Xalqaro animatsiya kuni

Xalqaro animatsiya kuni (eng. International Animation Day) ― animatsiya va animatsiya sanʼati bilan shugʻullanadigan barcha odamlarning xalqaro bayramidir. Har yili 28-oktabrda nishonlanadi.

Bayram tarixi

„Xalqaro animatsiya kuni“ ni nishonlash sanasi tasodifiy tanlanmagan. Aynan 1892-yilning shu kuni fransuz rassomi va ixtirochi Emil Reyno Grevin muzeyining „Fantsiya xonasi“ xonasiga yigʻilgan hurmatli Parij jamoatchiligiga „yorqin pantomimalar“ni — ekranda aks ettirilgan harakatlanuvchi tasvirlarni namoyish etdi (boshqacha aytganda, multfilmlar).

Animatsiya turli davrlarni bilardi. 1894-yilda chizilgan rasmlar haqida bir muncha vaqt unutildi, lekin harakatlanuvchi chizmalar gʻoyasi Lyumer aka ukalar ixtirosi bilan birlashtirilgandan soʻng, ular mashhurligini qayta tikladilar. Keyinchalik, kompyuterlarning paydo boʻlishi bilan kompyuter animatsiyasi ham paydo boʻldi. Hozirgi vaqtda ushbu texnologiyalar shu qadar rivojlanganki,  baʼzida mutaxassis boʻlmagan odam  ekranda nima koʻrayotganini aniqlash qiyin kechadi — „jonli“ kino yoki animatsiya.

Xalqaro animatsion filmlar assotsiatsiyasi (ASIFA) yoki ASIFA (xususan, uning Parijdagi filiali) bu bayramni 2002-yilda Emil Reno ixtirosining birinchi ommaviy namoyishining 110 yilligi sharafiga tashkil etgan.

Xalqaro animatsiya kuni arafasida deyarli butun dunyodan kelgan animatorlar oʻz filmlari bilan almashuv dasturlarini oʻtkazadilar va oʻz ijod namunalarining premyera namoyishini tashkil qiladilar. Hozirgi vaqtda bunday animatsion filmlar bir vaqtning oʻzida 104 ta mamlakatlarda, jumladan, Rossiya Federatsiyasida oʻtkaziladi.

Tarixiy jihatdan, avvalgi va eng muhimi, animatsiya (animatsiya) ning hujjatlashtirilgan tugʻilgan kuniga eʼtibor berish toʻgʻri boʻladi. Fransuzlar ushbu sanʼat turining  ajdodlari sifatida animatsiyaning tugʻilgan kunini 1877-yil 30-avgust deb hisoblashadi. Shu kuni praksinoskop ixtirosi fransiyalik oʻz-oʻzini oʻrgatgan ixtirochi Emil Reyno tomonidan patentlangan edi (Emile Reynaud). Bir oz avval, 1877-yil 20-iyulda, Emil Reyno Fransiya akademiyasi aʼzolari oldida maʼruza qildi va praksinoskopni namoyish etdi (eng. praxinoskope)-pechene qutisi va oyna barabanidan yigʻilgan toʻplangan va shaffof lentada raqamlarning harakati tasavvurini yaratadigan oʻzgarishlar rasmlarini koʻrishga imkon beradi.

Shunday qilib, animatsiya sanʼati kino janridan deyarli 20 yoshga katta. Animatsiya va bolalar mavzularining bir nechta saytlari Rossiyada „animatsiya kuni“ yangi professional bayramini (30-avgust) joriy etish tashabbusi bilan chiqdi. Ushbu tashabbus Rossiya kinoijodkorlar Ittifoqi, rus animatsiyasining yetakchi ustalari va studiyalari, bir qator ommaviy axborot vositalari, oʻnlab Internet-saytlarning maʼmuriyatlari va ularning minglab tomoshabinlari tomonidan bir ovozdan qoʻllab-quvvatlandi, bayramni qoʻllab-quvvatlash uchun 1000 dan ortiq imzo toʻplandi. Rossiya federatsiyasi madaniyat vazirligi muayyan sharoitlarda Rossiyada animatsiya kunini joriy etishga yordam berishga tayyorligini bildirdi.