Yangi Valide masjidi
| Uskudardagi Yangi Valide masjidi | |
|---|---|
Yeni Valide Camii | |
 | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Maqomi | Masjid |
| Meʼmoriy uslubi | Usmonli diniy me'morchiligining "Sinon maktabi" |
| Manzili | Turkiyaning Istanbul shahri, Üsküdar tumani |
| Mamlakat | Turkiya |
| Qurilishi boshlangan | 1708-yil |
| Qurilishi tugagan | 1710-yil |
| Yangi Valide masjidi | |
Yangi Valide masjidi (turkcha: Yeni Valide Camii) — Turkiyaning Istanbul shahri, Üsküdar tumanidagi 18-asrda qurilgan Usmonli masjidi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uskudardagi Yeni Valide masjidining qurilishi 1708-yilda boshlanib, 1710-yilda qurib bitkazildi. U sulton Ahmad III uchun onasi Emetulloh Rabi’a Gulnush Sulton sharafiga qurilgan. [1] Majmua imaret (hospis), arasta, boshlangʻich maktab, Emetulloh Rabiʼa Gulnush Sulton qabri, hovli shodirvoni (favvora), muvakkitxona (soat minorasi) va idoralardan iborat. Bino klassik Usmonli davriga va Usmonli diniy meʼmorchiligining „Sinon maktabi“ga xosdir. U Istanbulning Üsküdar mahallasida joylashgan. Binoning asosiy qismi toʻrtburchak shaklda boʻlib, tekislangan bosh gumbaz va toʻrtta yarim gumbaz bilan qoplangan. Masjidning har biri ikkitadan balkonli ikkita minorasi bor. Masjid ichidagi xattotlik Hezarfen Mehmet afandining asari hisoblanadi.
Tashqi koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Masjid Uskudar tumanidan ajratilgan devor bilan oʻralgan boʻlib, kirish eshigi katta darvoza hisoblanadi. Uning markazida mashhur favvorasi boʻlgan hovli mavjud boʻlib, odamlar bugungi kungacha suv olish uchun boradilar. Masjid hovlisida chinordan palmagacha turli xil daraxtlar, shuningdek, kashtanlar koʻp. [2]
Masjidning asosi sakkiz burchakli, markaziy gumbazli. Uning rejasi Rüstem posho masjidiga oʻxshash, lekin burchak gumbazlari kabi oʻzgarishlar Rüstem posho masjididan koʻra klassikroq xarakterga ega. Bu, shuningdek, 18-asrda mutanosib ravishda balandroq va torroq boʻlgan gumbazlarga nisbatan tendentsiyaning eng qadimgi namunalaridan biridir. Usmonli masjidlari uchun xos boʻlgan kirish ayvonidagi besh gumbaz oʻrniga, Yangi Valide markaziy koʻrfaz ustidagi xochli gumbazdan foydalanadi. Ichki bezak tosh o‘ymakorligi, jumladan, muqarnas — gulli naqshli murakkab tosh o‘ymakorligi naqshlari koshinlardan iborat.
Ichki koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]
Masjidning ichida gul naqshlari mavjud. Old tomonda mehrob va imom uchun minbar mavjud boʻlib, u namoz vaqtida imom musulmon jamoatiga imomlik qilishi va yoʻnaltirishi uchun masjidlarda zarur hisoblanadi. Yuqoridagi gumbazli shiftning ichki qismida turli arab yozuvlari, xususan, zulus xattotligi namunalar mavjud.[3]
Masjidning derazalarida uchli va egri ravoqlardan foydalanilgan.Gumbazlardagi derazalar yumaloq darchalarga ega boʻlib, bu gumbazning ostidagi inshootni pastga itarib yuborish uchun yaratilgan. Kirish yoʻlagi va hovlidagi sakkiz qirrali favvora (shodirvon) chiroyli tosh oʻymakorligidan foydalanilgan.Gulnush qabri ochiq ustki va murakkab metall panjara bilan bezatilgan.
-
Yaqin yo'ldan Yangi Valide masjidi -
Bog'dan Yangi Valide Camii old tomoni -
Yangi Valide Camii hovliga kirish -
Yeni Valide Camii hovlisi -
Yeni Valide Camii Emetullah Rabi'a Gulnush Sultonning ochiq qabri -
Yangi Valide Camii ichki qismi -
Yeni Valide Camii ko'rinishidagi shift -
Yeni Valide Camii gumbazlari tafsilotlari -
Yangi Valide Camii gumbazlarining detallari -
Yangi Valide Camii sebil -
Sebil ichidagi Yeni Valide Camii -
Yeni Valide Camii qush uyi -
Yangi Valide masjidining asosiy darvozasi
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Masjidlar roʻyxati
- Usmonli arxitekturasi
- Kulliyye
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Goodwin 1971.
- ↑ „Yeni Valide Mosque“ (en-CA). The Art of Wayfaring (2018-yil 20-may). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.
- ↑ Data-Src='https://Secure.gravatar.com/Avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, <img Alt= Height='24' Width='24'; #038;d=mm; Src='data:image/Gif;base64, #038;r=g' Class='avatar Avatar-24 Photo Lazyload'; data-src='https://secure.gravatar.com/avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==' /><noscript><img alt= height='24' width='24'; #038;d=mm „Yeni Valide Mosque“ (en-GB). IslamicLandmarks.com (2014-yil 21-iyun). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.
Qoʻshimcha oʻqish[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Goodwin, Godfrey. A History of Ottoman Architecture. London: Thames and Hudson, 1971. ISBN 0-500-27429-0.
- Hamadeh, Shirine (2002). "Splash and spectacle: the obsession with fountains in eighteenth-century Istanbul". Muqarnas 19: 123–148. doi:10.1163/22118993_01901007. A scan is available from Archnet (Wayback Machine saytida 2016-03-05 sanasida arxivlangan).
- Kuran, Aptullah. Sinan: The Grand Old Master of Ottoman Architecture. Washington, D.C.: Institute of Turkish Studies, Inc., 1987. 242.
- Kuban, Dogan. Ottoman Architecture. Woodbridge, Suffolk: Antique Collectors' Club Ltd, 2010. 384-86.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Üsküdardagi Yeni Valide majmuasi, Archnet
- Yangi Valide masjidi tasvirlari (Wayback Machine saytida 2022-07-04 sanasida arxivlangan)
- Masjid fotosuratlari Dik Osseman tomonidan