Xitoy qishloq xo'jaligi banki
Xitoy qishloq xoʻjaligi banki (kit. savdo. míngīngīngín , masalan. chàngàngìnìnì , pinyin Zhōngguó Nóngyè Yínháng , pall . Zhongguo Nune Yinhan, soʻzma-soʻz " Xitoy qishloq xoʻjaligi banki "; 农行 yoki ABC Bank) — Xitoy banki boʻlib, nafaqat Xitoyda, balki dunyoda uchinchi yirik bank (aktivlar boʻyicha)[1]. Bankning bosh qarorgohi Pekinda joylashgan. Taxminan 320 million mijozga xizmat koʻrsatadi.
2019-yilgi Forbes Global 2000 reytingida Xitoy qishloq xoʻjaligi banki 4-oʻrinni, xususan, aktivlar boʻyicha 4-oʻrinni, sof daromad boʻyicha 7-oʻrinni, daromad boʻyicha 34-oʻrinni va bozor kapitallashuvi boʻyicha 40-oʻrinni egalladi[2]. 2014-yildan beri u global tizimli muhim banklardan biri hisoblanadi[3].
Eng yirik aksiyadorlar Huijin davlat investitsiya kompaniyasi (40,03 %) va XXR Moliya vazirligi (39,21 %)[4].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qishloq xoʻjaligi kooperativ banki (Xitoy qishloq xoʻjaligi kooperativ banki) 1951-yilda Mao Szedun tomonidan kolxoz va fermerlarga yordam berish uchun tashkil etilgan va kommunistlar hokimiyatga kelganidan keyin tuzilgan birinchi tijorat banki edi[5]. 1955-yil mart oyida u Xitoy qishloq xoʻjaligi banki deb oʻzgartirildi, ammo 1957-yilda u Xitoy Markaziy banki tarkibiga kirdi.
Xitoy qishloq xoʻjaligi banki nihoyat 1979-yil fevral oyida mustaqil boʻldi. 1993-yil dekabr oyida Xitoy Xalq Respublikasi Davlat Kengashining qaroriga muvofiq Xitoy qishloq xoʻjaligi bankini davlat tijorat bankiga aylantirish boshlandi (qishloq xoʻjaligi banki funksiyalarini yangi tashkil etilgan Xitoy qishloq xoʻjaligini rivojlantirish banki oʻz zimmasiga oldi). 2004-yildan boshlab bankni aksiyadorlik jamiyatiga aylantirish boshlandi.
2007-yilda uchinchi milliy moliyaviy konferensiya Xitoy qishloq xoʻjaligi bankiga „ sannong muammosi“ (Xitoyning qoloq qishloq xoʻjaligi rayonlarini rivojlantirish) ni moliyalashtirish mas’uliyatini yukladi.
2009-yil boshida davlat banki Agricultural Bank of China Limited mas’uliyati cheklangan jamiyatiga aylantirildi, keyingi yili uning dastlabki ommaviy taklifi 2010-yil 15-iyulda Shanxay fond birjasida va 16-iyulda Gonkongda boʻlib oʻtdi. Bank oʻzining 8 % aktsiyalarini (H sinfidagi 25,24 milliard aktsiya) Gonkong fond birjasida har bir aksiya uchun 3,2 HK dollariga va 7 foizini (22,2 milliard A toifasi) Shanxayda har bir aksiya uchun 2,68 yuanga joylashtirgan. Natijada bank 19,2 milliard dollardan ortiq mablagʻni jalb qilishga muvaffaq boʻldi[5]. Bank aktsiyalariga 2,8 milliard dollarlik qimmatli qogʻozlarni sotib olgan Qatar investitsiya boshqarmasi, 0,8 milliard dollar sarmoya kiritgan Quvayt investitsiya idorasi, 0,5 milliard dollarlik hissasi boʻlgan Britaniyaning Standard Chartered banki qiziqish bildirgan. Gollandiyaning Rabobank Nederland banki va Avstraliyaning Seven Group Holdings Ltd investitsiya kompaniyasi., har biri 0,25 milliard dollar sarmoya kiritgan, shuningdek, 0,2 milliard dollarga qimmatli qogʻozlarni sotib olgan Singapurning Temasek Holdings investitsiya kompaniyasi. 2010-yil 13-avgustda Xitoy Qishloq xoʻjaligi banki oʻz aktsiyalarini qoʻshimcha joylashtirish opsiyasini amalga oshirdi, buning natijasida bankning IPO hajmi 22,1 milliard dollargacha oshdi va bu dunyodagi eng yirik birlamchi ommaviy taklifga aylandi. Bu rekordni 2014-yilda Xitoyning Alibaba Group kompaniyasi ortda qoldirdi.
2016-yilning noyabr oyida bank tranzaksiyalarni nazorat qilish standartlariga javob bermagani uchun AQSh regulyatorlari tomonidan jarimaga tortilgan edi. Nyu-York filiali 2012-yilda 9,5 milliard dollar aktivlari bilan ochilgan; jarimaga olib keladigan operatsiyalar, xususan, Rossiya va Xitoy kompaniyalari oʻrtasida, shuningdek, Yaman va Birlashgan Arab Amirliklaridan boʻlgan[6].
Faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
Materik Xitoy hududida bankning 23 381 ta filiali, yana 13 ta xorijiy filiallari (Gonkong, Singapur, Seul, Nyu-York, Dubay, Tokio, Frankfurt, Sidney, Lyuksemburg, London, Makao, Xanoy) va toʻrtta vakolatxonasi (Vankuver) mavjud., Xanoy, Taypey, San-Paulu) filiallari va 2 ta vakolatxonasi materik Xitoydan tashqarida joylashgan. Bankning 14 ta shoʻba korxonasi mavjud, ulardan 6 tasi chet elda[7], shu jumladan Rossiyada.
10 yil davomida (2005-yildan 2015-yilgacha) bank aktivlari uch darajaga oʻsdi: 2005-yildagi 5,9 milliard dollardan 2015-yilda 2 575 milliard dollargacha. Daromad (172 million dollardan 129 milliard dollargacha) va foyda (1,27 million dollardan 29,12 milliard dollargacha) ham sezilarli darajada oshdi[2].
Berilgan kreditlar bank aktivlarining yarmidan koʻprogʻini tashkil etadi, 2020-yilda 15,17 trillion 27,21 trillion yuan, shundan 8,13 trillion korporativ kreditlar va 6,2 trillion chakana kreditlar, investitsiyalar 7,8 trillionni tashkil etdi, shundan 4 trillion. davlat obligatsiyalari. Qabul qilingan depozitlar majburiyatlarning asosiy qismini tashkil qiladi, ularning 2020-yil uchun hajmi 20,37 trillion yuanni tashkil etdi[8].
2020-yilda foiz daromadi 930,9 milliard yuanni, xarajatlar 385,9 milliard yuanni va sof foiz daromadi 545,1 milliard yuanni tashkil etdi[8].
Bank 1,1 milliardga yaqin debet kartalari va 130 million kredit kartalarini chiqardi, 2020-yilda ular boʻyicha operatsiyalar hajmi mos ravishda 25,5 trillion yuan va 2,1 trillion yuanni tashkil etdi[8].
Bank xususiy kapitalni boshqaradi, 2020-yil uchun boshqaruv ostidagi aktivlar miqdori 1,7 trillion yuanni tashkil etdi[8].
| 2010-yil | 2011-yil | 2012-yil | 2013-yil | 2014-yil | 2015-yil | 2016-yil | 2017-yil | 2018-yil | 2019-yil | 2020-yil | 2021-yil | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Daromad | 292.3 | 379,8 | 425,0 | 465,8 | 524.1 | 540,9 | 510.1 | 542,9 | 602.6 | 629.4 | 659.3 | 718.3 |
| Sof foyda | 94,91 | 122,0 | 145.1 | 166.2 | 179,5 | 180.8 | 184.1 | 193.1 | 202.6 | 212.9 | 216.4 | 241.2 |
| Aktivlar | 10 337 | 11 678 | 13 244 | 14 562 | 15 974 | 17 791 | 19 570 | 21 053 | 22 609 | 24 877 | 27 205 | 29 069 |
| Kapital | 542.1 | 649,6 | 749,8 | 843.1 | 1031 | 1210 | 1318 | 1426 | 1670 | 1948 | 2205 | 2415 |
Birlashgan kompaniyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
ABC-CA Fund Management Co., Ltd. — investitsiya fondini boshqaruvchi kompaniya; 2008-yilda tashkil etilgan, ulushi 51,67 %; aktivlari — 3,3 milliard yuan.
ABC International Holdings Limited 2009-yilda Gonkongda qimmatli qogʻozlar va kapital bozori operatsiyalari uchun tashkil etilgan shoʻba korxonadir; aktivlari — 43,45 milliard Gonkong dollari.
ABC Financial Leasing Co., Ltd. 2010-yilda tashkil etilgan lizing kompaniyasi; aktivlari — 45,6 milliard yuan.
ABC Life Insurance Co., Ltd. — 51 % aktsiyalari bankka tegishli boʻlgan sugʻurta kompaniyasi; aktivlari — 84 milliard yuan.
China Agricultural Finance Co., Ltd. Gonkongdagi shoʻba korxonasi hisoblanadi.
ABC Financial Asset Investment Company Limited — qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar; aktivlari — 33,45 milliard yuan.
Agricultural Bank of China (UK) Limited 100 million AQSH dollari miqdoridagi aktivlari bilan Buyuk Britaniyadagi shoʻba korxonasidir.
Agricultural Bank of China (Luxembourg) Limited — 25 million AQSh dollari miqdoridagi aktivlari bilan Lyuksemburgdagi shoʻba korxonasi; gʻaznachilik va ulgurji bank xizmatlarini koʻrsatadi.
Agricultural Bank of China (Moscow) Limited — 180 million AQSh dollari miqdoridagi aktivlari bilan Rossiyadagi shoʻba korxonasi; ulgurji bank xizmatlarini taqdim etadi.
Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Dunyodagi eng yirik banklar roʻyxati
- Forbes maʼlumotlariga koʻra Xitoyning eng yirik kompaniyalari roʻyxati (2019-yil)
- Xitoyning bank tizimi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Top 100 Banks in th World“ (inglizcha). Relbanks.com. 24-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-dekabr 2018-yil.
- ↑ 2,0 2,1 „Agricultural Bank of China on the Forbes Global 2000 List“ (inglizcha). Forbes (2019). 2-avgust 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-may 2019-yil.
- ↑ „2018 list of global systemically important banks (G-SIBs)“ (inglizcha) (PDF; 176 kB). Secretariat to the Financial Stability Board Bank for International Settlements (16-noyabr 2018-yil). 22-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 13-avgust 2019-yil.
- ↑ 4,0 4,1 „Annual Report 2018“ (inglizcha). Agricultural Bank of China Limited (2019-yil 26-aprel). 31-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-may 2019-yil.
- ↑ 5,0 5,1 „Китайский банк начал торги акциями после крупнейшего IPO в истории“. 18-iyul 2010-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 17-iyul 2010-yil.
- ↑ Matthew Miller. „AgBank fine shows China banks still flunking compliance test“ (inglizcha). Reuters (2016-yil 7-noyabr). 31-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-may 2019-yil.
- ↑ „Company Overview“ (inglizcha). Agricultural Bank of China. 20-oktabr 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2015-yil.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 „Annual Report 2020“ (inglizcha). Agricultural Bank of China Limited (2021-yil 30-mart). 15-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-iyun 2021-yil.
- ↑ „Annual Report 2014“ (inglizcha). Agricultural Bank of China Limited. 31-may 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-may 2019-yil.