Xalqaro qochqinlar tashkiloti
 | |
| Qisqartma | IRO |
|---|---|
| Turi | BMT ixtisoslashgan agentligi |
| Maqomi | Hozir faoliyat olib bormaydi |
| Ishga tushgan sanasi | 1946-yil 20-aprel |
| Tugatilgan | 1953-yil 30-sentyabr |
| Joylashuvi | Jeneva |
| International Refugee Organization.png | |
Xalqaro Qochqinlar Tashkiloti (IRO) 1946-yil 20-aprelda Ikkinchi jahon urushi natijasida yuzaga kelgan qochqinlar muammosini hal qilish uchun tashkil etilgan hukumatlararo tashkilot. Tayyorlov komissiyasi oʻn toʻrt oy oldin ish boshlagan. 1948-yilda IROni tashkil etish toʻgʻrisidagi shartnoma rasman kuchga kirdi va IRO Birlashgan Millatlar Tashkilotining ixtisoslashgan agentligiga aylandi. IRO oldingi Birlashgan Millatlar Tashkilotining yordam va reabilitatsiya maʼmuriyatining aksariyat funksiyalarini oʻz zimmasiga olgan. 1952-yilda IRO faoliyati toʻxtatildi va uning oʻrniga Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar boʻyicha Oliy Komissarligi (UNHCR) tashkil etildi.
1946-yil 15-dekabrda Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasi tomonidan qabul qilingan Xalqaro Qochqinlar Tashkilotining Konstitutsiyasi IROning taʼsis hujjati hisoblanadi. Konstitutsiya tashkilotning faoliyat sohasini aniqlab beradi. Shuningdek, Gʻarb ittifoqchilari va Sovet Ittifoqi oʻrtasidagi kelishmovchiliklar tufayli IRO faqat Gʻarb ishgʻol qoʻshinlari tomonidan nazorat qilinadigan hududlarda ishlagan. [1]
Yigirma oltita davlat IROga aʼzo boʻlgan va 1948-yilda rasmiy ravishda tashkil etildi: Argentina, Avstraliya, Belgiya, Boliviya, Braziliya, Kanada, Xitoy Respublikasi, Chili, Daniya, Dominikan Respublikasi, Fransiya, Gvatemala, Gonduras, Islandiya, Italiya, Liberiya, Lyuksemburg, Niderlandiya, Yangi Zelandiya, Norvegiya, Panama, Peru, Filippin, Shveytsariya, Buyuk Britaniya, AQSh va Venesuela. AQSh IROning 155 million dollarlik yillik byudjetining qariyb 40 foizini taʼminlaydi. Besh yillik faoliyat davomida aʼzolarning umumiy hissasi taxminan 400 million dollarni tashkil etdi. Bu vaqt ichida u Yevropada qolib ketgan 15 million odamdan 10 millionga yaqin odamni reabilitatsiya qildi. IROning birinchi Bosh direktori William Hallam Tak edi, uning oʻrniga 1949-yil 31-iyulda J. Donald Kingsli keldi[2][3].
IRO 1952-yil 31-yanvarda oʻz faoliyatini toʻxtatdi va 1953-yil 30-sentyabrda faoliyati yakunlanganligini 'lon qildi. Oʻsha vaqtga kelib uning koʻp mas’uliyatini boshqa idoralar oʻz zimmalariga olgan edi. 1951-yil yanvarida Birlashgan Millatlar Tashkiloti tarkibida tashkil etilgan Qochqinlar boʻyicha Oliy komissar boshqarmasi va 1951-yil dekabrida tashkil etilgan Yevropa migratsiya boʻyicha hukumatlararo qoʻmita (dastlabki PICMME) alohida ahamiyatga ega boʻlgan[4].
Filmografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Fred Zinnemanning qidiruvi (1948): IRO prodyuserlarga 1945-yilda Germaniyada qochqin bolalar haqida hikoya qilishda yordam berdi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Louise W. Holborn, The International Refugee Organization: a specialized agency of the United Nations, its history and work, 1946-1952 (Oxford UP, 1956. 1956) online
- ↑ Encyclopaedia Britannica: International Refugee Organization.
- ↑ Constitution of the International Refugee Organization
- ↑ „Summary of AG-018-007 International Refugee Organization (IRO)“. 2016-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 22-dekabr.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Xolborn, Luiza V. Xalqaro qochqinlar tashkiloti: Birlashgan Millatlar Tashkilotining ixtisoslashgan agentligi, uning tarixi va faoliyati, 1946-1952 (Oxford UP, 1956. 1956) onlayn
- Xolborn, Luiza V. Filipp Chartrand va Rita Chartrand. Qochqinlar, bizning davrimizning muammosi: Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar boʻyicha Oliy Komissarligining ishi, 1951-1972 (Qoʻrqinchli Press, 1975).
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Birlashgan Millatlar Tashkiloti arxividagi Xalqaro qochqinlar tashkiloti (XQT) (Wayback Machine saytida 2022-11-22 sanasida arxivlangan) yozuvlari
- Xalqaro qochqinlar tashkiloti Konstitutsiyasi
- Buyuk Britaniya hukumati tomonidan tayinlangan IROning asl, toʻliq konstitutsiyasi: https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%2018/v18.pdf
- IRO. Viloyat kasb-hunar maktabi. Ingolshtadt, Bavariya, Germaniya, 1948 yil