Yalmogʻiz
| Yovuz iblis | |
| Mifologiya | Boshqird mifologiyasi |
|---|---|
Yalmogʻiz (yalmauiҙ, bosh. yalmau — berkitmoq va auiҙ — ogʻiz; hamma narsani yutib yuborish) — boshqird mifologiyasida yovuz iblis.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yalmgʻiz boshqird ertaklarida uchraydi („Ҡarasa batir“ — „Karasa-botir“, „Altindugʻa batir“ — „Oltinduga-botir“ va boshqalar.).
Xususiyat[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yovuz iblis Yalmogʻiz 7, 9 yoki 12 boshli ilonga oʻxshash jonzot boʻlib, oʻzi daraxt ekkan bogʻda yashaydi. Odatda ertaklarda botirlar Yalmogʻizqoʻlida asirlikda boʻlgan qizlarni qutqarib, jin bilan duelga tushib, uni oʻldiradilar.
Yalmogʻiz goʻdak va qizlarni oʻgʻirlab ketuvchi odamxoʻr sehrgar ekanligiga ishoniladi. M. A. Kulaevning yozishicha, Yalmogʻiz qassobga oʻxshagan katta ogʻiz kampir sifatida tasvirlangan[1].
Yalmogʻiz obrazi boshqa turkiy tilli xalqlar mifologiyasida ham uchraydi[2]. Masalan, uygʻur tilida yalmogʻiz „ajdar“ maʼnosini bildiradi: „Yata bashlik yalmauz — yetti boshli ajdaho“ iborasi.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Bashҡort xaliҡ ijadi. 1-se tom. Yola folklori. Өfө, 1995.
- Rudenko S. I. Boshqirdlar: tarixiy va etnografik insholar. Ufa, 2006-yil.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Xisamitdinova F. G. Yalmauz.//Statya v Bashkirskoy ensiklopedii[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Ялмауз-Кямпир — Баба-Яга из Ташкента (Нина Гуреева) / Проза.ру — национальный сервер современной прозы“. 2013-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 31-oktyabr.