın ikinci vatanı Japonya“, Sabah (turkcha), 1–oktabr 2005–yil, qaraldi: 24–fevral 2009–yil
{{citation}}: CS1 maint: date format () CS1 maint: unrecognized language () - ↑ Tsumura, Tadashi. „Japan's Kurds often in limbo, despite significant community“. The Japan Times. Qaraldi: 18-avgust 2016-yil.
- ↑ „Turks and Kurds clash in Japan over Turkey elections“. Al Jazeera English (25-oktabr 2015-yil). Qaraldi: 18-avgust 2016-yil.
Qoʻshimcha adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Usmanova, Larisa (2007), The Türk-Tatar diaspora in Northeast Asia: transformation of consciousness : a historical and sociological account between 1898 and the 1950s, Rakudasha, ISBN 978-4-9903822-0-9
- 松長 昭 [Matsunaga Akira] (2009), 東洋書店 [Tōyō Shoten], ISBN 978-4-88595-832-8
{{citation}}: Missing or empty|title=(yordam); Unknown parameter|trans_title=ignored (|trans-title=suggested) (yordam)