Xitoy qoshig'i
| Xitoy qoshig'i |
|---|
Xitoy qoshig'i yoki Xitoy osh qoshig'i to'g'ridan-to'g'ri chuqur, tekis idishdan cho'zilgan qisqa, qalin tutqichli qoshiq turidir. [1] Bu Xitoy oshxonasida suyuqliklar, ayniqsa sho'rvalar yoki bo'sh qattiq ovqatlar uchun ishlatiladigan oddiy idish. Ko'pchilik keramikadan qilingan. [1] Odatda ovqat idishi sifatida ishlatilgan bo'lsa-da, Xitoy qoshig'ining kattaroq versiyalari ham qoshiq sifatida ishlatiladi. Saqlash uchun uni bir-birining ustiga qo'yish mumkin.
Qoshiqlar miloddan avvalgi 2-ming yillikda Shan sulolasi davrida ham pishirish vositasi sifatida, ham ovqatlanishda ishlatilgan va ehtimol eramizning 10-asrigacha cho'pdan ko'ra keng tarqalgan.
Xitoy qoshiqlari odatda yuqori tomonlarga ega [1] Bu qoshiqlar butun Osiyoda qo'llaniladi.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qoshiq (bǐ, bǐ) Shan sulolasi davridayoq ma'lum bo'lgan. Eng qadimgi topilganlar suyakdan qilingan, ammo o'tkir uchlari bo'lgan bronza namunalari ham topilgan, bu ularning kesish uchun ishlatilganligini ko'rsatadi. Ularning uzunligi bir futdan ko'proq bo'lishi mumkin. Bahor va kuz davrida yumaloq shakl paydo bo'ldi va lak qoshiqlari ham topilib, Xan sulolasida mashhur bo'ldi. [2]
Qadimgi Xitoyda qoshiq pishirishda ishlatiladigan tayoqchalardan ko'ra ko'proq tarqalgan. Qoshiq ovqatlanish uchun foydaliroq edi, chunki Shimoliy Xitoyda eng keng tarqalgan oziq-ovqat donasi tariq bo'lib, undan konji yoki gruel qilingan. Qoshiq uning sho'rvali tuzilishini oqlangan tarzda eyish uchun yaxshiroq moslangan. [3]
Qoshiq asta-sekin yo'q bo'lib ketdi, xan davrida, taxminan eramizning 1-asrida, bug'doy yanada kengroq ekila boshlangan. Tegirmon texnologiyasi lag'mon va chuchvara ishlab chiqarish uchun etarlicha murakkablashdi. Ular tayoqchalar bilan osonroq ko'tarilganligi sababli, qoshiq taxminan Song sulolasi yoki 10-asrda o'z ahamiyatini yo'qotdi. O'sha paytda Vetnamdan olib kelingan ertapishar guruchni tayoqchalar bilan iste'mol qilish osonroq edi, chunki u bo'laklarga ajraladi[3]
Birinchi kompaslar Xitoyda Xan davrida yoki Xan davridan keyin bronza plastinkada aylanadigan qoshiq shaklidagi lodestone yordamida yaratilgan (quyidagi rasmga qarang) [4]
18-asrda tuzilgan Kangxi lug'atida qo'llaniladigan tasniflash tizimida Radikal 21 "qoshiq" dir.
-
Xan sulolasi yassi qoshiq (Gonolulu san'at muzeyi) -
Xan sulolasi qoshiq kompas -
Song dynasty silver chopsticks, cup, and spoon
-
Zanglamaydigan po'latdan yasalgan qoshiqlar -
Chinni qoshiqlar -
Bir qoshiq dam olish ustiga qoshiq
- tayoqcha
- Sho'rva qoshig'i
- Sujeo
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Newman, Jacqueline M.. Food culture in China. Westport, Conn.: Greenwood Press, 2004 — 107 bet. ISBN 978-0-313-32581-6.
- ↑ H.T. Huang (Huang Xingzong), Fermentations and Food Science Part 5 of Biology and Biological Technology, Volume 6 of Joseph Needham, ed., Science and Civilisation in China, (Cambridge: Cambridge University Press, 2000) 106-107
- ↑ 3,0 3,1 Wang, Q. Edward (12 March 2015), „Surprising Facts About the History of Chopsticks“, Fifteen eightyfour: Academic Perspectives from Cambridge University Press, Cambridge University Press
- ↑ Needham, Joseph (1986) Science and civilisation in China, Vol. 4: "Physics and physical technology", Pt. 1: "Physics" (Cambridge University Press (1962), ISBN 0-521-05802-3 p. 563