Xalqaro bobsley va skeleton federasiyasi
| Turi | Bobsley, skeleton |
|---|---|
| Ishga tushgan sanasi | 1923-yil 23-noyabrda |
| Rahbari | Ivo Ferriani (2010-yildan beri) |
| Vebsayti | Rasmiy sayt |
Xalqaro Bobsley va Skelet federatsiyasi (inglizcha: International Bobsleigh & Skeleton Federation, IBSF) milliy bobsley va skeleton federasiyalarini birlashtirgan xalqaro sport tashkiloti sanaladi. 2015-yilning iyunigacha u Xalqaro bobsley va toboggan federasiyasi, FIBT (fransuzcha: Fédération Internationale de Bobsleigh et de Tobogganing, FIBT) deb nomlangan[1].
Federatsiya — tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1923-yil 23-noyabrda Xalqaro Bobsley va toboggan federasiyasi Buyuk Britaniya, Fransiya va Shveysariya delegatlari tomonidan Parijdagi xalqaro kongressda Kanada va AQSH vakillari ishtirokida tashkil etilgan. Graf Reno de la Fregolyer federatsiyaning birinchi prezidenti etib saylandi va 37 yil mobaynida shu tashkilotni boshqargan.
Xalqaro Bobsley va Skeleton federasiyasining bosh qarorgohi Shveysariyaning Lozanna shahrida joylashgan. U Xalqaro qishki sport turlari federasiyalari assosiasiyasiga kiradi.
Federasiya to‘liq shakllanmay turib, ko‘p o‘tmay, toboggan musobaqalari to‘xtatilganiga qaramay, tobogganning fransuzcha nomi va eng keng tarqalgan qisqartmasi (FIBT) anʼanaga ko‘ra saqlanib qoldi. Federasiyaning boshqaruv organlari Shveytsariyaning Lozanna va Italiyaning Milan shaharlarida joylashgan. 2010-yil oxirlarida FIBT aʼzolari soni 60 ta milliy federasiyalarga yetdi.
2010-yildan buyon prezident bo‘lib sobiq italyan bobsleychisi Ivo Ferriani hisoblanadi.
2015-yilda u tashkilot nomini o‘zgartirdi, shuningdek, rasmiy til sifatida ishlatiladigan fransuz tilini nemis tiliga almashtirdi. Shunday qilib, ingliz tili ikkinchi rasmiy til bo‘lib qoldi[2].
Tarix — bobsley[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dastlabki tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Dunyodagi birinchi bobsley klubi 1897-yilda Shveytsariyaning Sent-Morits shahrida tashkil etilgan. 1914-yilgacha tabiiy muzli slaydlar boʻyicha musobaqalar oʻtkazildi. Ushbu sport turining Evropa qishki kurortlarida tobora ommalashib borishi 1923-yil 23-noyabrda Fransiyaning Parij shahrida Xalqaro bobsley va toboggan federatsiyasining tashkil etilishiga olib keldi. Federatsiya Xalqaro Olimpiya Qoʻmitasi tomonidan tan olingan va 1924-yilda Fransiyaning Shamonix shahrida boʻlib oʻtgan Qishki Olimpiya oʻyinlarida bobsley toʻrtliklari poygada qatnashgan. 1930-yilda Shveytsariyada FIBT boʻyicha birinchi jahon chempionati erkaklar oʻrtasida toʻrtlik toifasida, bir yildan soʻng esa ikkilik toifasida Germaniyaning Oberhof shahrida boʻlib oʻtdi. Ikki kishilik ekipajlar 1932-yilda AQShning Leyk-Plasid shahrida boʻlib oʻtgan Qishki Olimpiya oʻyinlarida ham debyut qilishgan.
1935-yilda Xalqaro Luge federatsiyasi FIBT bilan birlashtirilib, FIBT Luge Seksiyasini tashkil etdi. 1957-yilda luge seksiyasi mustaqil Xalqaro Luge federatsiyasiga aylantirildi.
1950-yillardagi oʻzgarishlar va undan keyingi voqealar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1950-yillarning boshlariga kelib, sportchilarning vaznini oshirish tendentsiyasi kuzatildi. Bu musobaqa qoidalariga birinchi oʻzgartirish — sportchilarning vazniga cheklovlar joriy etilishiga sabab boʻldi. Ushbu qoida 1952-yilda Norvegiyaning Oslo shahrida boʻlib oʻtgan qishki Olimpiya oʻyinlarida kuchga kirdi. Shu vaqtdan boshlab, raqobat va xavfsizlik sababli yoʻllarning konfiguratsiyasi va bob dizaynini tartibga solish boshlandi. 1960-yilda bobsley Skvo vodiysi Olimpiadasiga kiritilmadi, chunki trekni qurish juda qimmat. 1960-yillarning oxiri va 1970-yillarning boshlarida sunʼiy muzlatilgan yoʻllarning qurilishi bobsley yoʻllarida tushish tezligining sezilarli darajada oshishiga olib keldi.
1984/1985-yilgi mavsumda Bobsley boʻyicha birinchi Jahon kubogi musobaqalari boʻlib oʻtdi. 1990-yillarning boshlarida bobsley treklarida ayol sportchilar paydo boʻldi. Bobsley boʻyicha ayollar oʻrtasidagi birinchi jahon chempionati 2002-yilda Germaniyaning Vinterberg shahrida boʻlib oʻtdi va 2002-yilda ayollar ekipajlari Solt-Leyk-Siti oʻyinlarida debyut qilishdi.
Tarix — Skelet[tahrir | manbasini tahrirlash]
Erta tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Skelet sport turi sifatida 1884-yilda Shveytsariyada shakllangan. 1906-yilda birinchi musobaqa Shveytsariyadan tashqarida, Avstriyada boʻlib oʻtdi. 1926-yilda Fransiyaning Parij shahrida boʻlib oʻtgan FIBT Butunjahon Kongressida skeletni 1928-yilda Sankt-Moritsda boʻlib oʻtgan qishki Olimpiya oʻyinlari dasturiga kiritish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. Olimpiada poygalarida besh mamlakatdan 13 nafar sportchi ishtirok etdi. Yigirma yil oʻtgach, skelet yana Sankt-Moritsda boʻlib oʻtgan Olimpiya oʻyinlari dasturiga qaytdi.
unutish davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
1954-yilda Gretsiyaning Afina shahrida boʻlib oʻtgan Xalqaro olimpiya qoʻmitasining sessiyasida skelet Olimpiya oʻyinlari dasturidan olib tashlandi va uning oʻrniga luge qoʻyildi. Bu skeletga boʻlgan qiziqishning pasayishiga olib keldi. Faqat 1970-yilda sunʼiy bobsley yoʻllarining qurilishi va bu yoʻllardan skelet uchun foydalanish imkoniyati tufayli sport qayta tiklana boshladi.
Tiklanish va Olimpiya dasturiga qaytish[tahrir | manbasini tahrirlash]
1986-yilda Xalqaro Bobsley va Skelet federatsiyasi skeletni subsidiyalashni va sportni rivojlantirish uchun butun dunyo boʻylab oʻquv maktablarini tashkil qilishni boshladi. Keyingi yili Yevropa chempionati tashkil etildi. 1989-yilda skelet boʻyicha jahon chempionati boʻlib oʻtdi va 2000-yildan buyon ayollar ushbu musobaqalarda ishtirok etishadi.
1999-yilda XOQ sessiyasida skelet Olimpiya oʻyinlari dasturiga qaytarildi, 2002-yilda Solt-Leyk-Sitidagi oʻyinlarda va keyingi Olimpiadalarda musobaqalar boʻlib oʻtdi.
Musobaqa[tahrir | manbasini tahrirlash]
Xalqaro bobsley va skeleton federasiyasi besh yo‘nalish bo‘yicha: ikki kishilik bobsley, to‘rt kishilik bobsley, bobsley ayollar uchun, erkaklar va ayollar uchun skeleton musobaqalarni tashkil qiladi. Shuningdek, federasiya qo‘shimcha ravishda qishki Olimpiya o‘yinlari va jahon chempionatlaridan tashqari jahon chempionati, qitʼalararo kubok va Amerika kubogi musobaqalariga mezbonlik qiladi.
Bobsleyning dastlabki yillarida besh kishilik bobsley musobaqalarida chanadan o‘rin olgan ayollar 1998-yilda FIBT poygalarida rasman qatnasha boshladilar. 2000-yilda bobsley bo‘yicha ayollar o‘rtasidagi birinchi jahon chempionati bo‘lib o‘tdi va 2002-yilda ayollar bobsleyi Solt-Leyk-Siti o‘yinlarida Olimpiya sport turi qatoriga qo‘shildi.
Federatsiya prezidentlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
| Prezident | Mamlakat | Rahbarlik yillari |
|---|---|---|
| Graf Renaud de la Frégeolyer |  Fransiya
|
1923-1960 (1981-yilgacha faxriy prezident) |
| Almicare Rotta (Almicare Rotta) |  Italiya
|
1960-1980-yillar |
| Klaus Kotter (Klaus Kotter) |  FRG Germaniya
|
1980-1994-yillar |
| Robert H. Stori |  Kanada
|
1994-2010-yillar |
| Ivo Ferriani | Italiya
|
2010-yildan beri |
Milliy federatsiyalar roʻyxati[tahrir | manbasini tahrirlash]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Olimpiadada bobsley
- Olimpiya oʻyinlarida skelet
- Bobsley va Skelet boʻyicha jahon chempionati
- Bobsley boʻyicha jahon chempionati
- Skelet boʻyicha jahon chempionati
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „A new name at 92: FIBT now officially known as IBSF“. ibsf.org (2015-yil 2-iyun). 2018-yil 1-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-mart.
- ↑ „Altenberg verliert Rennen um Bob-WM 2019“. focus.de (2015-yil 2-iyun). 2018-yil 2-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 1-mart.